Nghệ An: Tái định cư thủy điện không có điện

Sống cạnh nhà máy thủy điện nhưng không có điện, nhường đất để tích nước nhưng lại thiếu nước, thiếu đất sản xuất khiến người dân vùng tái định cư phải bỏ bản về quê cũ, hoặc tha hương đi làm đủ nghề để mưu sinh…

Ngổn ngang đường vào khu tái định cư Khe Bố, sau 3 năm thi công

Đó là những nghịch lý đang diễn ra tại Khu tái định cư Thủy điện Khe Bố nói riêng và tại các khu tái định cư thủy điện hiện nay nói chung trên địa bàn tỉnh Nghệ An.

Cuộc sống bị đảo lộn

Dự án Thủy điện Khe Bố được xây dựng trên thượng nguồn sông Lam, đoạn qua xã Tam Quang (Tương Dương, Nghệ An). Dự án được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 1793/TTg-CN ngày 7/11/2006, dự kiến sẽ thực hiện và hoàn tất cơ sở hạ tầng trong 4 năm. Dự án này đáp ứng nơi định cư lâu dài cho gần 600 hộ với khoảng 2.700 nhân khẩu thuộc 8 xã của huyện Tương Dương khi di dời đến nơi ở mới, nhường chỗ cho công trình Thủy điện Khe Bố với công suất lắp máy 100MW (tổng vốn đầu tư là 2.500 tỷ đồng).

Với cam kết sẽ tạo điều kiện thuận lợi và cung cấp những gì tốt nhất để ổn định cuộc sống của người dân khi di dời đến nơi ở mới, chủ đầu tư đã vẽ ra một tương lai xán lạn cho hàng trăm hộ dân. Tuy nhiên, thực tế lại không như vậy, bởi đến nay, sau hơn 3 năm, ở 2 bản tái định cư của thủy điện Khe Bố là bản Đình Thắng và Đình Hương thuộc xã Tam Đình vẫn chưa có điện, các công trình nước sạch thì cung cấp nước cho bà con lúc có lúc không, trong khi đường sá đi lại ngổn ngang. Ông Lữ Đoàn, Bí thư Chi bộ bản Đình Thắng cho biết: “Hơn 3 năm tái định cư bằng việc di dân từ lòng hồ lên cao hơn, nhà cửa có kiên cố hơn nhưng cuộc sống dường như bị đảo lộn, tiền đền bù đất chưa có, điện chưa thấy, cơ sở hạ tầng đến nay vẫn chưa hoàn thiện…”.

Bản Đình Thắng có tất cả 140 hộ dân (hơn 600 nhân khẩu), cuộc sống dựa vào nương rẫy. Bản Đình Hương có 130 hộ dân, cũng phải chịu cảnh không có điện, trong khi nước sinh hoạt chủ yếu dựa vào lòng hồ.  Để đảm bảo cho cuộc sống hàng ngày, các hộ dân đã tự tìm giải pháp là duy trì và xây dựng các nhà máy thủy điện nhỏ ở khe suối, vận dụng các thiết bị có thể phát điện. Ông Lô Vĩnh Tình, Chủ tịch UBND xã Tam Đình cho biết, ngành điện đã về khảo sát, cam kết lúc nào xong đường sẽ có điện cho bà con. Tuy nhiên, đến nay đường vẫn chưa rải nhựa xong nên điện vẫn chưa biết lúc nào sẽ về với bà con… Không những 2 bản Đình Hương và Đình Thắng thiếu điện, nước, mà ở bản Đình Phong (bản tái định cư) cũng thiếu nước sinh hoạt, khe Thơi duy nhất để người dân lấy nước thì lại ô nhiễm thuốc trừ sâu vì phía thượng nguồn trồng lúa nước.

Khát… nơi vùng tái định cư

Cũng trên địa bàn huyện Tương Dương, năm 2003, Tập đoàn Điện lực Việt Nam thực hiện Dự án Thủy điện Bản Vẻ, được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt đầu tư tại Quyết định số 665/QĐ-TTg tại xã Yên Na. Mục tiêu của dự án là phát triển nguồn điện quốc gia với công suất 320MW, gồm 2 tổ máy, mỗi tổ công suất 160MW. Để thực hiện dự án này, một cuộc di dân khổng lồ đã được thực hiện, phải di dời là 3.022 hộ dân thuộc 34 bản, 9 xã của 2 huyện Tương Dương và Kỳ Sơn. Số hộ dân này chủ yếu là đồng bào thiểu số như Thái, Ơ Đu, Khơ Mú và một bộ phận nhỏ người Kinh. Ngoài ra, còn có 232 hộ di dân theo nguyện vọng cá nhân. Khu tái định cư Thủy điện B

ản Vẻ trên địa bàn huyện Thanh Chương, do vậy cũng được coi là tái định cư lớn nhất từ trước đến nay, với 2 bộ máy chính quyền cấp xã được thành lập để quản lý.

Tuy vậy, đến nay, đã nhiều năm được di dời đến nơi ở mới, nhưng cuộc sống của bà con nơi đây vẫn chưa thể ổn định bởi cơ sở hạ tầng yếu kém, xuống cấp, người dân thiếu đất sản xuất nên đã kéo nhau về lại nơi ở mới. Hệ thống cấp nước sinh hoạt đã xây dựng xong và bàn giao cho địa phương với 12 hệ thống tự chảy, song đến nay, nhiều công trình không sử dụng được do quá trình sử dụng không có bộ phận trực vận hành nên xảy ra sự cố và một số kẻ gian phá dỡ đường ống, buộc người dân phải đào giếng khơi…

Mạnh Hùng – Thiên Thảo