Từ 15h ngày 13/06, giá xăng dầu tiếp tục được Liên Bộ Tài chính - Bộ Công Thương điều chỉnh tăng, đặc biệt ở mặt hàng dầu, khiến doanh nghiệp vận tải lo ngại, người dân quay cuồng trong loạt chi phí.
Do đó, nhiều chuyên gia cho rằng, trong bối cảnh giá xăng dầu liên tục thiết lập kỷ lục mới và chưa biết khi nào mới “hạ nhiệt”, có thể xem xét phương án trợ giá xăng dầu cho người dân.
Có thể kết hợp việc trợ giá xăng dầu cho người dân như nhiều nước đã thực hiện?
Chuyên gia kinh tế, PGS.TS. Nguyễn Thường Lạng, Đại học Kinh tế Quốc dân cho rằng: “Trong trường hợp giảm thuế nhập khẩu và tiếp tục giảm thuế bảo vệ môi trường mà giá xăng dầu vẫn tiếp tục tăng, trong khi chưa thể giảm ngay được thuế giá trị gia tăng và thuế tiêu thụ đặc biệt, thì có thể kết hợp với việc trợ giá xăng dầu cho người dân như nhiều nước đã thực hiện”.
Việc hỗ trợ trực tiếp cho người dân cũng không phải là quá mới mẻ với Việt Nam, nên có thể thực hiện được. Trong 02 năm 2020 và 2021, Chính phủ đã hỗ trợ trực tiếp tiền mặt cho người dân gặp khó khăn do đại dịch COVID-19. Hiện tại, các địa phương đang tích cực giải ngân gói tài khóa trị giá 6.600 tỷ đồng nhằm hỗ trợ tiền thuê nhà cho người lao động, PGS.TS. Nguyễn Thường Lạng cho biết và nói: “Việc hỗ trợ trực tiếp giúp người dân giảm được phần nào chi phí xăng dầu, nhưng quan trọng hơn là thể hiện được sự quan tâm, hỗ trợ người dân của Chính phủ lúc giá cả tăng cao”.
Về nguồn kinh phí thực hiện, PGS.TS. Nguyễn Thường Lạng cho rằng có thể trích một phần từ dầu thô để hỗ trợ trực tiếp (trợ giá) cho người dân, bởi trong thời gian vừa qua, giá dầu thô tăng mạnh, ngân sách tăng thu rất lớn từ hoạt động khai thác dầu thô.
Chuyên gia này cũng nhấn mạnh, cần khuyến khích người dân sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, phát triển năng lượng tái tạo phù hợp với tiềm năng, điều kiện của Việt Nam, góp phần bảo đảm an ninh năng lượng, bảo vệ môi trường…
Giá xăng dầu tăng kỷ lục đang tác động rất lớn đến hoạt động và giá thành vận tải trong nước
Cùng quan điểm nêu trên, chuyên gia kinh tế Ngô Trí Long, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu thị trường giá cả, Bộ Tài chính nhìn nhận giá xăng dầu tăng kỷ lục đang tác động rất lớn đến hoạt động và giá thành vận tải trong nước. “Xăng dầu là chi phí đầu vào của hầu hết ngành sản xuất hàng hoá và dịch vụ nên khi xăng tăng có tác động rất lớn đến mặt bằng giá cả thị trường. Trong khi giá xăng dầu tiếp tục tăng mạnh, các giải pháp giảm thêm thuế phí chưa thể thực hiện ngay được. Nhà nước có thể hỗ trợ trực tiếp người dân, doanh nghiệp để duy trì cuộc sống và hồi phục kinh tế sau dịch. Tuy nhiên, việc trợ giá xăng dầu là một giải pháp khó thực hiện trong hoàn cảnh hiện tại”, ông Long nói.
TS. Nguyễn Bích Lâm, nguyên Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê, phân tích: Khi giá xăng dầu tăng 10% làm cho lạm phát của nền kinh tế tăng 0,36 điểm phần trăm. Lạm phát bình quân năm tháng đầu năm nay của nền kinh tế tăng 2,25% và trong cùng thời gian này giá xăng dầu tăng gần 50%, góp vào 1,8 điểm phần trăm; giá gas tăng trên 20%, góp 0,3 điểm phần trăm trong mức lạm phát bình quân chung của nền kinh tế. Nếu tình hình này vẫn tiếp diễn trong thời gian tới sẽ làm suy giảm tăng trưởng kinh tế, nguy cơ lạm phát tăng cao.
Trong bối cảnh giá xăng dầu tăng cao như hiện nay, ông Lâm cho rằng Chính phủ nên có các giải pháp để kiềm chế giá xăng dầu. Từ đó góp phần giảm bớt khó khăn cho đời sống người dân, DN và góp phần giảm áp lực lạm phát. “Đây là điều rất nên làm”, ông Nguyễn Bích Lâm nhấn mạnh và cho biết ngay với các nước như Malaysia chủ động được nguồn xăng dầu, họ cũng dùng các biện pháp để kìm giữ giá xăng dầu ở mức 13.000 đồng/lít.
Doanh nghiệp rơi vào cảnh “lao đao”
Liên quan đến giá nhiên liệu liên tục tăng chóng mặt, ông Khúc Hữu Thanh Hải, Giám đốc Giám đốc Công ty cổ phần Vận tải, Thương mại và Dịch vụ Đất Cảng cho rằng giá dầu tăng 2.630 đồng/lít (tương đương 10%) lên 29.020 đồng đã giáng một đòn mạnh vào quá trình phục hồi của doanh nghiệp sau dịch COVID-19. “Giá xăng dầu tăng mạnh khiến doanh nghiệp vận tải tiếp tục phải đối mặt rủi ro. Nếu không điều chỉnh giá cước, chắc chắn doanh nghiệp rơi vào tình trạng thua lỗ. Nhưng nếu tăng cước sẽ có nguy cơ mất khách hàng”, ông Hải nói.
Trong khi đó, Tô Quang Học, Giám đốc Công ty TNHH Phiệt Học, cho hay doanh nghiệp đang rơi vào cảnh “chết đứng” khi giá nhiên liệu liên tục tăng chóng mặt. Theo ông Học, giá xăng dầu chiếm 30 – 40% đơn giá vận chuyển nên việc xăng dầu tăng giá ngay lập tức ảnh hưởng đến chi phí. Nhưng khó khăn là doanh nghiệp không thể ngay lập tức tăng giá cước vì mỗi chuyến chỉ lèo tèo vài khách.
Đối với hãng hàng không, Đại diện Vietnam Airlines cũng cho biết, hãng đang gặp nhiều khó khăn do giá nhiên liệu bay tăng mạnh. Theo đó, trong kế hoạch kinh doanh 2022, hãng bay này xây dựng kế hoạch với giá dầu chỉ 80 USD/thùng, nhưng nay giá dầu thế giới giao ngay lên tới trên 160 USD/thùng (bình quân 2021 chỉ khoảng 73 USD/thùng). Với mức tăng hơn gấp đôi này, kết quả sản xuất kinh doanh của các hãng bay bị tác động rất mạnh. Doanh nghiệp càng bay nhiều thì chi phí càng lớn và số lỗ càng nhân lên. Theo tính toán, chỉ cần với 1 USD/thùng/năm tăng hoặc giảm thì chi phí tăng hoặc giảm sẽ tương ứng 87 tỷ đồng/năm. Hiện, chi phí nhiên liệu bay của Vietnam Airlines trong quý I/2022 chiếm hơn 30% chi phí hoạt động và dự kiến còn tăng sốc trước xu thế tăng giá xăng dầu thế giới.
Vẫn đang xem xét giảm thuế, phí xăng dầu
Theo Thứ trưởng Bộ Công Thương Đỗ Thắng Hải, có ba biện pháp cần tập trung thực hiện nhằm kiềm chế tối đa mức tăng của giá xăng dầu và tác động tiêu cực khi giá xăng dầu tăng cao. Trước hết sử dụng công cụ Quỹ bình ổn giá xăng dầu một cách hiệu quả và linh hoạt nhằm hạn chế biến động mạnh của giá xăng dầu trong nước so với biến động giá của thế giới. Từ đó góp phần kiểm soát lạm phát, hỗ trợ việc phục hồi kinh tế.
Biện pháp thứ hai, theo Thứ trưởng Hải là điều chỉnh các loại thuế, phí trong cơ cấu giá xăng dầu. Vừa qua đã giảm mức thuế bảo vệ môi trường với xăng dầu, mỡ nhờn 50% và giảm 70% mức thuế bảo vệ môi trường với dầu hỏa. Thời gian tới, Bộ Công Thương sẽ phối hợp với Bộ Tài chính và các bộ, ngành tiếp tục rà soát trong phạm vi cho phép để giảm tiếp các loại thuế có liên quan đến cơ cấu giá xăng dầu.
Trong khi đó, tại phiên chất vấn QH ngày 8/6 vừa qua, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc cho rằng vấn đề có giảm thuế môi trường với xăng dầu thuộc thẩm quyền của QH và Ủy ban Thường vụ QH. Việc giảm các loại thuế khác như: Thuế tiêu thụ đặc biệt (10%), thuế xuất nhập khẩu (8%), thuế VAT (10%)... cũng thuộc thẩm quyền của QH.
Tuy nhiên, Bộ trưởng Phớc cam kết sẽ đánh giá tác động, báo cáo với Chính phủ để trình Ủy ban Thường vụ QH, QH có thể giảm thêm thuế với xăng dầu nhằm giảm giá mặt hàng này.
Minh An (T/h)
