Hiện nay, trên địa bàn tỉnh có 68 giấy phép khai thác khoáng sản thuộc thẩm quyền Bộ Nông nghiệp và Môi trường (trước đó là Tài nguyên và Môi trường), trong đó có 45 giấy phép khai thác than; 4 giấy phép khai thác đá vôi xi măng; 5 giấy phép khai thác thạch sét; 1 giấy phép khai thác đá sản xuất vôi; 6 giấy phép khai thác nước khoáng; 2 giấy phép khai thác cát thủy tinh và 5 giấy phép khai thác quặng pyrophilit. UBND tỉnh cũng đang quản lý 42 giấy phép thuộc thẩm quyền cấp tỉnh, chủ yếu là khai thác đất, đá, sét làm vật liệu xây dựng thông thường.
Nhìn chung, hoạt động khai khoáng trên địa bàn cơ bản được thực hiện đúng quy hoạch, tuân thủ công suất thiết kế, gắn với các yêu cầu về môi trường theo Luật Địa chất và Khoáng sản năm 2024. UBND tỉnh đã ban hành Kế hoạch 123/KH-UBND ngày 29/4/2025, yêu cầu khai thác đúng công suất, chống thất thoát tài nguyên, tăng trách nhiệm phục hồi môi trường và thực hiện đầy đủ nghĩa vụ tài chính. Từ đầu năm 2025 đến nay, tỉnh đã ban hành 8 quyết định đóng cửa mỏ, phê duyệt 5 đề án đóng cửa mỏ, thể hiện sự nghiêm túc trong quản lý vòng đời khai thác khoáng sản.
Đặc biệt, tỉnh Quảng Ninh đã thúc đẩy kinh tế tuần hoàn trong quản lý, khai thác khoáng sản, tận dụng đất đá thải thay thế tài nguyên tự nhiên. Cụ thể là tỉnh thực hiện chủ trương sử dụng đất đá thải mỏ làm vật liệu san lấp, thay cho việc khai thác đất đồi tự nhiên là loại tài nguyên đang có nhu cầu rất lớn cho hạ tầng. Qua đó, thực hiện tiết kiệm tài nguyên và còn góp phần giảm tải cho các bãi thải mỏ vốn đã đạt công suất, đồng thời giảm nguy cơ ô nhiễm thứ sinh.
Tỉnh Quảng Ninh đã phối hợp chặt chẽ với Cục Địa chất và Khoáng sản Việt Nam (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) để ban hành 6 khu vực thí điểm khai thác đất đá thải làm vật liệu san lấp phục vụ cho các dự án trọng điểm. Cụ thể là phương án thu hồi và sử dụng đất đá thải mỏ Cọc Sáu, bãi thải Nam Quảng Lợi (thành phố Cẩm Phả cũ) được Bộ Nông nghiệp và Môi trường chấp thuận tại Văn bản số 1397/BTNMT-KSVN ngày 28/02/2025, trong đó cho phép cấp đất đá thải mỏ cho Dự án Nhà máy điện khí LNG của Công ty cổ phần điện khí LNG Quảng Ninh với khối lượng 1,5 triệu m3 nguyên khối, thời hạn hết năm 2025 và 5 khu vực thuộc Tổng công ty Đông Bắc (nay là Binh đoàn 19), gồm: Phương án thu hồi đất đá thải mỏ tại Tây Khe Sim - Tây Lộ Trí (TP Cẩm Phả cũ) được Bộ Nông nghiệp và Môi trường đồng ý, chấp thuận tại Văn bản số 2523/ĐCKS- KS ngày 10/9/2021, trữ lượng là 3,5 triệu m3, san lấp cho Dự án khu đô thị Bái Tử Long II; thời gian đến hết 10/9/2026; Phương án thu hồi và sử dụng đất đá thải tại mỏ Tân Lập Hạ Long và Tây Khe Sim – Cẩm Phả được Bộ Nông nghiệp và Môi trường chấp thuận tại Văn bản số 1103/BTNMT-KSVN ngày 19/02/2025, sử dụng san lấp cho các dự án trên địa bàn khu vực thành phố Cẩm Phả và thị xã Quảng Yên trước kia, trữ lượng 11,752 triệu m3, thời gian đến ngày 19/2/2028; Bãi thải ngoài khu I và bãi thải trong khu I đã được Bộ Nông nghiệp và Môi trường chấp thuận tại Văn bản số 6702/BTNMT-ĐCKS ngày 08/11/2022, khối lượng 4,73 triệu m3, thời hạn đến 08/11/2025; phục vụ cho các dự án trên địa bàn thị xã Đông Triều trước kia và Dự án đường ven sông kết nối từ đường cao tốc Hạ Long - Hải Phòng đến thị xã Đông Triều (cũ), đoạn từ đường tỉnh 338 đến thị xã Đông Triều (giai đoạn 1); Bãi thải trong I&IV Nam Tràng Bạch đã được Bộ Nông nghiệp và Môi trường chấp thuận tại Văn bản số 10197/BTNMT-ĐCKS ngày 01/12/2023, khối lượng 6,385 triệu m3, thời hạn đến 01/12/2027, phục vụ các dự án trên địa bàn thành phố Uông Bí và thị xã Quảng Yên trước kia; Bãi thải ngoài Tây khu I, bãi thải ngoài Nam khu I, bãi thải ngoài Nam khu II đã được Bộ Nông nghiệp và Môi trường chấp thuận tại Văn bản số 1107/BTNMT-KSVN ngày 19/02/2025, khối lượng là 14,23 triệu m3, thời gian đến hết ngày 05/11/2027, phục vụ san lấp cho một số dự án trên địa bàn Đông Triều, Quảng Yên cũ.
Hiện trên địa bàn tỉnh cũng có 6 phương án khai thác đất đá thải mỏ được Bộ Tài nguyên và Môi trường cấp phép (bao gồm: 3 phương án tại bãi thải Nam Tràng Bạch, 1 phương án tại bãi thải Nam Quảng Lợi, 1 phương án tại bãi thải Tân Lập và 1 phương án tại bãi thải Tây Khe Sim. Ngoài ra, Khu mỏ Bắc Bàng Danh đã được Bộ Nông nghiệp và Môi trường ban hành quyết định điều chỉnh Giấy phép khai thác để thu hồi đất, đá thải mỏ trong quá trình khai thác than với tổng khối lượng là 64,044 triệu m3. Kết quả thực hiện tính đến tháng 9/2025, tổng khối lượng thu hồi đất, đá thải mỏ khoảng 4,1677 triệu m3 trên tổng khối lượng được phép thu hồi trong năm (khoảng 28,421 triệu m3). Việc sử dụng đất đá thải mỏ đã góp phần thúc đẩy kinh tế tuần hoàn, giảm thiểu áp lực lên các bãi thải mỏ đã đạt công suất.
Bên cạnh các giải pháp tái sử dụng tài nguyên, Quảng Ninh tiếp tục siết chặt quản lý khoáng sản trên toàn tuyến: tăng cường thanh tra, giám sát tại mỏ; giám sát trữ lượng, công suất, khối lượng khai thác; ngăn ngừa vi phạm trong khai thác vật liệu xây dựng. Tỉnh yêu cầu doanh nghiệp khai thác “đúng – đủ – hiệu quả”: đúng công suất, đủ trách nhiệm tài chính và hiệu quả theo nghĩa không lãng phí tài nguyên.
Đến nay, Quảng Ninh đã và đang từng bước hình thành mô hình khai khoáng hiện đại, giảm phát thải, gắn trách nhiệm hoàn nguyên ngay trong quá trình khai thác. Từ đó, giải quyết nhu cầu tài nguyên cho phát triển hạ tầng, đồng thời mở ra hướng đi mới cho ngành khai khoáng: khai thác đi đôi với tái tạo và phục hồi, tận dụng tối đa tài nguyên có giá trị thấp để giảm khai thác tài nguyên nguyên sinh. Đây cũng là nền tảng để tỉnh chuyển từ mô hình kinh tế tuyến tính sang mô hình tăng trưởng xanh, bền vững hơn.
Trần Trang (t/h)
