Quả là khi số lượng báo chí, trang thông tin điện tử gia tăng về số lượng theo cách cơ học thì cũng dễ giảm về chất lượng theo mọi cách. Cuối tuần qua, hôm 24-10, Quyết định của Cục Phát thanh Truyền hình & Thông tin điện tử, Bộ Thông tin và Truyền thông phạt Haivl 205 triệu và rút giấy phép hoạt động gây xôn xao dư luận. Không thể để những khoảng tối báo chí tiếp tục làm nhức nhối xã hội thêm nữa.

Một số website bị xử phạt do có sai phạm

Ngăn chặn, xử nghiêm những biểu hiện tiêu cực nảy sinh trong môi trường báo chí đua nở để trước hết, các cơ quan báo chí và những người làm báo gia tăng ý thức tự giác tuân thủ quy định pháp luật, trách nhiệm xã hội, nghĩa vụ công dân và đạo đức nghề nghiệp. Đồng thời khẳng định không ai được phép lạm dụng quyền tự do ngôn luận để khiêu khích hoặc hạ thấp các giá trị của người khác.

Trong một đất nước mà có tới 17.000 nhà báo chuyên nghiệp, non nửa số phóng viên, biên tập viên này được đào tạo khá chính quy, bài bản ở các trường đại học về báo chí, vậy mà hiểm họa nhà báo, tờ báo, trang thông tin điện tử nhăm nhăm rao bán một thứ hàng hóa tầm thường, khai thác xoáy sâu những mảng tối của xã hội toàn giật gân chuyện cướp, giết, hiếp... câu khách, vẫn đang là nỗi lo thường trực của xã hội, nhất là cơ quan quản lý báo chí.

Điều chỉnh xu hướng làm báo cả về góc độ chuyên môn và đạo đức nghề nghiệp theo nguyên tắc tôn trọng pháp luật, các quy trình tác nghiệp thông thường, hạn chế tối đa việc chạy theo thị hiếu tầm thường, giật gân câu khách chỉ nhằm bán được báo, là vấn đề quan trọng. Cách thức mà Bộ TT&TT đã và đang làm, xử lý những trang báo mạng nặng mùi lá cải với các hình thức đình bản tạm thời, thu hồi giấy phép, đình bản hẳn…, cũng là cơ hội để đội ngũ nhà báo nâng cao đạo đức báo chí. Các vấn đề tác nghiệp phóng viên, công tác tòa soạn chú trọng hơn tính chuyên nghiệp để phát triển bền vững hơn.

Chỉ trong 9 tháng đầu năm 2014, số tiền mà các cơ quan chức năng của Bộ TT&TT đã xử phạt vi phạm hành chính đối với gần 26 cơ quan báo chí đã tăng gần 6 lần so với năm 2013. Vụ sai phạm nghiêm trọng đã phải chịu xử phạt mức phạt tối đa 200 triệu đồng là trường hợp báo điện tử Trí thức trẻ đã đăng bài "Gái miền Tây và 3 chữ "N” nổi danh thiên hạ”.

Về vụ việc xử lý rất kiên quyết Haivl cuối tuần qua, Thứ trưởng Bộ TT&TT Trương Minh Tuấn khẳng định, việc rút giấy phép của www.haivl.com là vĩnh viễn. Bộ sẽ chuyển toàn bộ hồ sơ sang cơ quan công an để tiếp tục điều tra làm rõ các hành vi sai phạm của trang web này, xử lý theo đúng pháp luật. "Haivl đã có những vi phạm nghiêm trọng gây ảnh hưởng đến thuần phong mỹ tục, đưa hình ảnh dung tục, khiêu dâm, phản cảm, xúc phạm đến danh nhân văn hóa” - Thứ trưởng Tuấn nói. Động thái này tiếp tục cho thấy mặt trái của các trang mạng xã hội nguy hại như thế nào nếu thiếu các công cụ quản lý hiệu quả.

Việc có ngày một nhiều hơn những bài báo, trang báo hấp dẫn, định hướng dư luận tốt, nói được tiếng nói của người dân, có tác động tích cực giúp các cơ quan chức năng giải quyết kịp thời những bức xúc của người dân, thay vì chỉ mua vui tầm thường, thậm chí gây tác động tiêu cực đến xã hội, là khát vọng của số đông những người làm báo tự trọng. Điều đó chỉ có được ở những cơ quan báo chí tôn trọng bạn đọc cũng như thể diện tờ báo, làm nên thương hiệu những tờ báo giỏi nghề, vững nghiệp, luôn sát cánh, đồng hành cùng nhân dân và đất nước.

Song vẫn còn đó không ít câu hỏi đặt ra xung quanh "báo thị trường”, cũng na ná với lá cải - như một loại hàng hóa. Có cầu sao không thể có cung? Phó Trưởng ban Ban Tuyên giáo TƯ Nguyễn Thế Kỷ từng chia sẻ, nên có cách nhìn nhận bình tĩnh, nghiêm túc về vấn đề này. Bởi sản phẩm cơ quan báo chí tạo ra có một số thuộc tính hàng hóa, nhưng là hàng hóa đặc biệt, hàng hóa đặc thù. Theo ông Kỷ, "Sản phẩm hàng hóa” đó có nhiệm vụ bảo vệ, đề cao chân, thiện, mỹ; đấu tranh đẩy lùi, loại bỏ cái xấu, cái ác, cái lạc hậu, kể cả yếu tố ngoại lai kệch cỡm phi văn hóa.

Thực ra khái niệm "lá cải” có từ nước ngoài song ở ta, thường những báo chuyên khai thác thông tin gây tò mò, chuyện tội phạm, mê tín, những đồn thổi về người nổi tiếng bất chấp sự thật, miễn câu được khách, đều bị gọi là "lá cải”. Tín hiệu đáng mừng gần đây là ngày càng có nhiều hơn độc giả trong và ngoài nước đồng hành cùng các cơ quan báo chí, chủ động phát hiện nhân tố mới và chỉ đích danh những vụ việc, những sai phạm ở tất cả các loại hình báo chí.

Và đâu chỉ các báo lá cải bị lên án. Không ít những cơ quan báo chí có "thương hiệu” đàng hoàng cũng nhận "án phạt” tương thích khi sai phạm. Bộ TT&TT cho biết các sai phạm chủ yếu được phát hiện qua khiếu nại của tổ chức, cá nhân đối với thông tin mà các báo đã đăng. Hay trang thông tin điện tử tổng hợp www.2sao.vn của Công ty Cổ phần Truyền thông VietnamNet đăng bài "Nhất quỷ nhì ma thứ ba học trò” có nhiều hình ảnh ghép, chế ảnh danh nhân kèm theo bình luận phản cảm vừa bị xử phạt 55 triệu đồng, tước giấy phép 3 tháng.

Chính từ sự sai phạm của hàng loạt những loại báo/bài báo lá cải này đã bị xử lý hoặc bị đình bản hoặc phải nộp phạt nặng…, cơ quan báo chí mới nhìn nhận lại những hậu quả mà mình đã, hoặc có xu hướng gây ra. Những thông tin gọi là bài báo kia, nếu thích chụp giựt câu khách mọi giá, người ta có thể vặn vẹo, đánh bóng để độc giả cũng như các "nhà tài trợ, nhà giật dây” hí hửng về nó. Nhưng liệu họ có ngờ chính sự tùy tiện, vụ lợi, vô cảm, thậm chí ác tâm đó lại đẩy chính họ và cả tờ báo đến bờ vực của sự phá sản?

Việc xử phạt nghiêm trả lại bầu không khí lành mạnh trong thông tin báo chí, đảm bảo ổn định và phát triển đất nước là cần thiết. Nhưng làm sao để thu hút quảng cáo, tài trợ, hợp tác, mà các sản phẩm báo chí vẫn không ngừng nâng cao chất lượng nội dung, hình thức đáp ứng thị trường đa dạng bạn đọc? Để thực hiện nhu cầu cao và ngày càng tăng về thông tin nhanh, nhạy và chính xác trong thế giới phẳng quả không dễ, vì trên 800 cơ quan báo chí, hơn 1.000 ấn phẩm, kênh sóng của làng báo nước nhà cạnh tranh ngày càng gay gắt.

Thực tế đó đòi hỏi đội ngũ làm báo cả tâm và tầm, cả kỹ năng và vốn văn hóa, sự nhạy cảm thời cuộc… Điều này cũng đặt ra yêu cầu cho khâu biên tập, quản lý toàn diện, thực hiện nghiêm quy trình đọc, duyệt nội dung, mạnh dạn thanh lý các nhà báo non kém trình độ chính trị, trục lợi từ nghề nghiệp… Và trên hết, cơ quan quản lý báo chí cần thanh tra giám sát thường xuyên, ra tay xử mạnh vi phạm bằng mọi hình thức.

Theo Thanh Như (Đại Đoàn Kết)