Nếu tình huống Covid vãn hồi sớm, giá tôm trong nước sẽ tăng mạnh hơn các nước. (Ảnh minh họa)
Tổng giám đốc quỹ Tiền tệ thế giới (IMF) cho rằng, tác động của Covid-19 còn tàn khốc hơn khủng hoảng kinh tế thế giới 2008. Nhận xét khái quát này có bi quan lắm hay không, chưa có đáp án nhưng nền kinh tế thế giới đang chuyển sang giai đoạn trì trệ chỉ sau ba tháng Covid-19 phát tán.
Cụ thể gần nửa dân số thế giới bị cách ly nhiều hình thức; nhiều quốc gia khó khăn trong việc ngăn chống sự phát tán bệnh này; nhiều ngành kinh tế bị tê liệt... Khẳng định tốc độ phát triển GDP sẽ giảm khá mạnh trên phạm vi toàn cầu.
Trong phạm vi hẹp, xoay quanh con tôm, nhận xét nêu ra có hai yếu tố cơ bản là cung và cầu; trên hai phạm vi thế giới và trong nước để tìm ra kịch bản giá con tôm năm nay.
Yếu tố cung, tập trung nhận xét về các cường quốc nuôi tôm.
Trung Quốc và Ấn Độ đang phong toả quy mô quốc gia. Điều này khiến chuỗi cung ứng hình thành con tôm bị gián đoạn, cắt khúc. Trong đó khó khăn lớn nhất là thiếu lao động cho nuôi lẫn chế biến. Khả năng hai quốc gia này giảm sản lượng tôm rất lớn, ít ra 20%. Nếu tình hình Covid kéo dài hết quý II, mức sụt giảm sẽ cao hơn.
Indonesia, Ecuador, Thái Lan đều bị ảnh hưởng bởi Covid với mức độ nhẹ hơn, riêng Ecuador đang giới nghiêm vì dịch bệnh lây lan khá phức tạp. Chắc chắn các quốc gia này đều bị tác động trong nuôi lẫn chế biến. Sản lượng tôm không thể tăng mà chỉ giảm, dù ít hay nhiều.
Việt Nam, tuy có nửa tháng phong toả xã hội, nhưng về tâm lý cũng làm người nuôi lo âu về đầu ra. Mặt khác, hiện nay thời tiết khá khắc nghiệt, biên độ nhiệt độ giữa ngày và đêm là 10 độ, dễ gây sốc con tôm. Từ đó tôm dễ bị nhiễm bệnh. Nhất là bệnh đốm trắng và vi bào tử trùng khiến người nuôi tôm chùng tay thả nuôi giai đoạn hiện nay.
Nhận xét chung, tình hình cung tôm 2020 phạm vi toàn cầu là giảm khá mạnh so năm trước.
Yếu tố cầu: Phụ thuộc vào diễn biến tình hình dịch bệnh Covid-19. Covid đang làm hàng chục triệu, thậm chí hàng trăm triệu lao động các nước tiên tiến thất nghiệp. Một số không nhỏ lao động giảm thu nhập vì giảm việc.
Nếu Covid kéo dài đến cuối năm, một số người dân, không nhỏ, kéo dài thời gian phải ở nhà, dẫn đến sức tiêu thụ càng giảm, kể cả thực phẩm thiết yếu. Vì hạn chế thu nhập, người dân phải tiết kiệm mọi chi tiêu.
Nếu Covid được giải quyết cơ bản cuối quý II, kinh tế thế giới sẽ hồi phục nhanh vì sự phấn khởi vượt qua đại nạn. Sự phấn khởi đó có thể như cái lò xo ở một số ngành kinh tế. Và có thể lan toả qua lĩnh vực tiêu dùng, coi như bù đắp thời gian dài bị đè nén, dù thu nhập chưa hồi phục ngay!
Xét cung cầu tôm phạm vi trong nước, sẽ thấy thêm yếu tố tác động là thời tiết sắp tới đây, nhất là trong tháng 5, tháng cao điểm thả tôm nuôi. Nếu lúc đó thời tiết mát dịu, nhiệt độ ngày đêm không còn chênh lệch nhiều, người nuôi sẽ an tâm thả giống nhiều hơn.
Tổng quan, kịch bản nào cho giá tôm trong nước năm 2020 phụ thuộc vào diễn biến Covid và thời tiết sắp tới đây. Theo dự báo, thông lệ hàng năm, tới đầu mùa mưa thời tiết luôn chuyển mát dịu, tác động tích cực tới sự sinh trưởng tôm nuôi. Như vậy, yếu tố Covid trở thành mối quan tâm nhiều nhất.
Covid kéo dài, sức cầu giảm, giá tôm không tăng nhưng cũng không giảm nhiều vì mức cung chung giảm.
Covid ổn thoả trong quý II, nhu cầu tôm trở lại bình thường, giá tôm sẽ tăng theo.
Đó là nhận xét chung, cụ thể giá tôm trong nước sắp tới diễn tiến như thế nào, có một số điểm lưu ý:
Giá tôm trong nước có quan hệ cung cầu riêng, đôi khi không theo quan hệ cung cầu thế giới. Chúng ta hay gọi là tình trạng đắt đồng ế chợ.
Hiện nay do dịch bệnh đầu vụ do thời tiết và tình hình Covid khiến việc thả giống tôm nuôi chậm lại. Điều này khiến giá tôm trong nước sẽ biến động hình sin do thiếu hụt cục bộ, nhất là giai đoạn từ tháng 5 tới sẽ thiếu nguồn cung do hiện nay thả giống nuôi chậm.
Nếu tình huống Covid vãn hồi sớm, giá tôm trong nước sẽ tăng mạnh hơn các nước, do trình độ chế biến của ta cao. Điều này dẫn tới nhiều sản phẩm vào được các hệ thống phân phối cấp cao, giá cả tốt. Nhà chế biến và người nuôi có thể chia sẻ nhau.
Nếu tình huống Covid kéo dài, người nuôi sẽ giảm việc thả giống nuôi. Mức cung trong nước sẽ giảm, dẫn đến giá cả nếu có giảm, cũng chỉ giảm nhẹ vì mức cung chung đã giảm.
Tóm lại, Covid có tác động cơ bản giá tôm tới đây. Tuy nhiên, người nuôi thuỷ sản của ta nhiều kinh nghiệm và năng động trong thả nuôi. Họ có thể dừng thả nuôi tôm, chuyển qua nuôi thuỷ sản khác nếu thấy nuôi tôm không hiệu quả. Tuy nhiên, nhận xét chung dù Covid tác động kéo dài bao lâu, giá tôm cũng sẽ khá ổn, cơ bản do cung giảm. Nếu giá có giảm, sẽ không nhiều nhưng xu thế giá tăng là xu thế mạnh hơn.
TS Hồ Quốc Lực - Nguyên Chủ tịch Vasep, Chủ tịch HĐQT FIMEX VN
