Quang cảnh phiên tòa (Ảnh: HMH)
Vụ án được Cơ quan cảnh sát điều tra (CSĐT) Công an tỉnh Khánh Hòa ra Quyết định khởi tố hình sự số 09/PC44 ngày 21/12/2017, kết luận điều tra tháng 12/2018; Viện kiểm sát nhân dân (VKSND) TP. Nha Trang hoàn thành cáo trạng số 31A/CT- VKSNT ngày 21/2/2019. TAND TP. Nha Trang tổ chức xét xử sơ thẩm ngày 22/5/2020, nhưng lại hoãn, và chính thức xét xử vào ngày 2 và 3/6/2020. Như vậy, kể từ khi khởi tố điều tra thì 30 tháng sau (cáo trạng hoàn thành hơn 15 tháng), vụ án mới được xét xử.
Theo cáo trạng: DA KĐT Hoàng Long do UPGC làm chủ đầu tư, có nguồn gốc từ DA KDC số 2 (thuộc KDC Tây đường Lê Hồng Phong, phê duyệt quy hoạch chi tiết tại Quyết định 4085/QĐ- UB ngày 02/12/2002). Ngày 14/02/2005, UBND tỉnh Khánh Hòa có văn bản chấp thuận đầu tư DA KĐT Hoàng Long với tổng diện tích 25,794 ha: Giai đoạn (2012- 2013) triển khai giải phóng mặt bằng, (2014- 2015) xây dựng hạ tầng kỹ thuật hoàn chỉnh và triển khai kinh doanh. Ngày 24/8/2010, UBND TP. Nha Trang ra Quyết định 1654/QĐ- UB phê duyệt phương án tổng thể bồi thường, hỗ trợ, tái định cư (BTHTTĐC), dự kiến kinh phí 313 tỉ đồng. Thực hiện trong 5 đợt (28/10/2011 Quyết định 3319/QĐ- UB: 15 trường hợp; 29/11/2011 Quyết định 3803/QĐ- UB: 22 trường hợp; 03/02/2016 Quyết định 304/QĐ- UB: 33 trường hợp; 11/3/2016 Quyết định 1048/QĐ- UB: 36 trường hợp; 15/8/2016 Quyết định 3473/QĐ- UB: 21 trường hợp). Hội đồng BTHTTĐC DA KĐT Hoàng Long được kiện toàn theo Quyết định số 1130/QĐ- UBND ngày 16/6/2015 của UBND TP. Nha Trang, gồm 11 thành viên, do ông Lê Huy Toàn, Phó chủ tịch UBND TP. Nha Trang tiếp tục làm Chủ tịch hội đồng. Ngày 19/6/2015, UBND TP. Nha Trang ra Quyết định 1294/QĐ- UBND thành lập tổ công tác giúp việc HĐBTHTTĐC gồm 7 thành viên: Đỗ Thế Vinh (UPGC, tổ trưởng), Nguyễn Ngọc Khánh (UPGC), Võ Đức Cường (cán bộ địa chính P. Phước Long), Huy Tôn Hạnh (đại diện hộ dân), Châu Trần Thái Huyền (P. TNMT TP), Võ Mỹ (P. QLĐT TP), Lương Như Giáp (P. TCKH TP).
Các bị cáo Đỗ Thế Vinh, Nguyễn Ngọc Khánh nhiều lần hướng dẫn người dân, hoặc trực tiếp hợp thức hóa các hồ sơ ban đầu, không đúng thực tế, thành bộ hồ sơ hoàn chỉnh đủ điều kiện để xét cấp đất tái định cư. “ Việc lập khống hồ sơ bồi thường, hỗ trợ tái định cư đều được Đỗ Thế Vinh và Nguyễn Ngọc Khánh thông báo cho Võ Đức Cường- cán bộ địa chính phường Phước Long biết. Khi Cường đồng ý thì Vinh và Khánh sẽ hợp thức hóa hồ sơ ban đầu để Cường ký vào, vì nếu không các hồ sơ này sẽ bị phát hiện ở các giai đoạn sau.”
Trong phần tranh luận trước tòa, đáng chú ý vị Hội thẩm nhân dân đã nói với các bị cáo: “Nếu 71 trường hợp này thuận buồm suôi gió, bán đất ra thị trường biết bao nhiêu tiền?... Đối với các bị cáo, đây là một sự cấu kết…Chính hành vi của các bị cáo mới làm nhiễu nhương hơn, làm cho tiến độ dự án chậm chạp hơn nhiều. Người không có mặt, người không được hưởng thì lại hưởng. Người đáng được hưởng, sống khổ sở suốt bao năm, lúc lũ lụt lại không được”.
Từ trái qua phải: Bị cáo Huy Tôn Hạnh, bị cáo Đỗ Thế Vinh, bị cáo Nguyễn Ngọc Khánh (Ảnh: HMH)
Tại phiên tòa, đại diện bị hại là ông Trần Thanh Thịnh, Tổng giám đốc UPGC phát biểu: Đỗ Thế Vinh gắn bó với UPGC rất lâu, từ khi bắt đầu triển khai dự án. UPGC giới thiệu những nhân viên có đủ năng lực để tham gia hội đồng. Thành viên hội đồng có trách nhiệm hoàn thành nhiệm vụ theo chỉ đạo của Hội đồng BTHTTĐC, chứ không bị phụ thuộc chi phối bởi chủ đầu tư. Theo quy trình, khi tổ công tác tiến hành công tác kiểm kê, lập hồ sơ xong, các thành viên tổ công tác sẽ làm tờ trình với tư cách chủ đầu tư, để gửi hồ sơ cho UBND P. Phước Long thẩm định, xem xét về nguồn gốc đất, làm cơ sở trình Hội đồng BTHTTĐC xem xét, phê duyệt. KĐT Hoàng Long thuộc DA nhà nước thu hồi đất. Tiền đền bù giải phóng mặt bằng và đất tái định cư là tài sản nhà nước. Chủ đầu tư chỉ có trách nhiệm ứng trước phần tiền đền bù hỗ trợ cho các hộ dân, sau đó số tiền này được nhà nước cho khấu trừ vào tiền sử dụng đất…Việc chi trả bồi thường hỗ trợ cho dân căn cứ vào quyết định của Hội đồng BTHTTĐC thành phố, có sự kiểm tra giám sát trực tiếp của đại diện UBND phường… Vừa qua có 2 trường hợp không thấy đưa vào là: Ông Phạm Văn Lợi nhận 165 triệu đồng, bà Trần Thị Kim Anh nhận 163 triệu đồng, theo yêu cầu của Hội đồng, UPGC đã thu hồi quyết định, gửi nhiều văn bản yêu cầu nộp lại tiền, nhưng đến nay họ vẫn chưa nộp.. Việc các thành viên trong hội đồng đã làm giả hồ sơ, gây hậu quả đối với UPGC rất lớn, ngoài danh dự, đây là DA nhà nước thu hồi đất, đã được phê duyệt giá đất phải nộp; UPGC được UBND tỉnh, Cục thuế cho phép giữ lại tiền sử dụng đất để chi trả cho các hộ dân, bởi lẽ tiền bồi thường hỗ trợ tái định cư lớn hơn 2 lần tiền sử dụng đất. Do làm giả hồ sơ, dự án phải chậm lại, không thực hiện được đúng thời gian giải phóng mặt bằng theo quy định, dẫn tới việc hiện Cục thuế yêu cầu UPGC phải nộp hơn 11 tỷ đồng tiền phạt chậm nộp, mà lỗi không phải do UPGC. Việc nhân viên UPGC có sai, bị xét xử là đúng, nhưng khách quan thì nhân viên UPGC không thể làm được nếu không có một nhóm người bên ngoài thao túng, UPGC đã cung cấp cho cơ quan điều tra một số trường hợp… Đặc thù của KĐT Hoàng Long là 100% các thửa đất không có Giấy chứng nhận QSDĐ, người dân đa số không có hộ khẩu thường trú. Hội đồng phải dựa vào hồ sơ xác nhận của địa phương. Việc ông Huy Tôn Hạnh xác nhận, làm giả tài liệu hồ sơ ban đầu, và nếu không được sự đồng ý của ông Võ Đức Cường, thì nhân viên UPGC không thể làm được, đề nghị Hội đồng xét xử xem xét mức độ sai phạm của nhân viên UPGC cho thấu tình đạt lý.
Sau quá trình xét xử, sáng 03/6/2020, chủ tọa phiên tòa đọc kết luận, trong đó có nêu: DA đã được UBND TP. Nha Trang phê duyệt phương án BTHTTĐC ngày 24/8/2010… theo quyết định 1654/QĐ- UB, dự kiến số tiền bồi thường hỗ trợ là hơn 313 tỷ đồng…, nhu cầu tái định cư là hơn 500 lô đất. Thực hiện trong 5 đợt, đợt 1 và 2 có 37 trường hợp được xét duyệt, tất cả là đất nông nghiệp; các đợt 3, 4, 5 xét duyệt 90 trường hợp, có 77 trường hợp được xét duyệt cấp tái định cư…,Việc hợp thức hóa hồ sơ BTHTTĐC xảy ra bắt đầu từ năm 2014… Lợi dụng nhiệm vụ quyền hạn được giao trong tổ công tác giúp việc Hội đồng BTHTTĐC, và sự thiếu trách nhiệm của các thành viên khác trong tổ, Đỗ Thế Vinh, Nguyễn Ngọc Khánh, Huy Tôn Hạnh đã nhiều lần làm sai lệch nội dung các giấy tờ, tài liệu trong hồ sơ dẫn đến việc BTHTTĐC sai đối tượng, sai diện tích… Việc hợp thức hóa hồ sơ là nhằm mục đích được xét duyệt cấp đất tái định cư…” Việc làm khống hồ sơ bồi thường, tái định cư đều được Đỗ Thế Vinh và Nguyễn Ngọc Khánh thông báo cho Võ Đức Cường, cán bộ địa chính phường Phước Long biết, khi Cường đồng ý thì Vinh và Khánh sẽ hợp thức hóa hồ sơ ban đầu để Cường ký vào, vì nếu không, các hô sơ này sẽ bị phát hiện ở các giai đoạn sau.”.…Trong khoảng thời gian từ 2014- 2017, Vinh, Khánh, Hạnh “vì vụ lợi và động cơ khác đã lợi dụng chức vụ quyền hạn được giao, làm khống, làm sai lệch nhiều hồ sơ bồi thường hỗ trợ tái định cư”. UBND TP. Nha Trang đã phải tiến hành hủy bỏ 71/77 trường hợp có quyết định BTHTTĐC. Bị cáo Đỗ Thế vinh là người chủ mưu, khởi sướng. Bị cáo Nguyễn Ngọc Khánh, tham gia đồng phạm, là người thực hành…” Đối với hành vi của Võ Đức Cường, cán bộ địa chính phường Phước Long, TP. Nha Trang, đã được xét xử tại bản án số 11 ngày 28/02/2020 của TAND tỉnh Khánh Hòa”.
Phần tuyên án, TAND TP. Nha Trang đã tuyên phạt các bị cáo về tội “Giả mạo trong công tác” gồm: Đỗ Thế Vinh 3 năm 3 tháng tù; Nguyễn Ngọc Khánh 3 năm tù; Huy Tôn Hạnh 3 năm tù.
Bị cáo trong vụ án tại DA KĐT Hoàng Long đã bị xét xử trong phiên tòa trước (từ trái qua): Lê Huy Toàn, Võ Mỹ, Võ Đức Cường, Vũ Thị Mai Hương (Ảnh: HMH)
Ngay sau phiên tòa, có ý kiến cho rằng: Trong cáo trạng của VKSND TP và kết luận của TAND TP. Nha Trang, Võ Đức Cường giữ vai trò chỉ huy Vinh, Khánh, Hạnh trong việc làm giả hồ sơ, là người quyết định cho hay không cho làm. Nếu Cường không đồng ý, Vinh, Khánh, Hạnh không dám làm. Việc Cường đã bị xét xử tội “Vi phạm quy định về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất” là đúng. Nhưng không xét xử Cường thêm tội “Giả mạo trong công tác” với vai trò chỉ huy cầm đầu là bỏ lọt tội phạm?
Tìm hiểu thêm về lý do chủ đầu tư phát biểu trước 2 phiên tòa liên quan vụ án sảy ra tại DA KĐT Hoàng Long: “Công tác đền bù giải tỏa bị đình lại dẫn tới việc UPGC bị phạt chậm nộp 11 tỷ đồng”. Qua tài liệu được cung cấp, Ngày 31/8/2018, UBND TP. Nha Trang ký Quyết định 3307/QĐ-UBND, và ngày 05/11/2018 ký Quyết định 4469/QĐ- UBND, về việc kiện toàn Hội đồng BTHTTĐC DA KĐT Hoàng Long, đều cử ông Lê Huy Toàn, P. Chủ tịch UBND TP. Nha Trang làm Chủ tịch hội đồng. Trong khi vụ án bị khởi tố ngày 21/12/2017, ông Lê Huy Toàn có liên quan trực tiếp, vừa qua bị tòa tuyên 6 tháng án treo? Như vậy, thời gian từ khi vụ án tại KĐT Hoàng Long bị khởi tố hình sự theo Quyết định số 09/PC44 ngày 21/12/2017; Khởi tố các bị can Đỗ Thế vinh, Nguyễn Ngọc Khánh, Huy Tôn Hạnh ngày 25/12/2017, cho tới khi ông Lê Huy Toàn bị khởi tố bị can 21/11/2018, và sau đó hơn 2 tháng với tư cách bị can, ông Toàn vẫn làm Chủ tịch Hội đồng BTHTTĐC DA KĐT Hoàng Long. Đến 01/3/2019, Quyết định 276/QĐ- UBND, TP. Nha Trang mới thay ông Nguyễn Sỹ Khánh làm Chủ tịch hội đồng? Đây có lẽ là lý do làm Hội đồng không hoạt động, vì vậy chủ đầu tư đã cho rằng trong thời gian dài công tác đền bù giải tỏa bị dừng, dẫn đến chậm tiến độ, UPGC bị phạt chậm nộp?
Vụ án xảy ra tại KĐT Hoàng Long cơ bản đã được xử lý. Nhưng hậu quả không hề nhỏ. Dự án bị đình trệ từ tháng 12/2017 khi bị khởi tố; 71/77 hồ sơ bị hủy; 10 tỷ tiền phạt UPGC còn “treo”; Hàng ngàn người dân sống chờ đợi trong khu dự án, nhà cửa liêu siêu, khó khăn, vất vả…
HMH
