Đường phố Thủ đô mỗi ngày lại được tu bổ, sửa sang, mở rộng, làm mới… Nhưng như bao người khác, trong tôi luôn hiện hữu những cảnh tượng buồn về văn hóa, văn minh đô thị, thiếu ứng xử văn hóa giao thông.

 


Bao giờ “văn hóa giao thông” mới được ứng xử một cách văn minh?

Bát nháo, tùy tiện!

Một vị giáo sư đã có những chuyến công tác sang Nhật Bản, nghiên cứu nhiều công trình về lĩnh vực giao thông quốc gia này, kể lại một câu chuyện, đại ý: “Những năm 1960, giao thông tại các thành phố lớn bên họ còn khá lộn xộn. Các phương tiện tham gia giao thông, xe máy chiếm phần lớn nên gây ách tắc nghiêm trọng, gây ô nhiễm môi trường rồi tai nạn xảy ra thường xuyên… Bây giờ thì họ đã là nước công nghiệp phát triển, giao thông có quy củ, khoa học, hiện đại”.

Cứ chiểu theo quy luật đó mà đem “gán” cho Việt Nam, chắc cũng mở ra những hy vọng: độ 10 - 15 năm nữa thôi, chúng ta sẽ giải quyết căn bản các vấn nạn giao thông hiện nay?

Thử “mổ xẻ” những điều “mắt thấy tai nghe” mỗi khi tôi tham gia giao thông trên đường phố Thủ đô. Đã tận mắt chứng kiến, không phải chỉ ở những vùng ven, những đường phố ít bị cảnh sát “dòm ngó”, hay một số tuyến phố được gọi là “rảnh tay” cho phép…, mà ngay cả những tuyến như đường Phan Đình Phùng, khu vực được coi là “cấm” khá nghiêm ngặt, nhiều lần xe đạp thồ cõng trên lưng hàng núi than tổ ong, nghễu nghện đạp trên đường, len lỏi cùng hàng trăm phương tiện khác, trông mà khiếp.

Còn chưa kinh hoàng bằng việc người ta cắp dọc xe “cào cào” (xe máy babetta) một lượng sắt, gỗ, mía cây… rõ dài và nặng, cứ nổ phành phạch trên đường, hiên ngang qua các ngã tư đèn đỏ. Có trường hợp, xe chất đống hàng cồng kềnh chẳng khác nào con kiến cõng củ khoai trên lưng; chưa hết, phía trên người lái còn “xếp” thêm một phụ nữ và họ cứ thản nhiên phóng trên đường phố, đôi khi phóng ẩu, bạt mạng. Không ít trường hợp xe máy chở ba - bốn người, đầu không mũ bảo hiểm, rú gia, chạy như xé vải trên đường, để lại luồng khỏi đen kịt phía sau và nỗi hoảng sợ của những người tham gia giao thông.

Có lắm chàng “ga lăng” lượn lách, đi như múa xiếc trước mặt các trạm, các cảnh sát giao thông. Cảnh xe máy, nhất là xe đạp đi thong dong hàng đôi, hàng ba trên đường diễn ra luôn luôn. Tại nhiều ngã tư, ngã năm, ngó trước ngó sau, hễ không thấy bóng dáng cảnh sát giao thông, một số người sẵn sàng lao qua đèn đỏ!... Ấy là còn chưa tính đến: có không ít người “tửu ngà ngà, cứ đà mà chạy”!

Giữa đường chứng kiến…

Hằng ngày, đi công sở, tôi thường qua lối rẽ (đoạn từ đường Hoàng Quốc Việt, qua Nghĩa Đô vòng lên đường Lạc Long Quân), thấy cái biển “cấm họp chợ” rõ to treo trước cổng UBND phường Nghĩa Đô - Trường Mầm non Nghĩa Đô. Mặc! Cấm cứ cấm, họp chợ thì cứ họp! Sự này diễn ra đã nhiều năm qua, gây ách tắc giao thông như cơm bữa… Thi thoảng, thấy có vài người đeo băng đỏ ra dẹp, nhưng rồi lại… đâu vào đấy!

Trên tuyến đường Hoàng Quốc Việt, đâu đó vẫn xảy ra những biểu hiện tiêu cực hay chống đối người thi hành công vụ. Dưới lòng đường, trên vỉa hè, toàn bộ khu vực tòa nhà cao trọc trời, bên cạnh Trụ sở Thời báo Kinh tế Việt Nam, từ lâu đã trở thành bãi đỗ xe các loại, gây cản trở giao thông nghiêm trọng. Suốt dọc hai bên vỉa hè tuyến đường, mặc dù hàng quán dựng trái phép đã được dỡ bỏ, người ta vẫn không tự giác chấp hành, “trông trước, ngó sau”, hễ không có người thi hành pháp luật ở đó, thì lại vô tư dựng mui bạt bày bán hàng.

Đi trên đường Láng vào các giờ cao điểm, tôi thường xuyên bắt gặp nào là hàng giày dép, nào là hàng ăn uống, hoa quả bày bán la liệt trên vỉa hè. Trớ trêu thay, những hàng, quán này lại được bày bán ngay… trước mặt cảnh sát giao thông!...

Khó có thể nêu hết những hiện tượng tiêu cực liên quan tới giao thông - đang hằng ngày, hằng giờ diễn ra trên đường phố Thủ đô…

Đương nhiên, việc tham gia giao thông phụ thuộc vào từng con người cụ thể, ứng xử ra sao, ý thức đến đâu? Điều này nó liên quan trực tiếp tới biện pháp giáo dục trong mỗi gia đình. Bởi lẽ, gia đình giữ vai trò cơ bản quyết định trong việc xây dựng nhân cách con người. Vai trò giáo dục trong gia đình là hết sức quan trọng, bởi vì tất cả các thành viên trong xã hội đều nằm trong gia đình. Nếu mọi gia đình có nền nếp, có văn hóa thì sẽ có xã hội văn hóa. Văn hóa ứng xử giao thông cũng không nằm ngoài ý nghĩa đó.

Điều vô cùng quan trọng đó là ngoài công tác tuyên truyền, giáo dục ý thức chấp hành pháp luật về giao thông cho người dân, thì biện pháp “ra roi” của những người thực thi pháp luật cần phải được thực hiện một cách nghiêm túc - triệt để - thường xuyên. Chớ nên làm theo cái kiểu “giơ cao đánh khẽ”, “đánh trống bỏ dùi”… làm giảm lòng tin trong nhân dân.

Băn khoăn: Bao giờ “văn hóa giao thông” mới được ứng xử một cách công bằng, văn minh, đúng luật từ chính những con người tham gia giao thông, trong đó có những con người đất Thăng Long - Kẻ Chợ - Tràng An - Hà Nội?

Mỗi năm, toàn thành phố có khoảng 250.000 lượt người vi phạm Luật Giao thông và cũng ngần ấy lượt vi phạm trật tự vỉa hè, lòng đường, nơi công cộng. Nguyên nhân chủ yếu của tình trạng này là do chế tài xử lý người vi phạm hiện còn quá nhẹ. Ở một số nước, vi phạm luật giao thông tới lần thứ 2 đã phải ra hầu tòa; nhưng ở nước ta, có vi phạm 10 lần cũng chỉ nộp tiền là… xong!

Xuân Phong

Bài 2:

"Hung thần" đường phố