Cần nhân rộng mô hình “Mua hộ vé xổ số” thay vì cấm đoán
Theo lý giải tại dự thảo tờ trình của Bộ Tài chính thì lý do để đưa quy định “cấm” này là: “Xuất hiện trường hợp một số tổ chức, cá nhân lợi dụng pháp luật dân sự về hoạt động mua hộ vé xổ số để tổ chức kinh doanh, phân phối vé xổ số thông qua các thiết bị điện tử, viễn thông, internet ảnh hưởng đến tính công khai minh bạch của hoạt động kinh doanh xổ số (ví dụ như dịch vụ mua hộ vé xổ số qua ứng dụng ví điện tử, dự thưởng vé xổ số loto,...).
Trong giải thích của Tổ soạn thảo có nhắc đến dịch vụ “Mua hộ vé xổ số”. Vậy, dịch vụ “Mua hộ vé xổ số” là gì? Được biết, khi có nhu cầu mua vé xổ số (Vietlott, Công ty xổ số kiến thiết), người mua sẽ tải và cài đặt “Ứng dụng Mua hộ vé xổ số” trên điện thoại. Sau đó, tạo tài khoản để đặt mua. Chọn “Đồng ý” để lựa chọn vé và ủy quyền cho doanh nghiệp mua hộ vé xổ số. Riêng đối với các loại vé xổ số kiến thiết chỉ được phép phân phối trong một số khu vực nhất định, Công ty sẽ dựa trên vị trí thực tế của người dùng để lựa chọn các vé xổ số được phép phát hành trong khu vực của người dùng. Sau khi vé xổ số được mua theo ủy quyền của người dùng, doanh nghiệp mua hộ vé xổ số sẽ chụp hình ảnh vé xổ số đồng thời gửi trực tiếp đến người mua.
Chị Thảo, người mua vé xổ sổ (trú tại quận Cầu Giấy, TP Hà Nội chia sẻ: Giờ thời đại 4.0 rồi, tôi thấy việc mua bán online rất tiện lợi, kể cả việc mua vé số cũng vậy. Chỉ cần mở điện thoại, lướt một chút là đã đặt mua được tấm vé số muốn mua chứ không cần chạy xe tới đại lý lựa chọn thì rất tiện, đỡ tốn thời gian và công sức. Nhất là những buổi chiều tan tầm đi lại thì tắc đường, đông người mua còn phải chờ nhau mua vé số thì ngại lắm.
Còn anh Hiếu, Đại lý xổ số Phát Lộc (tại quận Đống Đa, TP Hà Nội) thẳng thắng: Mua hộ vé xổ số hay mua vé xổ số trực tuyến rất tốt, khá tiện lợi, nhanh chóng. Tuy nhiên lại gặp rào cản từ công ty rồi luật pháp mới đây cũng cấm nên tôi cũng cảm thấy rất là phí.
Trước giải thích của Tổ soạn thảo, ông Nguyễn Tuấn Anh – Giám đốc kinh doanh Công ty cổ phần LuckyBest Việt Nam cho rằng dự thảo Tờ trình nói dịch vụ “Mua hộ vé xổ số “ảnh hưởng đến tính công khai minh bạch của hoạt động kinh doanh xổ số” là không chính xác, không rõ ràng. Việc áp dụng công nghệ vào hoạt động kinh doanh xổ số là điều cần thiết, đúng với tinh thần Quyết định số 749/QĐ-TTg ngày 03/06/2020 về “Chương trình chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030”.
“Trong suốt quá trình thực tế cung cấp dịch vụ “Mua hộ vé xổ số”, Công ty chưa có bất kỳ tranh chấp, khiếu nại nào từ phía người mua vé. Hoàn toàn có thể thấy rõ dịch vụ “Mua hộ vé xổ số” đã được thực hiện một cách công khai, minh bạch đối với người mua vé xổ số. Do đó, việc kết luận dịch vụ “Mua hộ vé xổ số” ảnh hưởng đến tính công khai minh bạch của hoạt động kinh doanh xổ số là không rõ ràng và thiếu căn cứ”, ông Nguyễn Tuấn Anh nêu quan điểm.
Đồng quan điểm với ông Tuấn Anh, ông Phạm Văn Tuân – Phó Giám đốc Công ty cổ phần Mạng thanh toán Paynet Việt Nam cũng cho rằng: Thực tế là các doanh nghiệp hoạt động dịch vụ “Mua hộ vé xổ số” không thực hiện và không tham gia vào hoạt động phân phối vé xổ số của doanh nghiệp kinh doanh xổ số và đại lý xổ số. Những doanh nghiệp này chỉ mua hộ vé xổ số theo ủy quyền của người dùng thông qua “Ứng dụng Mua hộ vé xổ số”. Đây là mối quan hệ giữa doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực dịch vụ này và người dùng. Do đó, việc cho rằng Dịch vụ mua hộ vé xổ số là “lợi dụng pháp luật dân sự về hoạt động mua hộ vé xổ số để tổ chức kinh doanh, phân phối vé xổ số” là không rõ ràng và không chính xác.
Luật Dân sự cho phép mua hộ
Theo Luật sư Hoàng Tùng – Giám đốc Văn phòng Luật sư Trung Hòa: Tại Điều 138 Bộ Luật Dân sự 2015 có quy định: “Cá nhân, pháp nhân có thể ủy quyền cho cá nhân, pháp nhân khác xác lập, thực hiện giao dịch dân sự”.
“Về nguyên tắc cơ bản của pháp luật dân sự được quy định tại Điều 3 Bộ Luật Dân sự 2015 thì “cá nhân, pháp nhân xác lập, thực hiện, chấm dứt quyền, nghĩa vụ dân sự của mình trên cơ sở tự do, tự nguyện cam kết, thỏa thuận. Mọi cam kết, thỏa thuận không vi phạm điều cấm của luật, không trái đạo đức xã hội có hiệu lực thực hiện đối với các bên và phải được chủ thể khác tôn trọng. Do đó, việc quy định cấm dịch vụ “Mua hộ vé xổ số” đang trái với quy định tại Điều 4 Bộ Luật Dân sự 2015”, Luật sư Hoàng Tùng nhấn mạnh.
Dưới góc độ pháp lý về đầu tư, Luật sư Vũ Văn Biên – Giám đốc Công ty Luật TNHH An Phước nhấn mạnh thêm: Theo quy định tại Điều 5 Luật Đầu tư 2020, nhà đầu tư có quyền thực hiện hoạt động đầu tư kinh doanh trong các ngành, nghề mà Luật này không cấm. Đối với ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện thì nhà đầu tư phải đáp ứng các điều kiện đầu tư kinh doanh theo quy định của pháp luật. Đồng thời theo Điều 7 Luật Doanh nghiệp 2020 thì doanh nghiệp được phép kinh doanh trong những ngành nghề mà luật không cấm. Và tất nhiên, dịch vụ “Mua hộ vé xổ số” không thuộc danh mục các ngành, nghề cấm đầu tư kinh doanh. Đã không có điều khoản cấm, điều khoản hạn chế thì không được cấm, hạn chế các ngành nghề kinh doanh đó được, nếu cố tình cấm, hạn chế sẽ trái với nguyên tắc chung trong xây dựng, ban hành văn bản quy phạm pháp luật”, Luật sư Vũ Văn Biên nhấn mạnh.
Cấm là gây khó khăn cho người dân, doanh nghiệp
Dưới góc độ kinh tế, PGS.TS Đinh Trọng Thịnh (Chuyên gia kinh tế, giảng viên Học viện Tài chính) cho rằng: Dịch vụ “Mua hộ vé xổ số” không sai về mặt pháp luật, cũng không sai về mặt thị trường. Có cầu thì ắt có cung. Nếu như dịch vụ “Mua hộ vé xổ số” đã tồn tại một vài năm nay thì có nghĩa xã hội có nhu cầu và ở chiều ngược lại, doanh nghiệp kịp thời bắt nhịp và đáp ứng. “Tôi cho rằng cần nghiên cứu kỹ văn bản luật và thực tiễn để ban hành khung khổ luật pháp luật cho phù hợp, để làm sao vẫn sử dụng được dịch vụ này mà vẫn đảm bảo được tính minh bạch của hoạt động kinh doanh xổ số, đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của những doanh nghiệp hoạt động nghiêm túc trong khuôn khổ pháp luật quy định. Mặt khác, cũng cần tính toán, có cơ chế đầu tư công nghệ, nghiên cứu luật pháp để hướng đến kiểm soát, ngăn chặn việc lợi dụng dịch vụ mua hộ vé số vào mục đích bất hợp pháp, thay vì cấm tất cả doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực này”, PGS.TS Đinh Trọng Thịnh phân tích.
Đồng nhất với quan điểm của PGS.TS Đinh Trọng Thịnh, PGS.TS Ngô Trí Long (Chuyên gia kinh tế, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu thị trường giá cả, Bộ Tài chính) cho rằng cũng dịch vụ “Mua hộ vé xổ số” là hoạt động bình thường, phản ánh quy luật cung cầu của thị trường. Bộ Luật Dân sự 2015, Luật Đầu tư 2020 và Luật Thương mại đã ban hành, nếu các luật này không cấm dịch vụ “Mua hộ vé xổ số” thì Dự thảo Nghị định này không thể cấm được. Về nguyên tắc ban hành văn bản quy phạm pháp luật, Nghị định là văn bản dưới Luật, không thể “cãi lại” Luật đã ban hành. Bởi vậy, doanh nghiệp người ta phản ứng là đúng, là có căn cứ. Trong thực tế có hiện tượng lợi dụng hoạt động này để gây ra những hành vi tiêu cực cho xã hội, nhưng nếu cơ quan quản lý không hành xử theo hướng sai đâu xử lý đấy mà cấm tất cả dịch vụ “Mua hộ vé xổ số” với tư duy “cái gì không quản được thì cấm” là vô lý.
Đồng tình với quan điểm đó, Đại biểu Quốc hội Phạm Văn Hoà (nguyên Uỷ viên Uỷ ban Pháp luật của Quốc hội khoá XIV) chia sẻ thêm: Trước đây khi chưa có Internet, chưa có mạng xã hội, hoạt động mua bán xổ số chỉ có một hình thức là mua bán trực tiếp. Đến giờ thương mại trực tuyến cho phép mua bán qua mạng, tôi cho rằng dịch vụ “Mua hộ vé xổ số” qua app, ví điện tử… là bình thường, phản ánh nhu cầu đa dạng của xã hội, miễn là mua hộ nhưng đảm bảo đến cuối cùng, người trúng số phải có tấm vé số để đi lĩnh thưởng. Tôi cho rằng hoạt động kinh doanh xổ số không có gì thiếu khách quan, thiếu minh bạch. Dịch vụ "Mua hộ vé xổ số" là mối quan hệ dân sự giữa người mua và bên cung cấp dịch vụ. Dịch vụ “Mua hộ vé xổ số” thể hiện quy luật khách quan của thị trường, người dân đang cần, đang đồng tình. Nếu thời gian qua đã có sự tồn tại của những doanh nghiệp hoạt động dịch vụ “Mua hộ vé xổ số”, xã hội đã chấp nhận sự tồn tại của nó thì bây giờ không thể đùng một cái ban hành ra Nghị định cấm. Như thế chưa thật khách quan. Cấm là gây khó khăn cho người dân, doanh nghiệp.
Trang Nguyễn
