Ông Nguyễn Quốc Thập, Chủ tịch Hội Dầu khí Việt Nam cho biết, việc thể chế hóa đầy đủ các nội dung của Nghị quyết 55-NQ/TW, Kết luận 76-KL/TW và các chủ trương, chính sách của Đảng vào Luật Điện lực sẽ khuyến khích, tạo điều kiện thuận lợi cho các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước tham gia hoạt động điện lực tại Việt Nam; thúc đẩy đầu tư ngành năng lượng nói chung và ngành điện nói riêng nhằm đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế-xã hội.
Tuy nhiên, qua nghiên cứu, tổng hợp cho thấy, việc hiện thực hóa các dự án nguồn điện khí, khí LNG và điện gió ngoài khơi vẫn còn gặp khó khăn, vướng mắc, nguy cơ không đảm bảo tốc độ phát triển các dự án nguồn điện trong ngắn hạn và dài hạn theo quy hoạch.
Khi bàn về các vướng mắc của điện gió ngoài khơi, Tiến sỹ Dư Văn Toán, chuyên gia năng lượng tái tạo, Viện Khoa học môi trường, biển và hải đảo, Bộ Tài nguyên và Môi trường phân tích, ở Việt Nam điện gió ngoài khơi có tiềm năng tốt, nhất là vùng Nam Trung Bộ. Do đó, việc đăng ký diện tích biển để khảo sát, đầu tư thực hiện đang "cháy chỗ".
Theo Tiến sỹ Dư Văn Toán, hiện có một số vướng mắc của dự án điện gió ngoài khơi theo xác định của Bộ Công Thương, đó là chưa rõ cấp có thẩm quyền giao khu vực biển, cho phép hay chấp thuận cho các tổ chức sử dụng khu vực biển để thực hiện các hoạt động đo đạc, quan trắc, điều tra, thăm dò, khảo sát nhằm phục vụ lập dự án điện gió ngoài khơi.
Cùng với đó là quy hoạch không gian biển quốc gia chưa được phê duyệt, nên chưa có cơ sở triển khai thực hiện Quy hoạch điện VIII. Các vướng mắc về thẩm quyền chấp thuận chủ trương đầu tư. Các điều kiện tiếp cận thị trường đối với nhà đầu tư nước ngoài trong lĩnh vực điện gió ngoài khơi.
Tiến sỹ Dư Văn Toán nhìn nhận, câu chuyện quy hoạch cần Luật Điện lực sửa đổi sớm rà soát tới vấn đề cấp phép với các tiêu chuẩn đo lường. Từ thực tế đó, Tiến sỹ Toán đề xuất có cơ chế để phục vụ dự án thí điểm, kiến nghị Quốc hội ban hành nghị quyết về thí điểm phát triển điện gió ngoài khơi, với quy mô ở mức 1.000-2.000 MW, đồng thời quy định thời gian, giá cả triển khai.
Trước mắt, về thí điểm phát triển loại hình điện này, Tiến sỹ Toán cho rằng, Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN) có thể xin thế chỗ Orsted (tập đoàn năng lượng từ Đan Mạch đã rút khỏi thị trường Việt Nam - PV) tại tỉnh Bình Thuận.
"PVN có thể xin thí điểm, khảo sát ngay tại dự án mà Orsted từng nghiên cứu với diện tích khoảng 1.000km2", Tiến sỹ Toán nói và cho rằng khi các tập đoàn Nhà nước được giao thí điểm có thể hợp tác với doanh nghiệp nước ngoài về cơ chế góp vốn, giá mua điện... Với những vùng có gió tốt như Bình Thuận, chắc chắn doanh nghiệp lớn, uy tín sẽ tham gia.
Để có thể thuận lợi phát triển các dự án điện gió ngoài khơi với số vốn khoảng 1 tỷ USD trở lên, theo Tiến sỹ, sẽ vướng rất nhiều khó khăn... "Các dạng năng lượng đã có trong Quy hoạch điện 8 như điện mặt trời, điện gió trên bờ, điện gió ngoài khơi... cần có những quy định, điều khoản rõ ràng và cụ thể hơn trong Luật Điện lực sửa đổi", Tiến sỹ Toán nhìn nhận.
Theo ông, đối với điện gió ngoài khơi, mục tiêu đến năm 2050 cần có khoảng 100GW điện, đóng góp khoảng 1/3 tổng nguồn điện. Do đó cần có những quy định pháp lý cụ thể hơn để đảm bảo nguồn vốn đầu tư dài hạn.
Về góc độ doanh nghiệp, ông Nguyễn Tuấn, Trưởng ban thương mại Tổng Công ty cổ phần Dịch vụ Kỹ thuật Dầu khí Việt Nam (PTSC) cho biết, hiện nay, doanh nghiệp Việt Nam đã chủ động được nhiều khâu trong phát triển điện gió ngoài khơi từ khảo sát, mua sắm, thi công lắp đặt trạm biến áp ngoài khơi đến quản lý vận hành, tàu dịch vụ phục vụ dự án gần bờ...
Về mô hình và cơ chế thí điểm điện gió ngoài khơi, tại tọa đàm, đại diện PTSC cho rằng Chính phủ cần quyết định phân kỳ các giai đoạn; lựa chọn nhà đầu tư; phân cấp thẩm quyền, thủ tục phê duyệt chủ trương các dự án; quyết định giao đồng bộ khu vực biển và giao đất, quyền sử dụng đất; thí điểm các dự án điện gió ngoài khơi phục vụ trong nước và xuất khẩu.
"Về chính sách ưu đãi, cần có chính sách khuyến khích như miễn giảm tiền sử dụng đất, khu vực biển; thuế thu nhập doanh nghiệp nhất là trong giai đoạn thí điểm ban đầu; ưu đãi vốn vay...", ông Tuấn đề xuất.
Ngoài ra, theo ông, cần có chính sách ưu tiên xuất khẩu điện gió ngoài khơi, bởi tiềm năng điện gió ngoài khơi tại Việt Nam rất lớn, nhu cầu trong nước đến năm 2030 là 6.000MW - rất nhỏ so với tiềm năng khoảng 600GW...
Đại diện Ban Điện và năng lượng tái tạo thuộc PVN cũng đề xuất giao doanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ hoặc công ty con (do doanh nghiệp nhà nước nắm giữ trên 50% vốn điều lệ) thực hiện đầu tư dự án điện gió ngoài khơi đầu tiên, bao gồm dự án bán điện cho thị trường trong nước và xuất khẩu điện.
Trong đó, 3 yếu tố cần được đảm bảo là cơ chế tính giá điện phản ánh đầy đủ các chi phí đầu tư và sản xuất; huy động sản lượng theo khả năng phát của nhà máy; cho phép hợp tác đầu tư với các đối tác nước ngoài có năng lực và kinh nghiệm về lĩnh vực điện gió ngoài khơi.
PV (t/h)
