THCL Đề án dạy và học ngoại ngữ trong hệ thống giáo dục quốc dân, giai đoạn 2008 -2020 đã đi được nửa chặng đường, nhưng hiệu quả chưa thực sự như mong muốn.

Ảnh minh họa

Bộ GD&ĐT đánh giá, đề án này là xương sống kiến tạo môi trường dạy, học ngoại ngữ chất lượng hơn, nếu không thay đổi từ bây giờ thì khó mà thực hiện.

Nặng lý thuyết, nhẹ thực hành

Mới đây (17/9), Bộ GD&ĐT tổ chức Hội nghị trực tuyến triển khai giai đoạn 2016 -2020, định hướng đến năm 2025.

Đề án đưa ra lộ trình đạt chuẩn đối với giáo viên tiếng Anh các cấp học phổ thông quy định theo khung năng lực ngoại ngữ 6 bậc dùng cho Việt Nam. Năm 2016, có 45% giáo viên tiểu học, 55% giáo viên trung học cơ sở, 65% giáo viên THPT.

Từ năm 2017 - 2019, tỷ lệ đạt chuẩn mỗi năm tăng thêm 10% đối với giáo viên các bậc học. Mục tiêu năm 2020 đạt chuẩn 100% giáo viên các bậc học. Đối với giảng viên đại học, cao đẳng, đề án đưa ra lộ trình năm 2018 phải đạt chuẩn 100%.

Phát biểu khai mạc hội nghị, Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Phùng Xuân Nhạ đã nêu những hạn chế trong quá trình triển khai đề án. Theo Bộ trưởng, khi xây dựng mục tiêu của đề án, chưa tính đến điều kiện khả thi, nên sau một thời gian triển khai, nhiều mục tiêu không đạt được, biểu hiện rõ trong kỳ thi vừa rồi.

Theo Bộ trưởng, giáo viên có vai trò quan trọng nhất trong dạy và học ngoại ngữ; việc áp dụng theo khung năng lực ngoại ngữ châu Âu 6 bậc có tài liệu, nhưng vẫn nặng lý thuyết, nhẹ thực hành. Giáo viên đã phải cố gắng nhiều nhưng không hiệu quả; không ngoại trừ một số trường hợp chạy chứng chỉ để đảm bảo hồ sơ đứng lớp…

Lãnh đạo Sở GD&ĐT tỉnh Thừa Thiên Huế cho rằng, chất lượng dạy và học ngoại ngữ chưa được tốt là do phần lớn học sinh chưa có ý thức, động lực học ngoại ngữ, trong khi sỹ số đông nên gặp khó khăn trong dạy và học. Ngoài ra, có độ “vênh” khá lớn giữa năng lực thực tế của giáo viên và năng lực ghi trên bằng cấp.

Ông Nguyễn Minh Trí, Phó giám đốc Sở GD&ĐT Quảng Ngãi chỉ ra bất cập dưới góc nhìn của địa phương, đề án đưa ra lập luận tất cả giáo viên đều có đủ khả năng nâng chuẩn, đạt chuẩn. Tuy nhiên, ông lấy dẫn chứng tỉnh Quảng Ngãi hiện có 80% giáo viên ngoại ngữ đạt chuẩn, nhưng chuẩn này có phản ánh đúng thực chất hay không còn là câu hỏi lớn.

“Anh em vẫn đùa với nhau là “đạt chuẩn” một cách chưa chuẩn. Nếu không thay đổi phù hợp thì đến năm 2020, chúng ta sẽ có một bản thành tích 100% giáo viên đạt chuẩn. Khi đã xây dựng được chuẩn khung năng lực ngoại ngữ 6 bậc rồi thì phải bảo vệ và được công nhận quốc tế, nếu không dễ rơi vào tình trạng mình tự chấm điểm cho mình và chấm đạt chuẩn hết”, ông Trí nói.

Lùi thời gian phổ cập đến năm 2025

Lắng nghe các ý kiến, Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ đề nghị Ban quản lý đề án cùng các trường và địa phương rà soát năng lực giáo viên dạy Ngoại ngữ tại các trường sư phạm, chuyên ngữ và cả các cấp xem đạt chuẩn chưa. Thống kê dữ liệu để lên kế hoạch bồi dưỡng, chậm nhất ngày 31/10 phải báo cáo về Bộ. Thầy cô nào khó đạt chuẩn thì chuyển công tác khác.

Các sở GD&ĐT xây dựng kế hoạch đào tạo giáo viên ngoại ngữ 2016 - 2020 gửi về Bộ trước ngày 31/12. Đồng thời, có kế hoạch mời giáo viên bản ngữ, tình nguyện viên dạy tiếng Anh về các trường. Mở rộng giao lưu với giáo viên, sinh viên nước ngoài, học tiếng gì phải tiếp cận với người nói tiếng đó.

Đến năm 2025, phổ cập tiếng Anh trong trường phổ thông các cấp (mục tiêu cũ của Đề án 2020 là đến năm học 2018 - 2019 phổ cập tiếng Anh trong trường phổ thông).

Kết luận Hội nghị, Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ đề nghị chọn một bộ sách giáo khoa chất lượng của một nước nào đó, chỉnh sửa cho phù hợp rồi thống nhất đưa vào chương trình dạy từ tiểu học đến lớp 12. Đối với các trường đại học, cao đẳng, những môn khoa học cơ bản, ông khuyến khích dùng luôn chương trình của nước ngoài. Ông khẳng định, Bộ GD&ĐT chưa đưa ra thời gian cụ thể đối với mục tiêu đưa tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ hai ở Việt Nam.

“Chúng ta chấp nhận giai đoạn trong 10 năm tới vừa phải thôi, nhưng 10 năm tiếp theo, các em vào đại học không phải học thêm nữa. Tôi tin điều này làm được, nếu chúng ta dạy các cháu tiếng Anh ở phổ thông tốt, thì 10 năm sau vào đại học, chúng ta không mất công dạy tiếng Anh cơ sở như hiện nay. Các em sẽ học được những môn khoa học bằng tiếng Anh”, ông Nhạ nói.

6 nhiệm vụ của Đề án, giai đoạn 2016 - 2020

- Nâng cao chất lượng dạy và học ngoại ngữ theo chương trình 7 năm hiện hành (từ lớp 6 đến hết lớp 12); triển khai chương trình tiếng Anh mới của giáo dục phổ thông, đến năm học 2020 - 2021, 100% học sinh lớp 3 tiểu học, 70% học sinh 6 THCS và 60% học sinh lớp 10 THPT được học chương trình mới (10 năm). Đến năm 2025, phổ cập tiếng Anh trong trường phổ thông các cấp.

- Tăng cường môn ngoại ngữ đối với giáo dục nghề nghiệp. Đến năm 2020, có 60% học sinh trường trung cấp, 100% sinh viên trường cao đẳng và tới năm 2025, có 90% học sinh trường trung cấp đạt trình độ bậc 3 theo Khung năng lực ngoại ngữ 6 bậc Việt Nam và có thể sử dụng tiếng Anh trong việc làm.

- Nâng cao ngoại ngữ trường chuyên và không chuyên. Đến năm 2018 – 2019, có 100% các đại học triển khai đào tạo chương trình tiếng Anh tăng cường; 100% sinh viên chuyên ngữ tốt nghiệp đạt chuẩn (bậc 5 theo khung năng lực ngoại ngữ 6 bậc dùng cho Việt Nam). Đến năm 2020, có 70% sinh viên không chuyên ngữ và đến năm 2025, có 100% sinh viên không chuyên ngữ đạt chuẩn đầu ra khi tốt nghiệp (bậc 3).

- Đổi mới dạy, học ngoại ngữ trong các cơ sở giáo dục thường xuyên, đến năm 2020, có 50% người học đạt chuẩn đầu ra; đến năm 2025, có 100% người học đạt chuẩn đầu ra theo khung năng lực ngoại ngữ 6 bậc dùng cho Việt Nam.

- Nâng cao ngoại ngữ cho nguồn nhân lực, đội ngũ cán bộ, viên chức trong các cơ quan nhà nước. Phấn đấu đến năm 2020: 40% cán bộ, công chức, viên chức nói chung có trình độ ngoại ngữ bậc 2 và 20% có trình độ bậc 3; đến năm 2025, đạt tỷ lệ tương ứng là 60% và 40%.

- Tiếp tục dạy và học các ngoại ngữ khác ngoài tiếng Anh như ngoại ngữ 1 và triển khai thí điểm việc dạy và học ngoại ngữ 2 trong hệ thống giáo dục quốc dân.

Hoan Nguyễn