Nước mắm – nước chấm: Nhiễu loạn thị trường. Bài 1: Đánh lừa người tiêu dùng

Nước mắm là loại gia vị được sử dụng phổ biến trong bữa ăn hàng ngày của người Việt Nam. Tuy nhiên, thị trường nước mắm – nước chấm đang có sự nhiễu loạn…

Với mức tiêu thụ từ 180 - 200 triệu lít/năm, thị trường nước mắm, nước chấm đang khẳng định vai trò của mình trong bữa ăn hàng ngày của người dân Việt…

Loạn “nước mắm”

Trên thị trường nhan nhản các loại “nước mắm” có độ đạm rất cao (thậm chí "siêu đạm") được dán nhãn là sản xuất từ những nguyên liệu khác nhau như tôm, cua, cá, mực và loại nào cũng quảng cáo là nước mắm cốt thượng hạng, nước mắm nhỉ... với màu sắc hết sức bắt mắt, độ đạm cao… Nhưng thực ra những "tuyệt phẩm" ấy được sản xuất bằng nguyên liệu ghi trên nhãn mác hay không thì... có trời mới biết!

Bà Phan Triệu Nhất Tâm, giám đốc makerting công ty CP thực phẩm Hồng Phú (thương hiệu nước mắm Kabin và Thái Long) cho rằng, trên thị trường hiện nay có quá nhiều loại nước mắm trôi nổi, không rõ nguồn gốc, xuất xứ. Nhiều loại được cho là nước mắm nhưng không được làm từ cá mà chế biến bằng hương liệu, có mùi vị thơm ngon rồi bán rẻ, đánh lừa người tiêu dùng.

Ngành chức năng cũng đã không ít lần phát hiện một số cơ sở sản xuất nước mắm bằng cách nhập nước mắm cốt từ nhiều nguồn khác nhau, rồi pha thêm nước muối, phẩm tạo màu, tạo mùi, đường hóa học... mặn, ngọt tùy loại. Thậm chí, có cơ sở mua 1 lít nước mắm cốt đem chế thành 10 lít nước mắm rồi pha thêm chất chống thối, urê nhằm tăng độ đạm, sau đó đóng chai, dán nhãn mác khiến người tiêu dùng tưởng rằng đây là những chai nước mắm hảo hạng. Đặc biệt là loại nước mắm bán theo can, lít giao cho nhà hàng và các quán cơm bình dân, có thể để được hàng năm trời mà không hề bị thay đổi về màu sắc hay mùi vị. Dù xuất hiện sau nhưng dòng sản phẩm nước mắm pha chế công nghiệp này đã và đang chiếm từ 60 - 70% thị phần trong nước.

Theo tiêu chuẩn hiện nay (TCVN 5107/2003), nước mắm tối thiểu phải đạt 10 độ đạm trở lên mới gọi là nước mắm, các loại gia vị dưới 10 độ đạm chỉ được gọi là nước chấm. Tuy nhiên nhiều DN cố tình lập lờ, còn người tiêu dùng luôn nhầm lẫn nước chấm cũng chính là nước mắm nên thường mua phải các loại gia vị không phải là nước mắm.

Lập lờ thông tin

Theo ước tính của Cục chế biến nông lâm thủy sản và nghề muối, mỗi năm cả nước tiêu thụ từ 180 - 200 triệu lít nước mắm. Chính vì được sử dụng quá phổ biến nên thị trường đang có tới hàng trăm loại nước mắm khác nhau được bày bán, nhưng chất lượng lại bị thả nổi. Rất ít người có thể phân biệt được nước mắm pha chế công nghiệp với sản phẩm được sản xuất theo cách truyền thống do các chương trình quảng cáo cũng như trên bao bì các sản phẩm hầu như không thể hiện điều này.

Để cạnh tranh, nhiều nhà sản xuất đã cho thêm các chất điều vị và phụ gia để tạo mùi thơm của nước mắm, vị ngọt của đạm hoặc sử dụng biện pháp pha loãng nước mắm có độ đạm cao bằng nước muối để hạ giá thành. Nước mắm bị pha loãng, độ đạm rất thấp và nghèo dinh dưỡng nhưng đã bị phụ gia tạo mùi đánh lừa vị giác của người tiêu dùng.

Theo ông Vũ Văn Cao, Giám đốc Công ty CP Chế biến dịch vụ thủy sản Cát Hải: “Việc quảng cáo nước mắm nhỉ là không đúng. Bởi nước mắm nhỉ có độ đạm rất cao, vị ngọt nhẹ, màu vàng rơm đến vàng nhạt, trong và có mùi đặc trưng. Nước mắm nhỉ ít khi được bán trên thị trường mà thường được dùng để pha với các loại nước mắm khác cho ra các sản phẩm nước mắm thương phẩm”. Cũng có loại nước mắm được ghi làm từ cá hồi hoặc tinh chất cá hồi. Tuy nhiên, theo bà Nguyễn Thị Tịnh, Chủ tịch Hiệp hội nước mắm Phú Quốc thì, không thể làm nước mắm từ cá hồi vì cá hồi khá béo, có nhiều mỡ và mỡ không thủy phân giống như đạm thịt được.

Phó chủ tịch thường trực Hội lương thực thực phẩm TP. HCM cho rằng: “Việc quảng cáo của các DN liên quan đến nước mắm, nước chấm là có vấn đề. Thực tế là các DN này mua lại nước mắm nguyên chất để về pha chế lại, trong đó có sự can thiệp của các chất phụ gia như hương liệu, chất tạo màu, chất bảo quản, chất điều vị... Rõ ràng, việc quảng cáo đánh đồng các sản phẩm liên quan đến nước mắm có trên thị trường là hành vi gian dối của nhà sản xuất, qua mặt người tiêu dùng”.

Sơn Đình