Cuộc chiến Syria đến nay đã hơn 6 năm đã tốn không biết bao nhiêu giấy mực của các nhà bình luận, phân tích thời cuộc. Nhưng có một sự thật mà ai cũng công nhận là khí đốt tự nhiên là nguyên nhân của cuộc chiến tranh.
Tuyến đường ống khí đốt Qatar-Saudi-Syria-Thổ Nhĩ Kỳ-châu Âu là nguyên nhân “Assad must go”
Năm 2009, chính quyền Syria, để bảo vệ đồng minh của mình là Nga, đã không cho phép tuyến đường ống khí đốt từ Qatar qua lãnh thổ mình đi đến châu Âu. Các quốc gia vùng Vịnh, Mỹ và phương Tây đã bắt đầu soạn thảo khẩu hiệu “Assad must go!”…
Năm 2011 cuộc chiến lật đổ Assad do Mỹ và Phương Tây chỉ huy với sự hỗ trợ về người và của, hò hét, của Qatar, Saudi Arabia, Thổ Nhĩ Kỳ… trên danh nghĩa chống khủng bố IS bắt đầu.
Năm 2015, trước tình thế chính quyền Assad không thể trụ vững, Nga đã ra tay can thiệp để bảo vệ chính quyền Assad, bảo vệ sự độc quyền của Gazprom tại châu Âu.
Đã 18 tháng trôi qua, kể từ khi Nga xuất hiện tại Syria, hôm nay, Nga tuyên bố cuộc nội chiến tại Syria đã kết thúc.
Điều đó có nghĩa là một giải pháp chính trị sắp bắt đầu và những trận đánh đang diễn ra chỉ mang tính chất tấn công tiêu diệt quân khủng bố mà thôi.
Những người chơi cờ thông minh thì dù chưa kết thúc họ vẫn biết kết quả ra sao…nên chúng ta cứ coi kết luận của Nga mà Mỹ cũng đồng ý là có độ tin cậy cao, tình hình Syria đã có vẻ yên ổn sau một giải pháp chính trị khả dĩ các bên chấp nhận, đem lại hòa bình cho người dân Syria.
Lò lửa Syria có vẻ như đã nguội thì Trung Đông đã khiến thế giới bất ngờ khi Qatar đã trở thành tâm điểm của một cuộc đối đầu với Saudi Arabia và 7 quốc gia khác trong vùng Vịnh tham gia. Tất cả họ trước đây đã là đồng minh, đã đang cùng tham gia với nhau trong các chiến dịch quân sự tại Syria và Yemen.
Qatar bị 8 quốc gia vùng Vịnh mà chủ trò là Saudi Arabia cắt đứt quan hệ ngoại giao và kinh tế vì tài trợ khủng bố (Al Qeada, “Anh em Hồi giáo”, Hamas) và có mối quan hệ thân thiện với Iran.
Qatar đã chi 1 tỷ USD cho Al Qeada và Iran trong màn kịch chuộc người của Hoàng gia bị bắt con tin.
Vậy, nguyên nhân thật cuộc khủng hoảng này là gì?
Sự thống trị khí đốt tự nhiên khu vực của Qatar!
Qatar trước đây là chư hầu của Saudi Arabia nhưng Qatar đã sử dụng tài sản mà khí tự nhiên mang lại để tạo ra sự độc lập cho chính mình.
Nếu như Saudi Arabia giàu có bởi nguồn tài chính thu được nhờ vào dầu thô thì Qatar cũng vậy, nhưng họ lại giàu có hơn, giàu nhất thế giới với thu nhập bình quân 130.000 USD/người/năm nhờ vào xuất khẩu khí đốt tự nhiên LNG lớn nhất thế giới.
Với nguồn lợi khí đốt, Qatar tập trung vào xuất khẩu, tách khỏi sự phụ thuộc vào các nước láng giềng sản xuất dầu thô của Hội đồng hợp tác vùng Vịnh khiến cho Qatar độc lập kinh tế, không phụ thuộc, bỏ qua sự điều khiển, thống trị của Saudi Arabia như các quốc gia vùng Vịnh khác.
Xuất khẩu khí đốt tự nhiên của Qatar thay vì như dầu thô, phải phụ thuộc vào sự cho phép của OPEC, tập đoàn dầu mỏ mà Saudi Arabia chiếm ưu thế, thì xuất khẩu, sản xuất khí đốt tự nhiên lại không phụ thuộc vào áp lực nào.
Dù là một quốc gia nhỏ bé nhưng 2 thập kỷ qua, Qatar trở thành nhà máy khí đốt thiên nhiên lớn nhất trong khu vực, chỉ có Gazprom của Nga có thể thách thức ảnh hưởng của Qatar trong xuất khẩu LNG.
Tài sản khí đốt của Qatar cho phép nó phát triển các chính sách đối ngoại độc lập gây khó chịu cho các nước láng giềng.
Qatar ủng hộ “Anh em Hồi giáo” ở Ai Cập, Hamas ở Dải Gaza và các phe phái vũ trang chống lại UAE Saudi Arbia, Libya và Syria.
Tài sản khí đốt cho phép sự can thiệp của Qatar, đẩy mạnh cuộc nổi dậy của Ả Rập. Sự hỗ trợ tài chính cho cuộc cách mạng đã biến thành một cuộc nội chiến tồi tệ đã làm lu mờ sự ủng hộ của phương Tây đối với phe đối lập.
Khí đốt cũng trả tiền cho một mạng lưới truyền hình toàn cầu, Al Jazeera, mà ở những thời điểm khác nhau đã làm xấu hổ hoặc tức giận hầu hết các chính phủ Trung Đông…
Và trên tất cả, nguồn lợi khí đốt đã thúc đẩy Qatar thực hiện chính sách khu vực tham gia với Shiite Iran để bảo đảm, bảo vệ nguồn tài nguyên quý giá của mình.
Qatar chia xẻ khí đốt với Iran từ hồ chưa lớn nhất thế giới phía Bắc Field khiến Saudi Arabia căm tức, trong khi nhu cầu khí tự nhiên để sản xuất điện và công nghiệp điện đang tăng lên ở các quốc gia vùng Vịnh thì họ phải nhập khí đốt với một chi phí cao từ Qatar thay vì với giá chiết khấu…
Một quốc gia bán đảo nhỏ như móng tay, béo bở, như Qatar ở bên cạnh lại dám thân mật với kẻ thù không đội trời chung của Saudi Arabia…với nhà Saudi là không thể chấp nhận.
Liệu Saudi Arabia có đưa được Qatar vào khuôn khổ?
Nếu như năm kia, Iraq muốn tăng số phần trăm dầu mỏ trong OPEC để có tiếng nói quyết định về giá dầu, Saddam Hussein đã tấn công Kuwait thì Saudi Arabia cũng muốn nắm luôn nguồn khí đốt của Qatar.
Dư luận không có gì ngạc nhiên về ý đồ, hành động của nhà Saudi khi chính họ cầm đầu các quốc gia vùng Vịnh (GCC) cũng đã, đang làm thế với Yemen gây nên một cuộc khủng hoảng nhân đạo trầm trọng…thì Qatar cũng không loại trừ.
Vấn đề còn lại của các quốc gia vùng Vịnh là tìm kiếm một cơ hội để “bóp nghẹt” Qatar. Cơ hội đã đến khi Donald Trump thăm Saudi Arabia tuyên bố thành lập “NATO Ả Rập” và, Qatar được chọn làm vật tế thần...
Saudi Arabia, UAE…đã ra đòn đầu tiên bằng việc cắt đứt quan hệ ngoại giao, kinh tế; phong tỏa đường không, đường biển, đường bộ; cấm hoạt động các cơ sở Al Jazeera.
Một quốc gia như Qatar chỉ sống bằng xuất khẩu dầu thô, khí đốt và ở vào một vị trí bất lợi, khi mọi nhu cầu về lương thực, thực phẩm và thậm chí cả nước ngọt đều qua biên giới đường bộ duy nhất với nhà Saudi thì đòn phong tỏa trên, Qatar chỉ có nước uống dầu mà sống…
May mắn cho Qatar là họ đã có Iran, Thổ Nhĩ Kỳ và…Nga. Qatar như một cô gái đẹp quý phái, giàu sang…khi bị uy hiếp thì không thiếu gì “anh hùng cứu mỹ nhân”. Họ cung cấp lượng thực thực phẩm, nước uống cho Qatar, cho máy bay bay qua không phận…
Dù tình thế bị phong tỏa là khó khăn cho Qatar nhưng sự khó khăn chưa đạt đến ngưỡng khiến Qatar “bó giáo xin hàng”.
Điểm phong tỏa duy nhất khiến Qatar bị vây chặt thật sự là eo biển Hormuz nhưng nhà Saudi, UEA, Bahrain chưa có gan tự sát và đặc biệt Iran không cho phép.
Đòn trả đòn, nhưng điều lạ là Qatar chỉ phòng thủ mà không trả đòn khi nguồn cung khí đốt cho UEA và các láng giềng vẫn không bị đóng, Qatar vẫn không trục xuất bất cứ lao động nào của các quốc gia vùng Vịnh có mặt tại Qatar…Qatar đang ngầm nhắc nhở láng giềng nên "chơi đẹp" bởi "chơi xấu" cũng chẳng làm gì được họ.
Vậy đòn tiếp theo của Saudi Arabia chỉ có thể là biện pháp quân sự như đã từng ở Yemen. Nhưng Mỹ sẽ không cho phép vì sự “hỗn loạn” này quá lớn vuột ra ngoài tầm kiểm soát, mà có cho phép thì nhà Saudi và UEA cũng không đủ bản lĩnh để đối đầu với Iran.
Có vẻ như người ta đã quên Tối hậu thư phải thực hiện trong 24 giờ mà nhà Saudi đã gửi cho Qatar.
Lê Ngọc Thống - Baodatviet
