Năng lượng – trụ cột cho phát triển đô thị bền vững
Khai mạc hội nghị, ông Trần Phú Lữ – Giám đốc ITPC nhấn mạnh, năng lượng cùng chuyển đổi số là hai trụ cột chiến lược trong mục tiêu đưa TP. Hồ Chí Minh trở thành đô thị toàn cầu thông minh, hiện đại và bền vững.
Ông khẳng định: “Để hiện thực hóa cam kết phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 theo COP26, Việt Nam đã và đang tập trung phát triển năng lượng tái tạo, đồng thời hoàn thiện khung pháp lý tạo điều kiện cho doanh nghiệp.”
Theo ông Lữ, việc nhiều quy định pháp lý mới được sửa đổi, bổ sung là tín hiệu tích cực, song cũng đồng nghĩa doanh nghiệp phải thường xuyên cập nhật thông tin, trang bị kiến thức pháp lý và xây dựng chiến lược quản trị rủi ro. Đây là điều kiện cần để doanh nghiệp duy trì lợi thế cạnh tranh trong lĩnh vực năng lượng – một ngành đang biến động nhanh chóng cả về công nghệ lẫn cơ chế thị trường.
Ở góc độ pháp lý, ông Châu Việt Bắc – Phó Giám đốc VIAC TP.HCM, Phó Tổng Thư ký VIAC cho biết, giai đoạn 2023–2024 chứng kiến sự gia tăng các tranh chấp liên quan đến năng lượng. Đặc thù của những vụ việc này là tính phức tạp, đòi hỏi trình độ kỹ thuật cao và sự tham gia của nhiều bên. Ông phân tích, sự gia tăng này bắt nguồn từ việc nhiều mô hình đầu tư mới được thử nghiệm, trong khi hạ tầng kỹ thuật và khung pháp lý chưa theo kịp thực tiễn. Ông Bắc kỳ vọng những thảo luận tại hội nghị sẽ giúp doanh nghiệp có thêm định hướng thiết thực để tiếp cận thị trường, lựa chọn giải pháp hợp tác phù hợp và đảm bảo tuân thủ pháp luật.
CBAM, Quy hoạch điện VIII và áp lực hội nhập
Ở phần tham luận dẫn đề, ông Phạm Đăng An – Phó Tổng Giám đốc Vũ Phong Energy Group, Giám đốc VP Carbon đã nêu bật những thách thức cận kề đối với doanh nghiệp năng lượng Việt Nam.
Theo ông, từ năm 2026, cơ chế CBAM của EU sẽ chính thức áp dụng, buộc các doanh nghiệp xuất khẩu sang châu Âu phải chịu thuế carbon. Điều này sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến sức cạnh tranh nếu doanh nghiệp không sớm triển khai các giải pháp giảm phát thải và đo lường carbon.
Bên cạnh đó, ngành năng lượng trong nước đang chịu áp lực từ ba phía: nhu cầu thị trường tăng mạnh, yêu cầu mở rộng công suất theo Quy hoạch điện VIII, và sức ép chính sách từ cả khung pháp lý trong nước lẫn xu hướng quốc tế.
Tuy nhiên, ông An cũng nhìn nhận đây là cơ hội để doanh nghiệp linh hoạt đổi mới mô hình kinh doanh, tận dụng xu hướng phát triển bền vững nhằm nâng cao giá trị và khả năng cạnh tranh dài hạn: “Chỉ những doanh nghiệp biết thích ứng nhanh, sáng tạo trong triển khai và gắn mục tiêu phát triển bền vững với chiến lược kinh doanh mới có thể trụ vững trong bối cảnh mới.”
Tìm lối đi mới: DPPA, thị trường carbon và liên doanh quốc tế
Tại phiên thảo luận đầu tiên, ông Théo Millet – Cố vấn cấp cao TWL Law Group chỉ ra rằng sau thời kỳ ưu đãi giá điện (FiT), các dự án điện mặt trời và điện gió đã giảm sức hấp dẫn. Thay vào đó, cơ chế DPPA (mua bán điện trực tiếp), được Chính phủ cụ thể hóa tại Nghị định 57/2025/NĐ-CP, mở ra cơ hội mới nhờ tính minh bạch và linh hoạt, phù hợp với nhu cầu của các doanh nghiệp FDI.
Ông Millet cũng nhấn mạnh tiềm năng của thị trường tín chỉ carbon và chứng chỉ năng lượng, không chỉ là công cụ tuân thủ Net Zero và CBAM, mà còn là nguồn thu bổ sung cho doanh nghiệp.
Ở góc nhìn M&A, TS. LS. Nguyễn Quốc Vinh – Công ty Luật Scientia cho rằng nhu cầu điện cao sẽ tiếp tục thúc đẩy các thương vụ đầu tư, đồng thời giúp kết hợp vốn, công nghệ quốc tế với sự am hiểu địa phương. Tuy nhiên, ông lưu ý: “Doanh nghiệp không chỉ cần thẩm định tài chính và pháp lý mà còn phải thẩm định xã hội để đánh giá toàn diện tính bền vững, từ đó giảm thiểu rủi ro.”
Phiên thảo luận thứ hai tập trung vào mô hình liên doanh trong lĩnh vực năng lượng.
Ông Nguyễn Tuấn Phát – Asia Clean Capital Việt Nam nhấn mạnh rằng một liên doanh chỉ bền vững khi các bên chia sẻ lợi ích và rủi ro minh bạch, đồng thời cảnh báo rủi ro pháp lý từ sự thay đổi chính sách có thể dẫn tới tranh chấp, kể cả ở cấp độ quốc tế. Theo ông, trọng tài và hòa giải thương mại là phương thức phù hợp để giải quyết các mâu thuẫn trong liên doanh năng lượng.
Ông Nguyễn Phan Dũng Nhân – BCG Energy bổ sung rằng để đạt mục tiêu Net Zero vào năm 2050, Việt Nam cần khoảng 135 tỷ USD đầu tư. Việc liên doanh với nhà đầu tư quốc tế là chiến lược then chốt để huy động nguồn vốn, công nghệ và kinh nghiệm quản lý. So sánh với Trung Quốc, ông Nhân cho rằng Việt Nam cần xây dựng mô hình liên doanh riêng, trong đó doanh nghiệp nội địa tận dụng am hiểu pháp lý và chính sách địa phương, còn nhà đầu tư ngoại mang đến vốn và công nghệ.
Hướng đi cho doanh nghiệp năng lượng Việt
Tổng kết hội nghị, các chuyên gia thống nhất rằng doanh nghiệp Việt Nam cần chủ động hơn trước những biến động lớn của ngành năng lượng. Một số khuyến nghị nổi bật được nêu ra gồm:
- Chủ động thích ứng với thay đổi pháp lý và cơ chế quốc tế như CBAM, DPPA.
- Đa dạng hóa mô hình hợp tác, từ M&A, BCC, O&M đến liên doanh.
- Đặt yếu tố bền vững và xã hội ngang hàng với tài chính – pháp lý khi thẩm định dự án.
- Sử dụng trọng tài, hòa giải thương mại như công cụ quản trị tranh chấp hiệu quả.
Trong bối cảnh nhu cầu năng lượng ngày càng gia tăng và Việt Nam kiên định mục tiêu phát triển xanh, các mô hình hợp tác linh hoạt, minh bạch và bền vững sẽ là chìa khóa để doanh nghiệp vừa giảm thiểu rủi ro, vừa nâng cao lợi thế cạnh tranh trên hành trình chuyển đổi năng lượng.
Sông Trường
