“Mộc bản Trường học Phúc Giang” (Hà Tĩnh): Được UNESCO công nhận Di sản tư liệu ký ức thế giới

THCL Ngày 25/9, tại Trung tâm Văn hóa - Điện ảnh, tỉnh Hà Tĩnh long trọng tổ chức Lễ đón Bằng công nhận “Mộc bản Trường học Phúc Giang” là Di sản tư liệu ký ức thế giới của UNESCO khu vực châu Á – Thái Bình Dương.

Phát biểu mở đầu buổi lễ, Chủ tịch UBND tỉnh Đặng Quốc Khánh khẳng định: “Kho tàng di sản văn hóa của Hà Tĩnh vô cùng phong phú và đa dạng, mang tầm quốc gia, khu vực và quốc tế, trong đó có Mộc bản Trường học Phúc Giang. Điều này thể hiện ảnh hưởng và tầm quan trọng của nền giáo dục đối với đất nước và đời sống xã hội, nhất là trong đào tạo nhân tài, nâng cao dân trí từ giữa thế kỷ XVIII đến đầu thế kỷ XX. Đây là khối mộc bản duy nhất, cổ nhất về giáo dục của một dòng họ còn lưu giữ được ở Việt Nam”.

Mộc bản Trường học Phúc Giang  hiện còn 379 bản để in 12 tập sách giáo khoa kinh điển của Nho giáo như “Tính lý toản yếu đại toàn”, “Ngũ kinh toản yếu”... là bộ ván khắc chữ Hán ngược (bằng gỗ cây thị đực) dùng in sách phục vụ cho việc dạy và học, được hình thành trong quá trình hoạt động của dòng họ Nguyễn Huy tại làng Trường Lưu, xã Lai Thạch, huyện Thiên Lộc (nay là xã Trường Lộc, huyện Can Lộc).

Mộc bản thư viện/trường học Phúc Giang (còn gọi là Mộc bản Trường Lưu) là kho sách “có một không hai” của dòng họ Nguyễn Huy - Trường Lưu, lưu giữ các bút tích, ấn triện, gia huy, dấu khẳng định bản quyền của 5 nhà giáo, nhà văn, nhà thơ trong một gia đình 3 thế hệ của dòng họ Nguyễn Huy ở thế kỷ XVIII.

Tư liệu trên mộc bản là các tác phẩm chứa nhiều thông tin về lịch sử, chính trị - xã hội, tư tưởng - văn hóa, ban giáo, tiếp thu và phát triển Nho giáo… gắn liền với bề dày văn hóa truyền thống cả nước nói chung và Hà Tĩnh nói riêng.

Trường học Phúc Giang đã đào tạo được hơn 30 tiến sỹ và rất nhiều hương cống, cử nhân. Nhiều người trong số họ là các nhà chính trị, nhà hoạt động xã hội xuất sắc, các nhà văn hóa, nhà giáo nổi tiếng, có sự ảnh hưởng lớn đến quá trình phát triển của đất nước, đặc biệt là nhiều nhà ngoại giao có vai trò quan trọng trong giao lưu văn hóa giữa các nước đương thời.

Mộc bản Trường học Phúc Giang đạt 2 tiêu chí rất cơ bản của Tổ chức UNESCO là tính xác thực và ý nghĩa quốc tế. Tại Hội nghị toàn thể lần thứ 7, Ủy ban Chương trình ký ức Thế giới, khu vực châu Á-Thái Bình Dương (MOWCAP) do Việt Nam đăng cai tổ chức tại thành phố Huế từ ngày 18 đến 21/5, đã công bố 13/16 hồ sơ do các nước đệ trình, trong đó cả 2 hồ sơ của Việt Nam là Thơ văn trên kiến trúc Cung đình Huế và Mộc bản Trường học Phúc Giang đều được ghi danh vào Di sản tư liệu thuộc Chương trình ký ức Thế giới, khu vục châu Á - Thái Bình Dương.

Tại buổi Lễ trao Bằng công nhận Di sảnsản tư liệu ký ức thế giới cho “Mộc bản Trường học Phúc Giang”, bà Susan Vize, Quyền trưởng đại diện Văn phòng UNESCO Việt Nam chúc mừng chính quyền và nhân dân tỉnh Hà Tĩnh, đặc biệt là gia đình dòng họ Nguyễn Huy. Các tư liệu được khắc trong bộ sưu tập độc đáo phản ánh lịch sử, chính trị, văn hóa, giáo dục, kinh tế, xã hội, tư tưởng và sự tương tác giữa các dòng họ khác nhau.

Bà Susan Vize, chia sẻ:“Khi xem và nghiên cứu các tư liệu được khắc bằng tay trên mộc bản, tôi không thể không ngưỡng mộ sự sáng tạo thể hiện qua kỹ thuật khắc chữ trên mộc bản. Mỗi mộc bản là một tác phẩm nghệ thuật độc đáo, tỉ mỉ, chữ được viết với thư pháp đẹp đẽ. Mộc bản được bảo quản bởi dòng họ Nguyễn Huy, được truyền từ thế hệ này qua thế hệ khác và nay được giới thiệu tới người dân Việt Nam, cũng như khu vực châu Á - Thái Bình Dương”.

Bằng việc ghi danh Mộc bản trường học Phúc Giang trong Chương trình Ký ức Thế giới, khu vực châu Á – Thái Bình Dương, UNESCO ghi nhận những nỗ lực của Việt Nam trong công tác bảo tồn và phát huy di sản, cũng như sự chia sẻ các di sản này với cộng đồng quốc tế.

Khánh Trình