Theo ThS.BS Hồ Mạnh Tường, Thư ký Hội Nội tiết Sinh sản TP.HCM, trong vài năm gần đây, không quốc gia nào có tỷ suất sinh giảm liên tục và mạnh mẽ như Việt Nam. Từ mức 2,11 con/phụ nữ (năm 2011), con số này đã giảm xuống còn 1,91 vào năm 2024. Ông Tường nhận định, nếu không có sự can thiệp kịp thời, mức sinh có thể giảm xuống 1,3-1,4 vào năm 2030, dẫn đến một cuộc khủng hoảng dân số nghiêm trọng.
Nguyên nhân chính được các chuyên gia chỉ ra là sự kết hợp giữa đô thị hóa, phát triển kinh tế và sự thay đổi trong lối sống của giới trẻ. Thế hệ trẻ ngày nay không còn coi việc có con là ưu tiên hàng đầu, mà tập trung vào giá trị cá nhân, sự nghiệp và tài chính.
Để ứng phó với tình trạng giảm sinh, các chuyên gia đề xuất một loạt chính sách mang tính đột phá:
Thay đổi truyền thông và tư duy: Cần loại bỏ những thông điệp cũ về kế hoạch hóa gia đình và "hai con", thay vào đó là khuyến khích sinh "từ 2 con trở lên" hoặc "từ 3 con trở lên". Đặc biệt, truyền thông cần tôn vinh hình ảnh phụ nữ có con, thay vì chỉ tập trung vào sự nghiệp và học vấn.
Chính sách ưu tiên cho phụ nữ: PGS.TS Hoàng Thị Diễm Tuyết, Giám đốc Bệnh viện Hùng Vương, đề xuất đưa điểm cộng vào xét thi đua, tăng lương hoặc xét tăng chức cho những phụ nữ đã hoàn thành thiên chức làm mẹ nếu có năng lực tương đương. Ngoài ra, cần tăng thu nhập trong thời gian nghỉ hậu sản dựa trên tổng thu nhập thực tế, thay vì chỉ lương cơ bản.
Giáo dục sớm: Cần giáo dục trách nhiệm xã hội và gia đình từ sớm, ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường để nâng cao nhận thức của giới trẻ.
Hỗ trợ y tế: Mở rộng các trung tâm hỗ trợ sinh sản và đề xuất Bảo hiểm Y tế chi trả chi phí khám và điều trị hiếm muộn.
Giảm gánh nặng tài chính: Giảm thuế hoặc trợ giá các sản phẩm chăm sóc trẻ em.
Phát triển hạ tầng: Đầu tư vào các nhà trẻ công lập, điều chỉnh thời gian gửi trẻ phù hợp với giờ làm việc của cha mẹ để phụ huynh yên tâm đi làm.
Theo các chuyên gia, Việt Nam đang ở "thời điểm vàng" để triển khai các chính sách này, khi dân số vẫn còn tăng và văn hóa vẫn ủng hộ việc có con. Việc thay đổi và hành động quyết liệt ngay từ bây giờ sẽ giúp làm chậm tốc độ giảm sinh, tránh khỏi một cuộc khủng hoảng dân số trong tương lai.
Tâm An(t/h)
