Việt Nam đã làm chủ một số công nghệ sinh học tiên tiến

Tại Hội thảo khoa học “Phổ biến, quán triệt, triển khai Nghị quyết số 36-NQ/TW và định hướng phát triển KH&CN trong lĩnh vực y, dược, công nghệ sinh học phục vụ phát triển bền vững đất nước trong tình hình mới”, các đại biểu đã thảo luận, chia sẻ định hướng nghiên cứu ứng dụng và phát triển ngành công nghệ tiên tiến trong y tế và phát triển sản phẩm chăm sóc sức khỏe, phục vụ công nghiệp hóa dược và dược phẩm; giới thiệu các văn bản pháp lý, chính sách quản lý đối với các nhiệm vụ KH&CN cấp quốc gia...

Trong lĩnh vực nghiên cứu y sinh và phát triển KH&CN lĩnh vực y tế, TS. Nguyễn Ngô Quang, Phó Cục trưởng Cục Khoa học công nghệ và Đào tạo (Bộ Y tế) nêu bật nhiều thành tựu lĩnh vực y tế như: đã phát triển y học cá thể hóa (Personalised medicine); ứng dụng công nghệ sinh học trong chẩn đoán sớm và điều trị chính xác; công nghệ tế bào (Cellomics...); công nghệ Omic; ngân hàng sinh học (Biobanking); công nghệ Bioinformatic y học tái tạo và kỹ thuật tạo mô; công nghệ giải mã gene...

Theo TS. Nguyễn Ngô Quang, Việt Nam đã làm chủ một số công nghệ tiên tiến, phát triển và ứng dụng trong phát hiện, giảm thiểu các nguy cơ phát sinh bệnh mới nổi, tái nổi và chẩn đoán, điều trị bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, bệnh mạn tính không lây…

Trong lĩnh vực công nghệ sinh học và phát triển công nghiệp sinh nông nghiệp, TS. Nguyễn Thị Thanh Thủy, Vụ trưởng Vụ Khoa học công nghệ và Môi trường (Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn) cho biết, nhờ nghiên cứu và ứng dụng công nghệ sinh học, đã có nhiều giống cây trồng, vật nuôi có tính trạng tốt, năng suất cao được lai tạo thành công. Các chế phẩm sinh học phát triển phục vụ trong chăn nuôi và trồng trọt mang lại hiệu quả năng suất cao. Năm 2022, tổng giá trị xuất khẩu ngành nông nghiệp năm đạt 53,22 tỷ USD.

Theo TS. Nguyễn Thị Thanh Thủy, mục tiêu đến năm 2025 ngành nông nghiệp triển khai nghiên cứu, phát triển các công nghệ sinh học thế hệ mới; tiếp cận và làm chủ công nghệ tạo các chế phẩm sinh học (phân bón, thuốc bảo vệ thực vật nguồn gốc sinh học, chế phẩm bảo quản, xử lý môi trường, vaccine thế hệ mới, kít thử...) trong trồng trọt, lâm nghiệp, chăn nuôi, nuôi trồng thủy sản, tiến tới thay thế dần các sản phẩm nguồn gốc hóa học. Việt Nam sẽ làm chủ công nghệ tế bào thực vật trong nhân giống cây trồng sạch bệnh quy mô công nghiệp, giảm giá thành sản xuất cây giống tối thiểu 30% so với công nghệ truyền thống.

Đánh giá về hướng phát triển nghiên cứu và ứng dụng công nghệ sinh học giai đoạn 2021-2030, GS.TS. Lê Huy Hàm, nguyên Viện trưởng Viện Di truyền Nông nghiệp, Chủ nhiệm Chương trình KC.12/2021-2030 cho rằng, thời gian qua, với khoản đầu tư không nhiều, Việt Nam đã nghiên cứu và ứng dụng công nghệ sinh học trong các lĩnh vực quan trọng của đất nước như: nông, lâm, ngư nghiệp, bảo vệ sức khỏe, bảo vệ môi trường... Việt Nam đã đặt được nền móng cho công nghệ sinh học toàn quốc, gồm nhân giống, chọn tạo giống, công nghệ tế bào, sinh học phân tử, sản xuất vaccine thú y, sản xuất các chế phẩm sinh học cho chăm sóc và bảo vệ cây trồng, vật nuôi. Nhiều sản phẩm công nghệ sinh học đã và đang đóng góp cho sản xuất trên đồng ruộng, trang trại của nông dân, doanh nghiệp. 

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, nền công nghệ sinh học nước nhà vẫn chưa ghi nhận các thành công từ nghiên cứu ứng dụng các công nghệ cao mà chỉ có các công nghệ phổ thông như cấy mô, chế phẩm vi sinh, chỉ thị phân tử… Hơn nữa, việc hợp tác liên kết, nhất là hợp tác đa ngành, đa lĩnh vực, giữa viện - trường - doanh nghiệp, thiếu vắng đầu tư của doanh nghiệp, thiếu cán bộ đầu ngành. Sự tham gia của doanh nghiệp vẫn chủ yếu nhằm tận dụng vốn của các chương trình KH&CN, yếu tố công nghệ chưa được coi trọng. Cơ chế, nhân lực, nguồn kinh phí vẫn luôn là vấn đề lớn của ngành KH&CN nói chung và công nghệ sinh học nói riêng...

Theo GS.TS. Lê Huy Hàm, để triển khai hiệu quả Nghị quyết 36-NQ/TW, cần xác định rõ định hướng, đó là phát triển công nghệ sinh học bám sát thực tiễn, bám sát nhu cầu của sản xuất. Cần phát triển mạnh mẽ công nghệ sinh học dựa trên các công nghệ đã được làm chủ từ giai đoạn trước; ứng dụng các công nghệ mới về quang điện tử, tự động hóa, vật liệu mới, công nghệ thông tin... nâng cao hiệu quả, giảm giá thành nâng cao khả năng cạnh tranh của sản phẩm công nghệ sinh học; tiếp cận và làm chủ các công nghệ mới, hiện đại vào ứng dụng để nâng cao hiệu quả của công nghệ sinh học; hỗ trợ đào tạo cán bộ thông qua việc thực hiện các nhiệm vụ KH&CN...

Minh Anh(t/h)