Đặc khu Cô Tô nằm cách đất liền hơn 60 hải lý, là ngư trường quan trọng của tỉnh. Vùng biển quanh đảo có nhiều loại hải sản quý hiếm, là sinh kế chính của hàng nghìn ngư dân và cũng là nguồn lợi cần được bảo vệ nghiêm ngặt. Chính vì vậy, công tác quản lý, ngăn chặn khai thác trái phép tại khu vực này có ý nghĩa đặc biệt trong việc phát triển nghề cá bền vững.
Đồn Biên phòng Cô Tô thường xuyên tuần tra trên biển, kiểm tra tàu cá hoạt động trong khu vực; nhiều trường hợp sử dụng ngư cụ cấm hoặc xâm phạm ranh giới vùng biển đã được xử lý nghiêm. Sự hiện diện thường trực của lực lượng Biên phòng nơi đây đã trở thành điểm tựa tin cậy cho ngư dân vươn khơi, bám biển, phát triển sinh kế gắn với bảo vệ nguồn lợi thủy sản. Chị Nguyễn Thị Thơm, ngư dân xã Đường Hoa, chia sẻ: Đi biển nhiều rủi ro, nhất là khi gặp dông bão bất ngờ. Nhưng nhờ có các đồng chí Bộ đội biên phòng thường xuyên tuần tra, hỗ trợ kịp thời, bà con chúng tôi yên tâm hơn nhiều khi bám biển.
Còn tại khu vực biên giới biển giáp Trung Quốc, Đồn Biên phòng cửa khẩu cảng Vạn Gia quản lý vùng biển rộng lớn, bao gồm xã đảo Vĩnh Thực và cảng quốc tế Vạn Gia. Bên cạnh việc tăng cường tuần tra, kiểm soát vùng biển được giao, Đồn Biên phòng Vạn Gia còn xây dựng và duy trì mô hình “Tổ sạch biển” với sự tham gia trực tiếp của ngư dân. Mỗi tổ gồm nhiều hộ ngư dân neo đậu tại cảng, cam kết không khai thác IUU, không dùng ngư cụ cấm, đồng thời phối hợp thu gom rác thải nhựa, lưới hỏng sau mỗi chuyến biển để giữ sạch môi trường bến bãi. Thành viên trong tổ còn có trách nhiệm báo tin kịp thời cho biên phòng khi phát hiện tàu thuyền vi phạm. Nhờ đó, ý thức tuân thủ pháp luật và tinh thần tự giác bảo vệ ngư trường của ngư dân đã được nâng cao rõ rệt.
Thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, UBND tỉnh Quảng Ninh đã rà soát tình trạng đăng ký, đăng kiểm, cấp phép tàu cá; đồng thời đẩy nhanh cập nhật dữ liệu chủ tàu lên cơ sở dữ liệu nghề cá quốc gia (VNFishbase) và triển khai khai báo, truy xuất nguồn gốc thủy sản điện tử eCDT. Nhờ sự chỉ đạo quyết liệt và đồng bộ, chỉ trong 6 tháng đầu năm 2025, các lực lượng chức năng đã phối hợp kiểm soát hơn 4.200 tàu cá, xử lý nghiêm 97 vụ vi phạm khai thác IUU, với tổng số tiền phạt trên 1,2 tỷ đồng. Đến nay, 100% tàu cá dài từ 15 mét trở lên đã được lắp thiết bị VMS, hệ thống giám sát hành trình tàu cá, và dữ liệu cá nhân của 97,7% chủ tàu đã được cập nhật vào VNFishbase. Hằng tuần, danh sách các tàu có nguy cơ cao vi phạm hoặc mất kết nối VMS trên 10 ngày được gửi tới Biên phòng và các đơn vị liên quan để phối hợp xử lý kịp thời.
Song song với việc ngăn chặn khai thác thủy sản trái phép, Quảng Ninh đã quy hoạch hơn 45.000ha mặt biển cho nuôi trồng thủy sản, hướng tới phát triển nuôi biển công nghệ cao, thay thế dần hình thức quảng canh tự phát, gắn với bảo vệ hệ sinh thái và môi trường. Tỉnh đẩy nhanh việc cấp phép, giao mặt nước cho hộ dân, hợp tác xã và doanh nghiệp; khuyến khích áp dụng lồng bè hiện đại, công nghệ giám sát tự động, qua đó tạo sinh kế ổn định cho ngư dân, nâng cao giá trị xuất khẩu và giảm áp lực khai thác trên ngư trường tự nhiên, hướng tới một nghề cá hợp pháp và có trách nhiệm.
Những biện pháp mà Quảng Ninh thực hiện là những minh chứng rõ ràng cho quyết tâm của tỉnh trong việc phòng, chống IUU, đồng thời góp phần quan trọng vào nỗ lực gỡ “thẻ vàng” của Ủy ban châu Âu đối với thủy sản Việt Nam.
Trần Trang (t/h)
