Việt Nam: Cải thiện năng suất lao động để hội nhập thành công

THCL Chương trình nghị sự về đối thoại xã hội, năng suất lao động và điều kiện làm việc trở nên quan trọng hơn bao giờ hết khi Việt Nam đang bước vào một kỷ nguyên mới của hội nhập sâu rộng toàn cầu.

Ảnh minh họa

Đó là thông điệp chính của Hội nghị - do Cục Kinh tế Liên bang Thụy Sỹ (SECO), Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) và Bộ LĐ-TB&XH đồng tổ chức ngày hôm nay 24/10 tại Hà Nội.

Tham dự hội nghị có đoàn đại biểu cấp cao ba bên Thụy Sỹ (bao gồm đại diện của Chính phủ, tổ chức của người sử dụng lao động và tổ chức của người lao động), do ông Boris Zürcher, Quốc vụ khanh, Tổng cục Kinh tế Liên bang Thụy Sỹ, dẫn đầu. Đây là cơ hội giúp cho đoàn đại biểu hiểu rõ hơn về thị trường lao động của Việt Nam và chia sẻ những kinh nghiệm liên quan từ Thụy Sỹ.

“Chỉ trong một thế hệ, Việt Nam đã tự chuyển mình từ một trong những nền kinh tế bị cô lập nhất - trở thành một trong những nền kinh tế có sự kết nối nhất, thông qua nhiều hiệp định thương mại tự do”, Giám đốc ILO Việt Nam, TS. Chang-Hee Lee cho biết.

Mặc dù thừa nhận những lợi ích do nền kinh tế mở cửa đem lại về đầu tư, cơ hội tham gia thị trường toàn cầu và tạo việc làm, TS. Chang-Hee Lee cũng cảnh báo về những rủi ro đi kèm do các doanh nghiệp phải đối mặt với sự cạnh tranh gay gắt hơn, người lao động và gia đình họ phải chịu sự biến động do các tác nhân của thị trường toàn cầu gây ra.

“Để một nền kinh tế mở cửa có thể duy trì tính cạnh tranh, đồng thời đảm bảo sinh kế ổn định cho nhóm dân số trong độ tuổi lao động, cần phải có một môi trường phát triển doanh nghiệp bền vững, cũng như các thiết chế thị trường lao động linh hoạt nhằm giảm thiểu những tác động tiêu cực của các cú sốc bên ngoài đối với đời sống của người lao động”, TS. Lee cho biết.

Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) và Hiệp định Thương mại tự do EU – Việt Nam (EVFTA) mà Việt Nam là một bên liên quan, yêu cầu Việt Nam phải cải tổ Bộ luật Lao động và quan hệ lao động theo Tuyên bố 1998 của ILO về Các nguyên tắc và quyền cơ bản trong lao động.

“Đó là một thách thức” - Giám đốc ILO Việt Nam nhận định.

Một vấn đề quan tâm khác đó là bẫy thu nhập trung bình mà Việt Nam đã được cảnh báo – Việt Nam có thể không thoát được ra khỏi nền sản xuất thâm dụng lao động đem lại ít giá trị gia tăng và trả lương thấp cho lực lượng lao động không có kỹ năng.

“Trong bối cảnh như vậy, thúc đẩy đối thoại xã hội, tăng năng suất và cải thiện điều kiện làm việc đóng vai trò vô cùng quan trọng nhằm đáp ứng yêu cầu của quá trình toàn cầu hóa sản xuất, từ đó đóng góp cho sự tăng trưởng kinh tế bền vững và toàn diện”, bà Beatrice Maser Mallor, Đại sứ Thụy Sỹ tại Việt Nam cho biết.

Đồng quan điểm, ông Boris Zürcher, Quốc vụ khanh, Tổng cục Kinh tế Liên bang Thụy Sỹ nêu: “Kinh nghiệm của Thụy Sỹ cho thấy đối thoại xã hội mạnh mẽ là cần thiết cho sự thịnh vượng của quốc gia. Các tổ chức của người lao động và người sử dụng lao động cần cùng nhau tìm ra các giải pháp phù hợp nhằm cải thiện điều kiện làm việc, tăng năng suất và đảm bảo tính cạnh tranh của nền kinh tế”.

Theo Thứ trưởng Bộ LĐ-TB&XH Doãn Mậu Diệp, đây là “thời điểm thích hợp” cho Chính phủ Việt Nam, cùng với ILO, cộng đồng doanh nghiệp, các tổ chức của người lao động và các đối tác xã hội khác, xem lại chính sách của mình để nâng cao năng suất và điều kiện làm việc và để thiết kế - thực hiện các chính sách hiệu quả hơn trong lĩnh vực này.

Mặt khác, cải thiện điều kiện làm việc là sự đầu tư, không phải là chi phí. Nhưng Việt Nam sẽ không phải bắt đầu từ con số không do Việt Nam đã thu được những kinh nghiệm tích cực từ các chương trình quan trọng của ILO - do Chính phủ Thụy Sỹ và các đối tác khác tài trợ.

Chương trình Better Work (Việc làm tốt hơn) tại Việt Nam, với số lao động từ các nhà máy tham gia chiếm hơn 20% tổng lao động trong ngành may mặc cả nước, đã đem lại những cải thiện đáng kể về điều kiện làm việc tại các nhà máy may mặc, đồng thời thúc đẩy hiệu suất kinh doanh, thông qua việc tuân thủ tốt hơn luật pháp quốc gia và các tiêu chuẩn lao động quốc tế.

Người lao động tại các nhà máy tham gia chương trình Better Work cho biết lương hàng tuần tăng; họ ít lo ngại hơn về việc phải làm tăng ca quá nhiều và vấn đề bị lạm dụng hợp đồng thử việc.

Đồng thời, các nhà máy nơi công nhân cho biết điều kiện làm việc được cải thiện, có lợi nhuận cao hơn tới 8%. Tính trung bình, các doanh nghiệp có tỷ lệ doanh thu trên chi phí tăng 25% sau 4 năm tham gia Better Work.

Một chương trình khác – Chương trình phát triển doanh nghiệp bền vững (SCORE) – với gần 120 doanh nghiệp vừa và nhỏ trong ngành chế biến gỗ và nội thất cho thấy, đối thoại xã hội đóng vai trò quan trọng không chỉ trong việc cải thiện điều kiện làm việc, mà còn góp phần tăng năng suất và khả năng cạnh tranh.

Khoảng 90% số doanh nghiệp tham gia chương trình SCORE tại Việt Nam cho biết chi phí giảm đi và một nửa trong số các doanh nghiệp báo cáo về việc giảm lỗi sản phẩm là kết quả chương trình đem lại.

Chương trình Better Work Việt Nam được tài trợ bởi SECO, Irish Aid và Bộ Ngoại giao Hà Lan, Bộ Phát triển Việc làm và Xã hội Canada (ESDC) và Bộ Lao động Hoa Kỳ (USDOL). Chương trình SCORE được tài trợ bởi SECO và Chính phủ Na Uy.

“Mặc dù đã đạt được nhiều tiến bộ, song vẫn cần có sự hỗ trợ nhằm thúc đẩy đối thoại xã hội, năng suất lao động và điều kiện làm việc”, Đại sứ Thụy Sỹ cho biết. Bà khẳng định, Thụy Sỹ sẽ tiếp tục hỗ trợ Việt Nam thông qua viện trợ chính thức (ODA) và Chiến lược hợp tác của Thụy Sỹ dành cho Việt Nam giai đoạn 2017 - 2020 được công bố gần đây.

“Trong số các mục tiêu đề ra, Thụy Sỹ sẽ hỗ trợ xây dựng một khu vực tư nhân cạnh tranh và sử dụng nguồn lực hiệu quả. Điều này bao gồm cả việc cải thiện năng suất và điều kiện làm việc nhằm đảm bảo các sản phẩm của Việt Nam tiếp cận tốt hơn với thị trường nước ngoài”, bà cho biết thêm.

T. Nguyên