Mô hình thí điểm hướng tới quản lý thường xuyên và duy trì liên tục
Ba phường được lựa chọn để thí điểm gồm Hoàn Kiếm, Cửa Nam và Ba Đình. Đây là khu vực có mật độ dân cư đông, nhiều cơ sở kinh doanh, hoạt động buôn bán sầm uất và cũng là nơi tình trạng vỉa hè bị lấn chiếm diễn ra nhiều năm. Việc lựa chọn ba phường này thể hiện quyết tâm của Hà Nội trong việc xử lý những khu vực khó, nơi có nhiều áp lực nhất đối với quản lý trật tự đô thị.
Khác với cách làm rầm rộ, mạnh trong một thời gian ngắn rồi dần giảm hiệu quả như các chiến dịch trước đây, mô hình lần này được triển khai theo lộ trình chặt chẽ. Lực lượng chức năng tổ chức trực theo ca, hiện diện liên tục trong ngày và bám sát từng tuyến phố. Mỗi tổ công tác ghi nhận hiện trạng, nhắc nhở ngay khi phát sinh vi phạm và thực hiện việc duy trì ổn định một cách xuyên suốt. Phương thức này được kỳ vọng tạo nên sự thay đổi mang tính nền tảng, hình thành thói quen sử dụng vỉa hè đúng chức năng và hướng tới sự ổn định lâu dài.
Trong giai đoạn đầu, lực lượng chức năng tập trung rà soát toàn bộ mái che, biển hiệu đặt sai vị trí, điểm để xe chiếm dụng vỉa hè, hàng quán tràn xuống hè và nhiều hình thức lấn chiếm khác. Việc xử lý được thực hiện kết hợp giữa giải thích, vận động và yêu cầu các hộ kinh doanh tự điều chỉnh. Nhờ phương thức tiếp cận mềm dẻo và liên tục, nhiều tuyến phố đã có sự thay đổi rõ rệt chỉ sau thời gian ngắn.
Vỉa hè thông thoáng hơn, ý thức tự điều chỉnh tăng lên nhưng thách thức duy trì vẫn còn hiện hữu
Ghi nhận tại ba phường cho thấy, nhiều tuyến phố vốn đông đúc và thường xuyên bị chiếm dụng vỉa hè đã trở nên gọn gàng hơn. Một số hộ kinh doanh chủ động thu dọn hàng hóa, dời biển quảng cáo vào phía trong và sắp xếp lại khu vực để xe theo hướng phù hợp quy định. Nhiều mái che tạm được tháo dỡ giúp mặt tiền thông thoáng, trả lại không gian cho người đi bộ.
Sự hiện diện đều đặn của lực lượng chức năng trong nhiều khung giờ giúp giảm đáng kể tình trạng tái lấn chiếm. Người đi bộ cảm nhận rõ sự thuận tiện và an toàn hơn khi di chuyển ở các tuyến trung tâm. Một số cư dân đánh giá rằng, dù mới triển khai nhưng việc trực theo tuyến đã tạo ra cảm giác trật tự hơn, đặc biệt vào chiều tối, thời điểm thường xảy ra tình trạng chiếm dụng vỉa hè để buôn bán.
Tuy vậy, thực tế cho thấy việc duy trì kết quả vẫn còn không ít thách thức. Ở một số khu vực có hoạt động kinh doanh dày đặc, chỉ cần lực lượng rời vị trí một thời gian ngắn là đã có hộ bày lại đồ hoặc để xe tràn xuống vỉa hè. Điều này phản ánh tính phức tạp của bài toán trật tự đô thị tại khu vực trung tâm, nơi thói quen sử dụng vỉa hè đã hình thành từ lâu và nhu cầu kinh doanh luôn ở mức cao.
Một số tuyến phố du lịch cũng ghi nhận mức độ thay đổi chậm hơn do lượng khách lớn, nhu cầu dừng đỗ, chụp ảnh, mua bán cao. Mặc dù vậy, đa phần người dân đều ghi nhận những chuyển biến tích cực và bày tỏ mong muốn mô hình tiếp tục được duy trì để tạo thói quen mới cho cả người dân lẫn hộ kinh doanh.
Cần sự đồng thuận của cộng đồng và phương thức quản lý lâu dài
Thời gian thí điểm mới bắt đầu nhưng những chuyển biến ban đầu cho thấy cách làm mới đã có tác động rõ rệt. Vỉa hè thông thoáng hơn, cảnh quan sạch sẽ hơn và trật tự chung được cải thiện. Đây là nền tảng quan trọng để thành phố xem xét nhân rộng mô hình nếu đánh giá cuối kỳ cho thấy tính khả thi và hiệu quả.
Tuy nhiên, kinh nghiệm từ nhiều năm cho thấy, việc xử lý vi phạm chỉ là bước đầu, còn việc giữ được trạng thái trật tự ổn định đòi hỏi sự chung tay của cả cộng đồng. Các chuyên gia đô thị cũng nhiều lần nhấn mạnh rằng nếu không có giải pháp đi kèm, như bố trí điểm đỗ xe hợp lý, sắp xếp không gian kinh doanh phù hợp hoặc cung cấp các lựa chọn thay thế, thì vỉa hè rất dễ quay trở lại tình trạng lộn xộn.
Trong bối cảnh đó, mô hình thí điểm của ba phường trung tâm được xem là phép thử quan trọng để tìm ra phương thức cân bằng giữa nhu cầu kinh doanh, giao thông, sinh hoạt và không gian công cộng. Hà Nội đang theo dõi sát tình hình nhằm đưa ra điều chỉnh phù hợp trong từng giai đoạn.
Việc lấy lại vỉa hè không chỉ là câu chuyện về trật tự đô thị, mà còn liên quan đến chất lượng sống, hình ảnh của Thủ đô và sự phát triển bền vững của không gian công cộng. Những kết quả bước đầu đã mở ra tín hiệu tích cực, và nếu được duy trì kiên trì, mô hình có thể tạo nên thay đổi rõ rệt trong việc xây dựng các tuyến phố văn minh, an toàn và thân thiện hơn với người dân.
Minh Thắm
