5 năm thực thi EVFTA: Thúc đẩy mạnh mẽ thương mại Việt Nam – EU, mở rộng cơ hội hợp tác song phương

Ngày 1/8/2020, Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam – Liên minh Châu Âu (EVFTA) chính thức có hiệu lực, đánh dấu bước ngoặt trong quan hệ kinh tế giữa Việt Nam và EU. Được ví như tuyến “cao tốc” kết nối trực tiếp với 27 nền kinh tế thành viên EU, EVFTA mở ra một chương mới trong hợp tác thương mại và đầu tư, tạo nền tảng thúc đẩy tăng trưởng bền vững cho cả hai bên.

Sau 5 năm đi vào thực thi, EVFTA được các chuyên gia đánh giá là FTA được tận dụng nhanh nhạy, hiệu quả, thúc đẩy đáng kể quy mô thương mại Việt Nam - EU. Vào năm 2024, thương mại song phương đạt xấp xỉ 70 tỷ USD. Do vậy, cộng dồn 5 năm, con số này khoảng 300 tỷ USD.

Dù năm 2024, nhu cầu nhập khẩu hàng hóa của EU sụt giảm, xuất khẩu của Việt Nam sang thị trường này vẫn ghi nhận mức tăng trưởng tích cực. Diễn biến này cho thấy EVFTA tiếp tục phát huy vai trò là đòn bẩy quan trọng, giúp hàng hóa Việt Nam duy trì lợi thế cạnh tranh và thâm nhập sâu hơn vào thị trường EU.

Nhờ đó, EU duy trì vị trí đối tác thương mại lớn thứ 4 của Việt Nam, sau Trung Quốc, Mỹ và Hàn Quốc. EVFTA có hiệu lực đã tạo "bệ phóng" để hàng Việt tăng nhanh xuất khẩu sang EU, đồng thời duy trì mức thặng dư thương mại lớn, vượt 35 tỷ USD trong năm 2024, cao nhất trong các hiệp định thương mại tự do mà Việt Nam tham gia.

Nửa năm 2025, thương mại 2 chiều đạt 35,7 tỷ USD. Trong đó, xuất khẩu của Việt Nam ghi nhận mức tăng trên 10% với 27,3 tỷ USD, nhập khẩu từ EU tăng 6,5%, đạt 8,4 tỷ USD, thặng dư thương mại xấp xỉ 19 tỷ USD.

Về vấn đề này, ông Ngô Chung Khanh, Phó vụ trưởng Vụ Chính sách thương mại đa biên (Bộ Công thương) nhận định: Tỷ lệ doanh nghiệp, ngành hàng của Việt Nam tận dụng EVFTA đạt những kết quả tích cực, điển hình như: nông sản, thủy sản, dệt may, da giày... Xuất khẩu tăng nhanh cho thấy EVFTA đã mang lại lợi ích rất tích cực cho thương mại hai chiều và cho cả những ngành hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam.

Việt Nam hiện là một trong 2 quốc gia tại ASEAN đã có FTA song phương với EU, nhờ đó, góp phần tạo nên sức hấp dẫn với các doanh nghiệp Châu Âu.

Không chỉ mang lại lợi ích cho Việt Nam, EVFTA cũng tạo ra những tác động tích cực rõ nét đối với doanh nghiệp Châu Âu. Báo cáo Chỉ số Niềm tin Kinh doanh (BCI) quý II/2025 do Hiệp hội Doanh nghiệp Châu Âu tại Việt Nam (EuroCham) công bố đã nhấn mạnh những ảnh hưởng tích cực mà hiệp định này mang lại trong suốt 5 năm thực thi.

“Có đến 2/3 doanh nghiệp tham gia BCI trong quý II/2025 cho biết họ đang tích cực tham gia vào hoạt động thương mại EU - Việt Nam hoặc các lĩnh vực hỗ trợ chuỗi cung ứng như hậu cần, kho bãi và phân phối, cho thấy mối liên kết thương mại ngày càng sâu sắc giữa hai bên.”, theo khảo sát của cơ quan này.

Kết quả khảo sát cũng phản ánh sự ghi nhận ngày càng rõ rệt từ phía doanh nghiệp đối với những lợi ích thiết thực mà EVFTA mang lại. Có tới 98,2% doanh nghiệp được khảo sát cho biết họ đã biết đến EVFTA. Gần một nửa trong số đó cho biết, EVFTA mang lại lợi ích từ mức trung bình đến đáng kể cho hoạt động kinh doanh.

Một trong những chuyển biến đáng chú ý nhất trong năm qua là sự gia tăng mạnh mẽ tỷ lệ doanh nghiệp Vhâu Âu đánh giá ưu đãi thuế quan là lợi ích nổi bật của EVFTA – từ 29% trong quý II/2024 lên tới 61% trong quý II/2025. Con số này phản ánh mức độ tận dụng hiệp định ngày càng hiệu quả và sự nhìn nhận rõ nét hơn về lợi ích thực tiễn từ EVFTA.

Để tiếp tục khai thác hiệu quả hơn nữa các lợi ích từ EVFTA trong thời gian tới, ông Ngô Chung Khanh nhấn mạnh rằng: Các ngành hàng, doanh nghiệp phải tiếp tục chuẩn hóa sản xuất, đáp ứng tốt hơn các tiêu chuẩn kỹ thuật từ các nhà mua hàng EU, thúc đẩy xuất khẩu nhưng tập trung nâng cao giá trị gia tăng, nhất là với các ngành hàng Việt Nam có lợi thế, như nông, thủy sản, công nghiệp chế biến chế tạo...

"Chúng ta thường nói, EU là thị trường khó tính, thị trường có nhiều tiêu chuẩn phức tạp, khó khăn, nhưng trên thực tế, nhiều doanh nghiệp đang xuất khẩu, xuất khẩu tốt sang EU, do đó cần phát huy mạnh mẽ hơn nữa", ông Khanh nói.

PV (t/h)