THCL Mua lại hàng loạt NH yếu kém với giá 0 đồng, đưa nhân sự tại các NH tham gia tái cơ cấu hoặc người đại diện của NHNN vào thay vị trí lãnh đạo chủ chốt của HĐQT, Ban TGĐ…, đã tạo ra các cuộc "đổi ngôi" ngoạn mục trong giới lãnh đạo (CEO) của các NH.

Nhiều NH sau sáp nhập cũng đang trống các ghế lãnh đạo chủ chốt. Liệu một "luồng gió mới" có được thực hiện trong năm 2016 khi các NH có "tướng" mới?

Nhiều NH sẽ thay "tướng"

Thời gian qua, nhân sự cấp cao của nhiều NH đã có biến động lớn như Eximbank, NamABank, NCB, DongABank. Đặc biệt, việc điều động vị trí CEO của nhóm 3 NH được NHNN mua lại với giá 0 đồng là VNCB, GPBank, Oceanbank cũng được dư luận đặc biệt quan tâm.

Những biến động nhân sự cấp cao tại NH TMCP Xuất nhập khẩu Việt Nam (Eximbank) đang thu hút sự quan tâm của dư luận. Hơn 5 tháng trước, Eximbank đã công bố danh sách 8 ứng viên được đề cử bởi các nhóm cổ đông nắm sở hữu trên 10% vốn điều lệ NH, dự kiến trình ĐHCĐ thường niên hồi tháng 7 bầu vào HĐQT nhiệm kỳ 2015 - 2020. Kế hoạch này bất ngờ bị đổ bể mà không rõ nguyên nhân trì hoãn và tới 15/12, Eximbank mới có thể họp ĐHCĐ bất thường để bầu lại nhân sự, gồm 8 thành viên HĐQT và 4 thành viên Ban kiểm soát.

Trong cuộc đua vào vị trí CEO của Eximbank, ông Lê Hùng Dũng, Chủ tịch HĐQT đương nhiệm đã rút lui ngay từ ĐHCĐ thường niên. Ông Phạm Hữu Phú, Phó chủ tịch kiêm TGĐ vẫn có tên trong danh sách ứng viên vào HĐQT (công bố tháng 7 và tháng 12/2015). Ông Phú đại diện cho nhóm cổ đông nắm 10,055% cổ phần, nhưng cũng đã xin rút lui, chưa có người thay thế. Đến ngày 10/12 vừa qua, ông Phạm Hữu Phú đã chính thức từ nhiệm và ông Trần Tấn Lộc tạm thời đảm nhận thay với vai trò quyền TGĐ.

Trên thực tế, những cựu CEO của Eximbank đều là những lãnh đạo kỳ cựu, có đóng góp lớn cho sự phát triển của NH này trong nhiều năm qua. Tuy nhiên, vài năm trở lại đây, Eximbank đã có những dấu hiệu hoạt động sa sút, kém hiệu quả, nợ xấu lớn, tài sản hao hụt mạnh... Tháng 5/2015, Eximbank đã bị NHNN thanh tra đột xuất về nhiều nội dung, nghi vấn góp vốn “ảo”… Sau cuộc thanh tra này, Eximbank đã và đang có thay đổi về bộ máy điều hành với sự tham gia sâu hơn của NHNN. Hiện nay, ông Cao Xuân Ninh, Phó trưởng văn phòng đại diện, phụ trách điều hành Văn phòng đại diện NHNN tại TP. Hồ Chí Minh là một ứng viên vào HĐQT Eximbank nhiệm kỳ 5 năm tới. Ông Ninh hiện đại diện cho nhóm cổ đông nắm 11,287% tổng cổ phần có quyền biểu quyết, trong đó, có 8,235% cổ phần được cho là từ cổ đông lớn Vietcombank. Ông Ninh được nhận định sẽ trúng ghế Chủ tịch HĐQT mới. Ngoài ra, ông Trần Lê Quyết, ứng viên vào Ban kiểm soát của Eximbank cũng là đại diện của Vietcombank. Với hai đại diện này, đại diện của NHNN chắc chắn sẽ tạo ra những ảnh hưởng lớn hơn tại Eximbank so với nhiệm kỳ cũ.

CEO mới, kỳ vọng mới

Theo giới chuyên gia, trước áp lực tái cơ cấu hệ thống NH của Chính phủ, NHNN đã tham gia sâu vào hoạt động điều hành, quản trị, chiến lược kinh doanh và xử lý nợ xấu của nhiều NH TMCP. Hiện tại, cả 3 NH 0 đồng (100% vốn nhà nước) đều có sự “thay tướng” bằng các đại diện của NHNN và NH hỗ trợ tái cơ cấu. Cụ thể, tại GPBank, tháng 7/2015, ông Phạm Huy Thông, thành viên HĐQT kiêm Phó TGĐ Vietinbank đã được điều động sang tham gia vào HĐQT kiêm TGĐ của nhà băng này.

Vào tháng 5/2015, ông Ngô Anh Tuấn, Trưởng phòng Tín dụng và đầu tư VietinBank được điều động vào thành viên HĐTV và giữ chức TGĐ.

Sau quyết định kiểm soát đặc biệt DongABank, NHNN đã đình chỉ chức vụ TGĐ của ông Trần Phương Bình. Người thay thế là ông Võ Hải Nam, GĐ Ban Quản lý rủi ro tín dụng (BIDV) theo chỉ định của NHNN. Tuy nhiên, chỉ vài ngày sau, NHNN có quyết định dừng bổ nhiệm nhân sự này và cho phép DongABank được tự cử người điều hành. Từ đó đến nay, DongABank vẫn chưa bổ nhiệm TGĐ và tạm giao cho ông Nguyễn An, Phó TGĐ đảm nhận công việc điều hành.

Sau vụ sáp nhập đình đám giữa Sacombank và Southernbank, ẩn số nhân sự lãnh đạo cấp cao tại Sacombank vẫn chưa có kết quả. Ngay trước khi NHNN công bố quyết định chấp thuận sáp nhập 2 NH này, ông Trầm Bê, nguyên Phó chủ tịch thường trực HĐQT Sacombank đã cam kết ủy quyền không hủy ngang toàn bộ cổ phần sở hữu tại Southernbank, Sacombank trước và sau khi sáp nhập cho NHNN và người đại diện. Điều này có thể hiểu là danh sách thành viên HĐQT mới của Sacombank sẽ có một đại diện mới của NHNN. Đến thời điểm này, dù đã sáp nhập, nhưng HĐQT của Sacombank vẫn tồn tại 9 thành viên và Southernbank có 8 thành viên. Các nhân sự nào sẽ ra đi, ai sẽ ở lại và xuất hiện - vẫn còn là ẩn số lớn tại Sacombank trước thềm ĐHCĐ bất thường.

Nhận xét về những động thái quyết liệt nhằm tái cơ cấu khối NHTM trong năm 2015, Chủ nhiệm - Bộ trưởng Văn phòng Chính phủ Nguyễn Văn Nên cho rằng, sự phát triển lành mạnh của hệ thống NH có vai trò hết sức quan trọng đối với sự ổn định và phát triển bền vững của nền kinh tế. Do đó, khi NHTM gặp khó khăn, thua lỗ thì NHNN cần có biện pháp xử lý phù hợp như yêu cầu tự tái cấu trúc; thực hiện hợp nhất, sáp nhập, mua lại tự nguyện hoặc bắt buộc; NHNN trực tiếp hoặc chỉ định NHTM nhà nước mua lại cổ phần, vốn góp của NHTM yếu kém, bảo đảm sự an toàn, ổn định, trật tự của hệ thống NHTM, thị trường tài chính và quyền lợi của người gửi tiền theo quy định.

Việc can thiệp bắt buộc của NHNN thông qua mua, tiếp quản NHTM yếu kém để xử lý, cơ cấu lại chỉ được thực hiện khi NH yếu kém không có khả năng tự tái cơ cấu, không sáp nhập, hợp nhất tự nguyện được hoặc trong trường hợp chỉ định NHTM nhà nước mua lại, nhận sáp nhập sẽ có tác động tiêu cực trực tiếp đến tình hình tài chính, hoạt động của NHTM nhà nước. Trong khi đó, việc áp dụng biện pháp phá sản NH trong bối cảnh hiện nay, qua phân tích và đánh giá cụ thể từng trường hợp cho thấy tổn thất cho Nhà nước và xã hội là rất lớn và có thể gây mất an toàn hệ thống. Trong giai đoạn hiện nay, quan điểm xử lý, cơ cấu lại các tổ chức tín dụng theo Đề án cơ cấu lại hệ thống các tổ chức tín dụng đã được phê duyệt là phù hợp, bảo đảm tránh gây đổ vỡ ngoài tầm kiểm soát và giữ ổn định hệ thống.

Với sự hỗ trợ đắc lực của NHNN và bề dày kinh nghiệm của các CEO mới, giới chuyên gia kỳ vọng, hệ thống NHTM trong năm 2016 sẽ tạo ra những chuyển biến tích cực, qua đó giúp lành mạnh hóa hệ thống tài chính - NH vốn được coi là huyết mạch của nền kinh tế.

 

Cao Huyền