Tổng cục Dự trữ Nhà nước cho biết, trong năm 2020, theo quyết định của Thủ tướng Chính phủ thì TCDT Nhà nước phải thực hiện đấu thầu mua 190.000 tấn gạo để bảo đảm an ninh lương thực. Theo đó, TCDT Nhà nước đã triển khai đấu thầu và các DN đã ký hợp đồng cung cấp cho TCDT Nhà nước được 7.700 tấn gạo (hoàn thành 4,05% kế hoạch).
Tuy nhiên, theo TCDT Nhà nước, nhiều DN đã trúng thầu nhưng không đến ký hợp đồng. Cụ thể, có 28 DN trúng thầu đủ điều kiện ký hợp đồng, trong đó 2 DN đã ký hợp đồng thực hiện 100% theo nội dung đã đấu thầu, 2 DN thực hiện ký một phần sản lượng trúng thầu. 24 DN còn lại thì bỏ, không thực hiện và họ đã có văn bản gửi tới các cục dự trữ trên cả nước từ chối ký hợp đồng.
Lý do mà các DN này đưa ra là vì ảnh hưởng dịch bệnh, giá lương thực tăng, tích lũy lương thực trong dân cao, triển khai thực hiện các hợp đồng xuất khẩu với nước ngoài. Do vậy gây giảm lượng cung trong nước và ít nhiều tác động đến việc nhập gạo của TCDT Nhà nước.
Ông Đỗ Việt Đức, Tổng cục trưởng TCDT Nhà nước cho rằng, theo luật hiện nay, doanh nghiệp bỏ sau khi trúng thầu chỉ bị phạt từ 1-3% giá trị dự thầu. Nhiều DN nghĩ rằng lợi nhuận là vấn đề cốt lõi nên họ sẵn sàng chấp nhận phạt ở chỗ này để bán ra ở chỗ khác với giá cao hơn.
“Đối với những trường hợp DN đã ký hợp đồng nhưng không thực hiện theo đúng cam kết của hợp đồng thì họ sẽ bị thu tiền phạt 2-10% giá trị hợp đồng theo quy định của Luật Đấu thầu. Đồng thời, trong khoảng thời gian 3-5 năm, các DN này sẽ không được thực hiện đấu thầu với TCDT Nhà nước” – Ông Đức cho biết.
Liên quan đến vấn đề này, Bộ Tài chính đã có văn bản báo cáo Thủ tướng Chính phủ và gửi Bộ Công Thương đề nghị hạn chế xuất khẩu gạo đối với các DN đã trúng thầu với TCDT Nhà nước. Để thống nhất về quy định pháp luật của Việt Nam, theo tôi, thời gian tới phải tiến hành sửa Luật Đấu thầu theo hướng ngoài những quy định hiện nay về các khoản thu đối với bảo lãnh dự thầu hoặc thực hiện hợp đồng đấu thầu thì phải tăng thêm trách nhiệm DN và quy định tỷ lệ phạt cao hơn. Hoặc có thể yêu cầu các DN phải ưu tiên thực hiện các nhiệm vụ của Nhà nước khi đã tham gia đấu thầu.
Bộ Công thương cũng đã thành lập đoàn kiểm tra có nhiệm vụ làm việc với cơ quan hải quan và một số cơ quan có liên quan để nắm tình hình về lượng gạo hàng hóa tại các cảng, trên cơ sở đó, xây dựng báo cáo Thủ tướng Chính phủ về tình hình xuất khẩu gạo tháng 4/2020 và phương án điều hành xuất khẩu gạo trong tháng 5/2020 theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ.
Lam Hạ
