Bản quyền truyền hình: Nhức nhối

Thị trường phim bản quyền Việt Nam ngày càng nóng

Dịch vụ xem phim trực tuyến ở Việt Nam có thể chia làm 3 giai đoạn phát triển.

+ Giai đoạn hình thành là khi dịch vụ xem phim trực tuyến chủ yếu do các ISP cung cấp để phục vụ thuê bao Internet của mình như:  FPT Telecom với dịch vụ “Ephim hay Ione”, VNPT với dịch vụ “ Megafun”…

+ Giai đoạn thứ 2: là quá trình các web xem phim xuất hiện như nấm mọc sau mưa gồm : HayhayTV, HDviet, hdvnbits.org, Xemphim.org, Phimhay…

+ Giai đoạn thứ 3 bắt đầu khi Dịch vụ truyền hình trực tuyến IPTV ra đời với sự lớn mạnh của dịch vụ VOD(Video on demand) hay còn gọi là truyền hình theo yêu cầu. Và đây là giai đoạn mà các ông lớn ngành viễn thông chiếm thị phần IPTV. Cũng từ đây, một số đơn vị sở hữu bản quyền lớn như Netflix thông báo gia nhập thị trường và mở rộng thị phần. Kế đến một loạt các dịch vụ phim bản quyền khác bắt đầu chính thức cung cấp dịch vụ, từ các đơn vị trong nước như Film+ (Galaxy), Danet (BHD), Clip TV (Vega)

Tuy nhiên, không phải ngẫu nhiên mà năm 2016-2017 lại được coi là thời điểm “thiên thời, địa lợi, nhân hòa” cho các dịch vụ phim có bản quyền ở Việt Nam, khi mà Hiệp hội Điện ảnh Mỹ đã liên tục gây sức ép và phối hợp với cơ quan quản lý tiến hành xử phạt để “dẹp đường” cho các đơn vị cung cấp phim bản quyền. Dù đến thời điểm hiện tại, phim lậu vẫn còn tồn tại những đã giảm đi khá nhiều so với quãng thời gian trước đó. Các doanh nghiệp cung cấp phim bản quyền cũng đạt những kết quả ban đầu khả quan khi đã có một lượng khách hàng sẵn sàng bỏ tiền ra để mua phim bản quyền với giá cả hợp lý, chất lượng ổn định.

Mua phim Bản quyền, chuyện tưởng dễ nhưng lại rất khó.

Hiện nay, ngoài Danet, Film+ là chính thức mua được các nội dung phim Hollywood để phát trên các Rạp chiếu phim và được quyền khai thác dịch vụ VOD hợp pháp. Và hiện Danet, Film+ cũng đã thực hiện hợp tác với 1 số đơn vị có thị phần lớn để nhanh chóng cung cấp dịch vụ của mình cho khách hàng, tuy nhiên đến nay số lượng thuê bao chưa đủ lớn và doanh thu chưa cao, một phần do thói quen xem truyền hình miễn phí của người dân việt nam, một phần chưa quen với việc phải thanh toán các khoản phí khi xem các nội dung đó, và một phần lớn là các nội dung đang bị các đơn vị khác vi phạm một cách công khai.

Không phải đơn vị nào cũng muốn kinh doanh phim lậu nhưng để có thể mua phim bản quyền cung cấp lên website của mình phục vụ người dùng một cách chính thống là vô cùng khó khăn.

Thời điểm năm 2014, một doanh nghiệp Internet lớn đã phải dừng cung cấp dịch vụ xem phim của mình do chưa đạt được thoả thuận trong việc thương thảo hợp đồng bản quyền với một số đơn vị cung cấp nội dung. Bởi vì, ngoài nguồn cung cấp phim, chi phí cho một bộ phim chất lượng trung bình cũng lên tới cả chục, thậm chí là vài chục ngàn USD, chưa nói tới phim “bom tấn” có thể lên tới cả trăm hoặc triệu USD là bình thường. Kể cả phương án ăn chia phần trăm doanh thu cũng có chi phí rất lớn mà một doanh nghiệp Internet ở Việt Nam rất khó đáp ứng.

Một số đơn vị ở Việt Nam đã có hợp đồng ký với Công ty giải trí và truyền thông Qnet để cung cấp phim bản quyền của HBO nhưng số lượng phim ít và cũ nên không thu hút được người dùng.

Còn hiện tại, dù nhiều đơn vị tham gia thị trường phim bản quyền nhưng không phải ai cũng có thể mua được phim từ Hollywood. Giám đốc Clip TV cho biết, khi mua phim bản quyền, đơn vị này đã gặp rất nhiều khó khăn, đầu tiên là khi những nội dung phim hay nhất đều đã được các nhà cung cấp nước ngoài mua bởi họ có rất nhiều tiền nên có thể mua quyền cung cấp nội dung trên toàn cầu. Chính vì thế, những đơn vị cung cấp dịch vụ phim bản quyền trong nước như Clip TV không thể mua được những nội dung lớn và hay như vậy.

Khó khăn thứ hai là các đối tác bán nội dung có những luật lệ rất khắt khe mà không phải ai cũng ngồi vào bàn đàm phán được. Cụ thể, Clip TV để có thể đàm phán được với Hollywood mua phim bản quyền thì phải đưa ra được cho đối tác thấy mình sử dụng công nghệ bảo vệ, mã hóa bản quyền được xác thực có giá không dưới 1 triệu USD. Đó là chưa kể, các đối tác nước ngoài sẽ xem lịch sử của mình đã từng làm lậu hay chưa, nếu chưa thì họ mới đồng ý ngồi với bàn đàm phán.

Dù các đơn vị bản quyền đều bắt buộc phải đầu tư công nghệ bảo vệ bản quyền DRM nhưng cũng chỉ ngăn chặn được một phần nạn vi phảm bản quyền vì người dùng có rất nhiều cách để lách luật như quay màn hình lại. Vì thế, để chống lại việc vi phạm bản quyền như hiện nay, các đơn vị liên quan cần phải nâng cao nhận thức của người dùng cũng như có các chế tài để xử lý. Như tại Hàn Quốc, dù có các trang web lậu thì đa phần người dân vẫn xem các trang web có bản quyền vì xem phim lậu sẽ phải mất nhiều thời gian, coi chậm và khó khăn hơn. Hay tại Mỹ, các đơn vị cung cấp bản quyền đều hợp tác với nhà mạng viễn thông, khi phát hiện người dùng truy cập các trang web xem phim lậu thì sẽ có thông báo, nếu vi phạm sẽ cắt dịch vụ hay có chế tài xử phạt, tuy nhiên việc quản lý hay có chế tài từ cơ quan quản lý thì đến nay vẫn chưa có phương án hợp lý trước việc vi phạm chất xám của nhà sản xuất truyền hình.

Phú Trung