Theo ông Ngô Xuân Nam, Phó Giám đốc Văn phòng SPS Việt Nam, Trung Quốc đang hoàn thiện hệ thống pháp lý về an toàn thực phẩm, tăng cường kiểm tra doanh nghiệp nước ngoài và áp dụng chế tài mạnh với các trường hợp vi phạm. Đặc biệt, Lệnh 280 – có hiệu lực từ 1/6/2026 thay thế Lệnh 248, quy định chỉ những sản phẩm nằm trong danh mục được công bố mới được phép đăng ký qua cơ quan thẩm quyền. Điều này buộc doanh nghiệp Việt Nam phải chủ động rà soát danh mục, cập nhật thông tin pháp lý, hoàn thiện truy xuất nguồn gốc và tuân thủ nghiêm quy định chuyển tiếp để tránh nguy cơ bị đình chỉ mã số xuất khẩu.
Bên cạnh việc siết tiêu chuẩn, Trung Quốc còn đẩy mạnh đa dạng hóa nguồn cung. Trong nửa đầu năm 2025, nước này đã mở cửa cho khoảng 15 loại nông, lâm, thủy sản từ gần 20 quốc gia như sầu riêng Campuchia, chuối Colombia, dừa Malaysia hay thủy sản từ New Zealand và Brazil. Việc Campuchia xuất khẩu lô sầu riêng tươi đầu tiên vào Quảng Tây hay Trung Quốc thử nghiệm thành công mô hình trồng chuối nhà kính tại Sơn Tây và Thiểm Tây cho thấy mức độ cạnh tranh ngày càng lớn với sản phẩm Việt Nam.
Mặc dù có lợi thế về địa lý, chi phí vận chuyển thấp và nhiều mặt hàng đã được cấp phép nhập khẩu, Việt Nam vẫn cần nâng cao chất lượng và chiến lược thị trường. Tham tán thương mại Nông Đức Lai cho rằng doanh nghiệp nên tăng cường xúc tiến vào các vùng nội địa có thu nhập cao như miền Bắc và Tây Bắc Trung Quốc – nơi có nhu cầu lớn đối với trái cây nhiệt đới và thực phẩm cao cấp.
Ở lĩnh vực thủy sản, Trung Quốc vẫn là thị trường lớn nhất của tôm Việt Nam. Tuy nhiên, áp lực cạnh tranh từ Ecuador và Ấn Độ – vốn chiếm ưu thế ở phân khúc tôm đông lạnh giá rẻ đang gia tăng. Theo VASEP, doanh nghiệp Việt Nam cần tập trung vào sản phẩm cao cấp như tôm sú cỡ lớn, tôm sống hoặc tôm hùm để giữ thị phần, đặc biệt trong giai đoạn cao điểm lễ hội và Tết Nguyên đán 2026.
Dù quy mô nhập khẩu của Trung Quốc đạt 210-230 tỷ USD mỗi năm, thị trường này luôn thay đổi nhanh chóng. Việc chuyên nghiệp hóa quy trình, chuẩn hóa tiêu chuẩn và theo dõi chặt chẽ các quy định mới sẽ là chìa khóa giúp nông sản Việt Nam tiếp tục giữ vững chỗ đứng và mở rộng cơ hội tại thị trường đầy tiềm năng này.
Nam Sơn (t/h)
