Lễ hội Đồng Đăng là lễ hội được tổ chức thường niên hàng năm, thu hút đông đảo nhân dân và du khách trong, ngoài tỉnh và du khách nước ngoài.
Lễ hội Đồng Đăng không chỉ tạo không khí vui tươi, rộn ràng mà còn được biết đến với những món ẩm thực ngon, những địa danh gắn với di tích lịch sử như: Nhà Bia Thủy Môn Đình, Cột Km số 0, Pháo đài Đồng Đăng... và các diểm di tích tín ngưỡng như: Đền Quan, Đền Cô.
Đặc biệt Đồng Đăng có Đền Mẫu nằm ở trung tâm thị trấn, đây là ngôi đền có giá trị đặc biệt về kiến trúc tín ngưỡng tôn giáo và lịch sử, là nơi nhân dân trong tỉnh và du khách thập phương thường xuyên tới để nguyện cầu sự che chở của các đấng linh thiêng cho cuộc sống ngày càng ấm no, hạnh phúc, qua đó gắn kết tinh thần cộng đồng và giữ gìn, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc.
Lễ hội Đồng Đăng là lễ hội truyền thống mang đậm nét văn hoá tín ngưỡng dân gian Việt Nam, được tổ chức gắn với di tích cấp tỉnh đền Mẫu Đồng Đăng. Theo các tài liệu lịch sử, đền Mẫu Đồng Đăng được xây dựng lần đầu tiên vào khoảng thế kỷ XIX tại một mái đá sát chân núi cách vị trí ngày nay khoảng 300m về phía Đông Bắc. Khoảng vài chục năm sau, thấy nơi đây chật hẹp, Nhân dân địa phương đã di chuyển đền đến vị trí hiện tại và dựng lên một bát hương nhỏ để thờ.
Từ năm 1990, Nhân dân địa phương đã đóng góp xây dựng đền. Theo tiềm thức dân gian, đền Mẫu là nơi diễn ra cuộc gặp gỡ giữa Mẫu Liễu Hạnh và Trạng Bùng Phùng Khắc Khoan sau khi ông đi xứ từ Trung Quốc trở về.
Trải qua nhiều lần trùng tu, tôn tạo, hiện nay đền vẫn bảo tồn được kiến trúc nghệ thuật truyền thống và nhiều di vật, cổ vật có giá trị như: bia đá ma nhai, nghiên mực đá chạm khắc năm Kỷ Tỵ, triều Gia Long năm 1809, hoành phi câu đối…
Bà Hoàng Thị Minh Thảo, Trưởng ban Tổ chức Lễ hội Đồng Đăng, Chủ tịch UBND thị trấn Đồng Đăng, huyện Cao Lộc, tỉnh Lạng Sơn cho biết: Tại lễ hội năm nay, Nhân dân, du khách đã được thưởng thức các tiết mục văn nghệ, dân ca dân vũ đặc sắc do hội viên các câu lạc bộ dân ca trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn và đoàn nghệ thuật trấn Bằng Tường, thị Bằng Tường, khu tự trị Dân tộc Choang Quảng Tây (Trung Quốc) biểu diễn. Ngoài ra, trong khuôn khổ lễ hội cũng diễn ra nhiều hoạt động văn hóa đặc sắc như: múa sư tử, các trò chơi dân gian như bịt mắt đánh trống, nhảy bao và hoạt động ẩm thực truyền thống với các món ăn đặc sản của Lạng Sơn như: Lợn quay, vịt quay, khau nhục…. thu hút đông đảo người dân, du khách thập phương đến tham quan, trẩy hội.
Thông qua các hoạt động trong lễ hội góp phần gắn kết cộng đồng, bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể của Lạng Sơn. Đồng thời, tạo không khí vui tươi phấn khởi cho Nhân dân các dân tộc trong tỉnh dịp đầu xuân Giáp Thìn 2024.
Bên cạnh đó, ngoài công tác đảm bảo an ninh, trật tự, an toàn cho du khách vui hội, UBND huyện Cao Lộc đã thành lập đoàn kiểm tra liên ngành bao gồm nhiều lực lượng như: Công an, quản lý thị trường và cán bộ UBND thị trấn Đồng Đăng tiến hành kiểm tra công tác đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm, kiểm tra hàng hóa các điểm bán hàng tại khu vực lễ hội để đảm bảo an toàn cho người dân vui hội.
Theo ghi nhận, đã có gần chục nghìn lượt người dân và du khách thập phương tham dự lễ hội. Du khách đến tham gia Lễ hội bên cạnh được thưởng ngoạn nét văn hóa đặc sắc của người dân Xứ Lạng và được đắm mình trong văn hóa tâm linh, cầu mong sức khỏc, cầu tài, cầu lộc, cầu cho quốc thái dân an, nhà nhà yên vui, no ấm.
Triệu Thành
