Bạch biến – Khi hệ miễn dịch “bắt nhầm” tế bào sắc tố da

Bạch biến là gì?

Bạch biến là một bệnh tự miễn liên quan đến sắc tố da. Trong bệnh này, hệ miễn dịch nhận nhầm tế bào sản sinh melanin (melanocyte) là tác nhân có hại và tấn công chúng. Hậu quả là các vùng da bị mất sắc tố, tạo thành các mảng trắng rõ rệt, có thể lan rộng theo thời gian.

Không giống các bệnh ngoài da do vi khuẩn hay vi nấm, bạch biến không lây, nhưng lại ảnh hưởng nặng nề về tâm lý. Người bệnh thường mất tự tin, hạn chế giao tiếp, đặc biệt nếu bạch biến xuất hiện ở mặt, tay, vùng cổ hoặc những vùng da lộ ra ngoài.

Triệu chứng và dạng bạch biến thường gặp

Bạch biến có thể xuất hiện ở bất kỳ vị trí nào trên cơ thể, nhưng thường gặp nhất là:

Mảng da trắng, ranh giới rõ, có thể hơi hồng nhạt.

Vùng da bạch biến thường mịn, không ngứa, không bong tróc.

Rụng tóc ở vùng bị ảnh hưởng (nếu bạch biến ở da đầu).

Mất sắc tố ở niêm mạc môi, mắt, vùng sinh dục.

Phân loại bệnh bạch biến theo biểu hiện lâm sàng:

Bạch biến khu trú: chỉ ảnh hưởng đến một vùng da nhất định.

Bạch biến phân đoạn: lan theo dây thần kinh ở một bên cơ thể.

Bạch biến lan tỏa: mảng trắng đối xứng hai bên, lan rộng nhanh.

Bạch biến toàn thân: rất hiếm, sắc tố biến mất gần như toàn bộ.

Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ

Bạch biến là bệnh tự miễn, nghĩa là cơ thể tự sinh ra kháng thể tấn công nhầm tế bào melanocyte. Nguyên nhân chính chưa được xác định hoàn toàn, nhưng các yếu tố liên quan bao gồm:

Di truyền: khoảng 30% người mắc có người thân bị bệnh tự miễn.

Rối loạn miễn dịch: bệnh thường đi kèm các bệnh tự miễn khác như tuyến giáp, tiểu đường type 1.

Stress kéo dài: căng thẳng kéo dài ảnh hưởng đến hệ miễn dịch.

Chấn thương da: vùng da từng bị bỏng, chấn thương có thể khởi phát bạch biến.

Tiếp xúc hóa chất: xăng, dầu, thuốc nhuộm tóc có thể gây mất sắc tố cục bộ.

Điều trị bạch biến hiện nay – Chặng đường dài đầy thử thách

Việc điều trị bạch biến phụ thuộc vào mức độ tổn thương, độ tuổi và khả năng đáp ứng của cơ thể. Các phương pháp phổ biến gồm:

Corticoid bôi ngoài da: Thoa kem corticosteroid lên vùng da bị ảnh hưởng có thể giúp làm đều màu da, nhất là khi bệnh bạch biến vẫn còn ở giai đoạn đầu. Tuy nhiên, dùng lâu có thể gây mỏng da, giãn mạch, rạn da.

Thuốc ức chế calcineurin (Tacrolimus, Pimecrolimus): Được chỉ định thay thế corticoid ở vùng da mỏng như mặt, cổ, giúp ức chế miễn dịch mà ít gây tác dụng phụ tại chỗ.

Quang trị liệu (PUVA, UVB dải hẹp): Sử dụng tia UVB để kích thích tế bào sắc tố tái tạo. Phương pháp này đòi hỏi thời gian kéo dài, cần kiên trì và có nguy cơ làm sạm da vùng lành.

Phẫu thuật ghép tế bào sắc tố: Dành cho những trường hợp ổn định, mảng bạch biến nhỏ. Tuy nhiên chi phí cao, cần bác sĩ chuyên sâu thực hiện.

Xu hướng mới - Kết hợp thảo dược tăng cường miễn dịch hỗ trợ điều trị bệnh bạch biến

Hiện nay, nhiều người bệnh và chuyên gia đã chuyển hướng sang các thảo dược có tác dụng tăng cường miễn dịch trong bệnh tự miễn, hỗ trợ tái tạo sắc tố da. Dù không thay thế hoàn toàn được thuốc đặc trị, nhưng đây được xem là một giải pháp an toàn khi dùng kéo dài với bệnh lý mạn tính. Dưới đây là một số thảo dược điển hình:

Nhàu (Morinda citrifolia): Quả nhàu giàu hoạt chất scopoletin – có khả năng chống viêm, chống oxy hóa, giúp phục hồi các vùng da mất sắc tố. Ngoài ra, nhàu còn giúp bảo vệ tế bào gan, tăng cường thải độc, hỗ trợ người bệnh có nền cơ địa yếu.

Hoàng bá (Phellodendron amurense): Chứa hoạt chất berberin có khả năng kháng viêm, kháng khuẩn, giúp giảm tổn thương da do viêm kéo dài. Một số nghiên cứu cho thấy berberin có thể ảnh hưởng đến các cytokine gây viêm trong phản ứng tự miễn, từ đó giúp giảm hiện tượng melanocyte bị tấn công.

Bạch thược (Paeonia lactiflora): Tác dụng bổ huyết, mát gan, làm dịu cơ địa nóng trong – yếu tố thuận lợi cho bệnh da tự miễn. Một số nghiên cứu hiện đại ghi nhận khả năng điều hòa miễn dịch, giảm sản xuất kháng thể tự miễn, giúp điều hòa phản ứng miễn dịch toàn thân.

Sói rừng (Sarcandra glabra): Là dược liệu có khả năng điều hòa tế bào T, ức chế phản ứng miễn dịch gây hại. Nghiên cứu tại đại học Thẩm Dương Trung Quốc còn cho thấy, dịch chiết sói rừng có tác dụng tăng số lượng và khối lượng tế bào miễn dịch khỏe mạnh. Nhờ đó, chiết xuất Sói rừng có công dụng hỗ trợ cải thiện tốt nhiều bệnh tự miễn như viêm da cơ địa, vảy nến, lupus, bạch biến.

Những thảo dược này khi kết hợp hợp lý sẽ tác động đến hệ miễn dịch, mô da và cơ địa người bệnh, từ đó giúp kiểm soát bạch biến một cách bền vững hơn, hạn chế tổn thương lan rộng.

Bạch biến tuy không ảnh hưởng trực tiếp đến tính mạng, nhưng lại gây tổn thương sâu sắc đến tinh thần và ngoại hình của người bệnh. Để kiểm soát bệnh hiệu quả, cần kết hợp nhiều yếu tố: điều trị y khoa, chăm sóc da đúng cách và hỗ trợ từ các dược liệu tự nhiên giúp tăng cường miễn dịch. Trong đó, những thảo dược như Sói rừng, Hoàng bá, Bạch thược, Nhàu đang được đánh giá cao nhờ tác dụng vừa an toàn, vừa hỗ trợ điều trị tốt bệnh bạch biến.

Thu Kiều