LTS: Tạp chí Thương hiệu và Công luận là cơ quan ngôn luận của Hiệp hội Chống hàng giả và Bảo vệ thương hiệu Việt Nam (VATAP) với tôn chỉ tuyên truyền về đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước và công tác quản lý, đấu tranh chống hàng giả, hàng nhái, gian lận thương mại; Bảo vệ thương hiệu cho các đơn vị sản xuất, kinh doanh đúng quy định của pháp luật, quyền và lợi ích hợp pháp của người tiêu dùng…
Tạp chí Thương hiệu và Công luận luôn cung cấp những thông tin kịp thời, hữu ích về công tác phòng, chống gian lận thương mại, chống hàng giả, hàng nhái, hàng lậu, hàng trốn thuế Nhà nước… nên luôn nhận được sự tin tưởng của người tiêu dùng, độc giả trong nhiều năm qua. Liên quan tới công tác phòng, chống gian lận thương mại trong lĩnh vực y tế, thời gian vừa qua, Bộ Y tế và Cục An toàn thực phẩm đã ban hành nhiều văn bản, quyết định nhằm kiểm soát chặt chẽ các hoạt động kinh doanh, buôn bán thuốc. Tuy nhiên, thực tế ghi nhận của phóng viên Thương hiệu & Công luận thì tình trạng các cơ sở kinh doanh, nhà thuốc không tuân theo các quy định của pháp luật, không thực hiện việc niêm yết giá; bán thuốc không có đơn của bác sỹ vẫn tồn tại nhiều.
Thực trạng này đang xảy ra ở nhà thuốc trên địa bàn TP. Hà Nội. Quy định của Bộ Y tế và khuyến cáo người bệnh dùng thuốc theo chỉ định của bác sỹ, nhưng người bán thuốc lại không cần đơn vẫn bán, tiềm ẩn nguy cơ ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe.
Bán “Thuốc bán theo đơn” nhưng không cần đơn
Ngày 01/12/2022, Phóng viên Thương hiệu & Công luận đã "mục sở thị" và trực tiếp mua thuốc tại nhà thuốc trên địa bàn quận Hai Bà Trưng, thuộc TP Hà Nội.
Khi Phóng viên hỏi mua loại thuốc Flagyl 250 mg thì nhân viên tại một cửa hàng lập tức bán cho Phóng viên và thu tiền, mà không cần hỏi người mua có đơn theo chỉ định của bác sỹ hay không. Đáng nói, trên bao bì của loại thuốc này đều ghi rõ khuyến cáo “thuốc bán theo đơn” (phải có đơn chỉ định từ bác sỹ, các cửa hàng thuốc mới được phép bán cho người mua).
Tìm hiểu được biết, thuốc Flagyl 250 mg thuộc nhóm kháng khuẩn và kháng ký sinh trùng. Thuốc được dùng trong các trường hợp nhiễm vi khuẩn và các loại ký sinh trùng nhạy cảm với nhóm nitro 5-imidazol. Với mỗi trường hợp cụ thể thì việc dùng thuốc lại khác nhau. Do vậy, nếu dùng thuốc không đúng về công dụng, liều dùng, những lưu ý khi dùng thuốc Flagyl 250mg sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến sức khoẻ người sử dụng.
Tình trạng trên cũng diễn ra tại nhà thuốc khác trên địa bàn TP. Hà Nội.
Cụ thể, ngày 02/12/2022, Phóng viên Thương hiệu & Công luận đến nhà thuốc trên địa bàn quận Đống Đa, TP. Hà Nội để được tư vấn mua thuốc. Sau khi hỏi mua loại thuốc Colchicin 1mg và thuốc MELOXICAM,… nhân viên trực tiếp bán thuốc cho Phóng viên mà không cần đơn của bác sỹ. Dù trên vỏ hộp thuốc này cũng ghi rất rõ dòng chữ “thuốc bán theo đơn” nhưng Phóng viên dễ dàng mua được mà không cần đơn thuốc.
Dược sỹ Dương Thanh Hải, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City phân tích về thuốc Colchicin 1 mg như sau: "Thuốc Colchicin là loại thuốc có nguồn gốc thực vật, được sử dụng để điều trị bệnh Gout và một số bệnh lý viêm trên cơ thể người. Colchicin có khả năng ức chế sự di chuyển và hóa ứng động, cũng như sự bám dính và thực bào của bạch cầu trung tính tại ổ viêm để làm giảm phản ứng viêm với tinh thể urat và đem đến hiệu quả điều trị bệnh".
Tuy nhiên, nếu không được sử dụng đúng cách thì Colchicin lại là loại thuốc có nguy cơ cao gây độc tính nghiêm trọng và có thể gây tử vong cho người bệnh nếu sử dụng không đúng cách. Ngộ độc Colchicin có thể sánh ngang với ngộ độc asen, chính vì thế nếu dùng quá liều (0,5mg/kg) có thể gây tử vong.
Tác dụng phụ có thể gặp của thuốc Colchicin chính là làm tổn hại đến tủy xương, người bệnh Gout điều trị bằng thuốc Colchicin liều cao có thể bị thiếu máu, rụng tóc vì tủy xương bị tổn hại. Ngoài ra, người bệnh có thể bị khó tiêu, sốt nhẹ, đau bụng, buồn nôn, nôn, tiêu chảy, chảy máu dạ dày - ruột, viêm thần kinh ngoại biên, nổi ban, tổn thương gan, thận.
Dễ ảnh hưởng sức khỏe nếu dùng không đúng chỉ dẫn của bác sỹ
Thuốc là hàng hóa đặc biệt, dễ có nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe và tính mạng con người nếu dùng không đúng hướng dẫn của bác sỹ. Đặc biệt là thuốc kê đơn. Do vậy, thuốc kê đơn chỉ được phép bán khi có toa của bác sỹ.
Không ít người có thói quen mua loại thuốc mình đã sử dụng từ trước tới nay, dù đó là thuốc kê đơn. Điều này không nên bởi sau thời gian điều trị và dùng thuốc, bệnh nhân có thể phát sinh những bệnh lý khác nên cần điều chỉnh loại thuốc đang sử dụng. Do đó, cần được bác sỹ khám và cho đơn thuốc mới.
Đối với nhà thuốc, khi bán thuốc kê đơn nhưng không có toa của bác sỹ sẽ khiến bệnh nhân dễ bị kháng thuốc hoặc dẫn đến tình trạng lạm dụng thuốc, thuốc giảm tác dụng điều trị.
BS PHAN QUỐC BẢO, phụ trách Khoa khám bệnh thuộc Bệnh viện Đại học Y Dược TP. HCM (Cơ sở 2).
Bán thuốc không có hóa đơn, chứng từ, hướng dẫn sử dụng
Tiếp tục trong một diễn biến khác, Phóng viên có mặt tại nhà thuốc quận Hoàng Mai, TP. Hà Nội để hỏi mua Thuốc VIDMEDOL4 - thuốc kháng viêm, ức chế miễn dịch. Sau khi tư vấn, nhân viên lấy ra 5 vỉ thuốc VIDMEDOL4bán cho Phóng viên mà không có hướng dẫn sử dụng kèm theo.
Việc nhân viên nhà thuốc này khi bán thuốc kê đơn mà không hóa đơn? Vì sao bán thuốc mà không có hướng dẫn sử dụng? Vậy, khi người tiêu dùng sử dụng, bị phản ứng thuốc, ảnh hưởng đến sức khỏe, nguy hiểm đến tính mạng thì nhà thuốc, nhân viên bán thuốc đó phải chịu trách nhiệm gì? Thương hiệu và Công luận sẽ tiếp tục thông tin đến bạn đọc.
Để nhanh chóng chấn chỉnh tình trạng nói trên, đề nghị Thanh tra Sở Y tế, Cục Quản lý thị trường TP. Hà Nội tiến hành kiểm tra các nội dung mà tạp chí Thương hiệu và Công luận phản ánh như: Việc thực hiện các quy định của Nhà nước về lĩnh vực hoạt động kinh doanh, thủ tục hành chính tại quầy thuốc như hóa đơn chứng từ, việc niêm yết giá và các sản phẩm chức năng hỗ trợ…
Các quy định của pháp luật
Ngày 07/09/2017, Bộ Y tế đã phê duyệt và ban hành đề án: “Tăng cường kiểm soát kê đơn thuốc và bán thuốc kê đơn” với mục tiêu chính là “Nâng cao nhận thức của cộng đồng về việc sử dụng thuốc an toàn, hợp lý và nâng cao trách nhiệm của cán bộ y tế đặc biệt là người kê đơn thuốc và bán lẻ thuốc trong việc thực hiện quy định của pháp luật về kê đơn thuốc và bán thuốc kê đơn, trọng tâm là kháng sinh qua đó góp phần giảm tình trạng kháng kháng sinh, lạm dụng thuốc, sử dụng thuốc không hợp lý” và mục tiêu cụ thể là “Đến năm 2020, đạt 100% bán thuốc kháng sinh phải có đơn thuốc tại quầy thuốc, nhà thuốc”.
Bên cạnh đó, kể từ ngày 15/11/2020, Nghị định số 117/2020/NĐ-CP có hiệu lực, thay thế hoàn toàn Nghị định 176/2013/NĐ-CP về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực y tế với khung xử phạt tăng rất nhiều.
Tại điểm đ, khoản 3, Điều 59 Nghị định số 117/2020/NĐ-CP quy định: Phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng đối với hành vi “bán thuốc kê đơn khi không có đơn thuốc”. Đồng thời áp dụng hình thức xử phạt bổ sung tại điểm đ, khoản 8 của Điều này: “Đình chỉ hoạt động của cơ sở trong thời hạn từ 06 tháng đến 09 tháng đối với hành vi quy định tại các điểm đ, khoản 3, Điều này”.
Điều 315 "Tội vi phạm quy định về khám bệnh, chữa bệnh, sản xuất, pha chế, cấp phát, bán thuốc hoặc dịch vụ y tế khác", Bộ luật Hình sự 2015:
1. Người nào vi phạm quy định về khám bệnh, chữa bệnh, sản xuất, pha chế, cấp phát, bán thuốc hoặc dịch vụ y tế khác thuộc một trong các trường hợp sau đây, nếu không thuộc trường hợp quy định tại Điều 259 của Bộ luật này, thì bị phạt tù từ 01 năm đến 05 năm:
a) Làm chết người;
b) Gây tổn hại cho sức khỏe của người khác mà tỷ lệ tổn thương cơ thể 61% trở lên;
2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 03 năm đến 10 năm:
a) Làm chết 02 người;
b) Gây tổn hại cho sức khỏe của 02 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này từ 122% đến 200%;
3. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 07 năm đến 15 năm:
a) Làm chết 03 người trở lên;
b) Gây tổn hại cho sức khỏe của 03 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này 201% trở lên;
....
Lê Pháp
