LTS: Bảo vệ người tiêu dùng trong quá trình phát triển và hội nhập kinh tế là trách nhiệm của toàn xã hội. Việc bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng không chỉ mang lại lợi ích tiêu dùng mà còn thúc đẩy xây dựng môi trường kinh doanh lành mạnh của doanh nghiệp, cá nhân, tạo động lực quan trọng cho nền kinh tế phát triển ổn định. Thời gian qua, Thương hiệu & Công luận đã thực hiện nhiều tuyến bài về hàng hoá, sản phẩm được bày bán trong siêu thị, trong đó vấn đề chất lượng và an toàn thực phẩm được đặt lên hàng đầu. Tại một số siêu thị như: Co.opmart, Co.op Food, Vilco Mart 24h, Lotte, UBG…. bày bán hàng hoá hư hỏng, không rõ nguồn gốc, không tem nhãn, tem nhãn phụ bằng tiếng Việt… Khi người tiêu dùng/khách hàng lên tiếng phản ánh các sản phẩm lỗi, hết hạn sử dụng, không tem nhãn thì chủ các siêu thị đã quy trách nhiệm do nhà cung cấp hoặc trả lời người tiêu dùng bằng văn bản…
Để bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng, Thương hiệu & Công luận tiếp tục triển khai tuyến bài hàng hoá, sản phẩm đang được khuyến mại trong hệ thống các siêu thị với mong muốn mang những sản phẩm tốt nhất đến tay người tiêu dùng.
Hiện nay, tỷ lệ khuyến mại tại một số hệ thống bán lẻ đã vượt mức 20% ở rất nhiều hóm hàng, bỏ xa tỷ lệ khuyến mại của các nhà sản xuất chi ra cho hoạt động khuyến mại năm ngoái. Với mục tiêu kích thích tiêu dùng, cả siêu thị và nhà sản xuất đều ra sức chi để đạt doanh số, đạt chỉ tiêu.
Thậm chí, ngoài việc giảm giá trực tiếp để kịp tiến độ “đẩy hàng”, nhiều nhóm hàng còn tặng thêm quà hoặc sản phẩm hay phiếu tham gia chương trình giá đặc biệt của nhà bán lẻ. Trong chương trình giá đặc biệt, có lúc nhiều mặt hàng giảm đến 70-75%... rất hấp dẫn người tiêu dùng, khách hàng.
Khảo sát nhóm sản phẩm, hàng hoá được bày bán tại hàng loạt hệ thống bán lẻ có thể thấy mức giảm giá bình quân từ 15-30%, chưa kể còn tặng kèm thêm các loại sản phẩm khác.
Cũng liên quan đến vấn đề này, mới đây, hệ thống hệ thống siêu thị BRG Mart đã triển khai chương trình khuyến mại “Sinh nhật vàng, ngàn ưu đãi” sau thời gian hợp nhất và phát triển thương hiệu BRGMart. Theo chương trình, nhân dịp mừng sinh nhật BRGMart ngày 10/10 và Ngày Phụ nữ Việt Nam 20/10, siêu thị BRGMart đã triển khai nhiều chương trình khuyến mại giảm giá lên tới 50%, mua 2 tặng 2, mua 1 tặng 1, chương trình bán đồng giá chỉ 22.000 đồng, 39.900 đồng tại tất cả các nhóm hàng hoá: Hàng hoá tươi sống, trái cây nhập khẩu trực tiếp, thực phẩm, đồ uống… Chương trình “Sinh nhật vàng, ngàn ưu đãi” được áp dụng từ ngày 30/09-14/10/2022.
Ghi nhận tại thời điểm ngày 15/10/2022 của PV Thương hiệu & Công luận,tại một số siêu thị BRGMart trong đó có BRGMart số 1 Lý Nam Đế, phường Cửa Đông, quận Hoàn Kiếm, TP. Hà Nội đang triển khai nhiều chương trình giảm giá “sốc” như giảm 50%, mua 1 tặng 1, mua 2 tặng 1…
Nhiều chương trình giảm giá 50% tại gian hàng thực phẩm tươi sống như: Cá Basa kho riềng, Chả lá nốt, móng giò giả cày, chả mực, cà chua nhồi thịt, canh bóng thập cẩm, bí đỏ xào tỏi…
Hay chương trình khuyến mại mua 1 tặng 1 như: Rong biển, kem đánh răng, hộp quà DG+DX Diane extra damage repair… mua 2 tặng 1 như: Lá Kim Trẻ Em, Lá Kim Tảo Biển Cao Cấp, Lá Kim Tẩm Dầu Ô Liu, Bông tẩy trang, Glade sáp thơm TP mua 2 sản phẩm tặng khăn bông, mua 2 sản phẩm HQV tặng 01 gó nõm tôm xay…
Táo queen newzealand sg size 70 (NK12) có giá gốc 126.000 đồng/kg giảm còn 77.900 đồng/kg, gạo thơm ST21 5kg có giá gốc 142.800đ/túi giảm còn 121.000đ/túi; gạo thơm đặc sản Neptune ST25 5kg có giá gốc 219.000đ/túi giảm còn 147.000đ/túi; mua chai sữa tắm BIORE 530ml tặng 200gr cùng loại; LASHE – ST DƯỠNG DA MỊN 640GX12 giá gốc 165.000 giảm còn135.000… và nhiều chương trình ưu đã khác.
Dừng chân tại gian hàng gắn biển “Hàng Nhật nhập khẩu trực tiếp mua 1 tặng 1”, chị H., phường Cửa Đông, quận Hoàn Kiếm, TP. Hà Nội sau khi nhìn một lượt không biết những sản phẩm nào giảm giá nên chị H. quyết định ra hỏi nhân viên.
Nhân viên bán hàng cho biết: “Chỉ một số sản phẩm tại gian hàng này được giảm giá,” vừa nói, chị nhân viên này vừa chỉ tay vào hình vẽ trên biển hiệu phía tay trái của gian hàng đồng thời chỉ tay xuống 02 kệ cuối cùng của gian hàng và nói: “Đây chỉ có một số những sản phẩm này mua 1 tặng 1 thôi. Người ta mua hết rồi, còn lại mấy sản phẩm thôi”.
Nghe xong chị H. đã quyết định không mua vì chị cho rằng bán hàng giảm giá không rõ ràng.
Chuyên gia kinh tế Vũ Vinh Phú đưa ra nhận định: “Người tiêu dùng quan tâm giảm giá có thực chất hay không, có mang tính chất là bán hàng tồn kho, hàng tồn cận đát hay không… Người tiêu dùng càng sợ tình trạng nâng giá sản phẩm lên rồi hạ giá xuống, mà khi hạ giá vẫn còn đắt hơn cái giá ban đầu, điều này trong thực tế đã xảy ra".
Cũng theo ý kiến của ông Phú đa dạng hình thức khuyến mãi từ hiện vật đến tích điểm thẻ, giảm tiền thanh toán. Người tiêu dùng thấy khuyến mãi thì sẽ thấy thích, nhưng hãy thực sự tỉnh táo để biết có giảm giá thật không. Bởi hiện nay chương trình khuyến mại có 4, 5 vấn đề từ khuyến mại thực, khuyến mại ảo, khuyến mại có thể lừa người tiêu dùng, khuyến mại chưa công khai minh bạch.
Như vậy, hoạt động khuyến mại đã tác động tích cực đến tâm lý và thị hiếu của người tiêu dùng, góp phần kích thích tiêu dùng, đồng thời đẩy mạnh doanh thu thương mại, dịch vụ. Tuy nhiên bên cạnh những lợi ích vẫn còn tồn tại nhiều bất cập khó khăn cho công tác quản lý.
Theo quy định của pháp luật, hoạt động khuyến mại phải đảm bảo các yêu cầu theo quy định pháp luật, ví dụ: Thương nhân phải thông báo bằng văn bản về chương trình khuyến mại cho Sở Công Thương nơi tổ chức khuyến mại ít nhất 03 ngày trước khi thực hiện khuyến mại. Hình thức khuyến mại mang tính may rủi phải được đăng ký tại cơ quan Nhà nước có thẩm quyền.
Với hình thức giảm giá thì mức giảm giá tối đa của hàng hóa, dịch vụ được khuyến mại không vượt quá 50% giá bán trước đó. Pháp luật cũng quy định về việc đảm bảo chất lượng hàng hóa áp dụng khuyến mại.
Theo quy định tại Điều 7 Nghị định 81/2018/NĐ-CP quy định về mức giảm giá khi khuyến mại như sau:
Mức giảm giá tối đa đối với hàng hóa, dịch vụ được khuyến mại
1. Mức giảm giá tối đa đối với hàng hóa, dịch vụ được khuyến mại không được vượt quá 50% giá hàng hóa, dịch vụ đó ngay trước thời gian khuyến mại.
2. Trong các trường hợp tổ chức các chương trình khuyến mại tập trung (giờ, ngày, tuần, tháng, mùa khuyến mại) theo quy định tại Khoản 5 Điều 6 thì áp dụng mức giảm giá tối đa đối với hàng hóa, dịch vụ được khuyến mại là 100%. Mức giảm giá tối đa 100% cũng áp dụng đối với các hoạt động khuyến mại trong khuôn khổ các chương trình, hoạt động xúc tiến thương mại do Thủ tướng Chính phủ quyết định.
3. Không áp dụng hạn mức giảm giá tối đa khi thực hiện khuyến mại giảm giá cho:
a) Hàng hóa dịch vụ khi thực hiện chính sách bình ổn giá của Nhà nước;
b) Hàng thực phẩm tươi sống;
c) Hàng hóa, dịch vụ trong trường hợp doanh nghiệp phá sản, giải thể, thay đổi địa điểm, ngành nghề sản xuất, kinh doanh.
Tuy nhiên, trái với kỳ vọng của người tiêu dùng, một số thương nhân đã lợi dụng chương trình khuyến mại đưa hàng giả, hàng kém chất lượng, hàng gần hết hạn sử dụng vào tiêu thụ; nâng giá gốc lên cao rồi thực hiện khuyến mại giảm giá, dẫn đến các chương trình khuyến mại thực tế không mang lại lợi ích cho người tiêu dùng mà chỉ là hình thức để thương nhân gia tăng doanh thu bán hàng.
Để đảm bảo hoạt động khuyến mại được chấp hành đúng với quy định của pháp luật, ngoài việc tăng cường tuyên truyền, công khai đơn vị khuyến mại và kiểm soát hoạt động khuyến mại thì các cơ quan quản lý cần xử lý nghiêm ngặt đối với các trường hợp vi phạm hoạt động khuyến mại.
Bên cạnh đó, đối với khách hàng, cần tìm hiểu kỹ về chương trình khuyến mại, yêu cầu người bán hàng thực hiện nghiêm túc nội dung khuyến mại như đã cam kết, thông báo cho Hội Tiêu chuẩn và Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. Khi thấy dấu hiệu vi phạm, lừa đảo khuyến mại; yêu cầu giải quyết, bồi thường thiệt hại khi phát hiện quyền lợi của mình bị vi phạm.
Câu chuyện khuyến mại giữa “mua 1 tặng 1” và giảm 50%”, cái nào sẽ có lợi cho ví tiền của người tiêu dùng hơn? Người tiêu dùng cho rằng, 2 hình thức khuyến mãi này là như nhau: Mua 1 tặng 1 cũng đồng nghĩa như người tiêu dùng mua sản phẩm đó với giá 50% giá gốc. Tuy nhiên, nghĩ kỹ hơn chút, thấy sự khác biệt: Mua 1 tặng 1 có nghĩa là buộc người tiêu dùng mua 2 sản phẩm với mỗi sản phẩm có giá 50% giá gốc; Mua giảm 50% có nghĩa là người tiêu dùng có thể mua 1 sản phẩm với giá 50% giá gốc.
Lê Pháp-Minh An
