Bánh, mứt, kẹo bày bán trên phố Hàng Buồm (Hà Nội).

Tết đến, nhu cầu về thực phẩm của người dân tăng cao. Ngoài nỗi lo về giá cả "leo thang", hiện nay, người tiêu dùng vẫn còn phải đối mặt với nỗi lo về các loại hàng hóa không bảo đảm chất lượng, thực phẩm quá hạn sử dụng, không rõ nguồn gốc xuất xứ... được dịp trà trộn, tung ra thị trường tiêu thụ nhằm đánh lừa người tiêu dùng.

Hàng hóa nhiều, nhưng chất lượng chưa được kiểm định Dạo qua một số tuyến phố và chợ trên địa bàn Hà Nội, hàng hóa phục vụ cho ngày Tết đã trở nên sôi động. Dọc phố Hàng Buồm, Hàng Giầy...

được coi như trung tâm kinh doanh bánh kẹo lớn nhất nhì Hà Nội, đã tấp nập khách. Bên cạnh những dãy bánh kẹo ngoại nhập hấp dẫn, là những rổ bánh kẹo đủ kiểu dáng, cùng với rất nhiều loại mứt trái cây, ô mai được nhuộm phẩm màu sặc sỡ đóng trong các bao ni-lông hoặc bao tải bày ngay trên vỉa hè trong tình trạng "ba không": Không nguồn gốc, địa chỉ sản xuất; không nhãn mác, không hạn sử dụng. Những sản phẩm này được bán theo cân, theo lạng.

Theo các chủ hàng, đây là loại bánh kẹo được nhập từ Trung Quốc, Thái-lan và tính theo cân, cho nên không có bao bì và "hạn sử dụng thì vô tư vì hàng mới nhập". Các loại mứt quả cũng vậy, bày ngồn ngộn trong các rổ to hoặc túi ni-lông với trọng lượng từ một kg trở lên, nhưng không ghi địa chỉ nơi sản xuất, tiêu chuẩn chất lượng sản phẩm hay hạn sử dụng. Mặc dù giá cả các mặt hàng trên khá phù hợp với túi tiền của nhiều người, nhưng người tiêu dùng cũng vẫn không khỏi lo ngại về chất lượng thực phẩm.

Chị Nguyễn Thị Hiền ở quận Đống Đa, Hà Nội cho biết: "Hàng hóa thì sôi động, nhưng rất khó lựa chọn vì chủ yếu là hàng nhập ngoại như bánh kẹo, hạt dưa và nhiều loại thực phẩm khác. Tôi chỉ tìm mua hàng ở những nơi quen biết, nhưng thật ra cũng chỉ hạn chế phần nào. Cũng chẳng dám chắc mình mua được toàn bộ là hàng hóa bảo đảm chất luợng hay không".

Hiện nay, do thói quen tiêu dùng của phần lớn người dân vẫn tập trung chủ yếu ở các chợ, thậm chí là các chợ cóc, chợ tạm. Vì tại đây "tập kết" đa dạng các mặt hàng tiêu dùng hằng ngày với giá rẻ, thuận lợi để người dân mua bán và không mất nhiều thời gian.

Nắm bắt được nhu cầu này của người dân, bên cạnh các cơ sở sản xuất bánh, mứt, kẹo tại các làng nghề như Xuân Đỉnh - Từ Liêm, La Phù, Dương Liễu - Hoài Đức... đang "hối hả" sản xuất để kịp cung cấp hàng cho dịp Tết, nhiều cơ sở sản xuất có quy mô "gia đình" cũng sẵn sàng tung ra thị trường đầy đủ các mặt hàng phục vụ Tết Nguyên đán này.

Hàng hóa nhiều, mẫu mã chủng loại đa dạng, phong phú, nhưng chất lượng của những sản phẩm này đến đâu thì không có cơ sở nào dám khẳng định. Theo quan sát, phần lớn các loại thực phẩm và bánh kẹo này đều có nhãn tiếng nước ngoài, nhưng không có nhãn phụ tiếng Việt, cho nên rất khó biết được thành phần chất lượng ra sao. Bên cạnh mặt hàng bánh kẹo, các mặt hàng thực phẩm khác có mặt tại nhiều chợ dân sinh như Đồng Xa, Nghĩa Tân... (Hà Nội), các cửa hàng đã ngồn ngộn thực phẩm với đủ loại như lạp xưởng, xúc xích, hạt dưa, hạt bí, trong đó đa dạng nhất là các loại lạp xưởng, nấm khô được bày bán ở các sạp. Nhưng khi tìm hiểu và kiểm tra nhãn mác, nguồn gốc sản xuất thì hầu hết đều không có hoặc nếu có chỉ là một miếng giấy rất nhỏ ghi lạp xưởng của cơ sở X, Y... sản xuất được dán lên trên bao bì.

Đáng ngại hơn là phụ gia thực phẩm cũng được sử dụng nhiều cho các loại thực phẩm Tết. Để có mứt đẹp, hạt dưa đỏ mọng, người chế biến không ngại cho thêm các phụ gia, hóa chất độc hại.

Nỗi lo của người tiêu dùng Qua công tác kiểm tra của các cơ quan chức năng trong năm 2014, toàn quốc ghi nhận 189 vụ ngộ độc thực phẩm với hơn năm nghìn người mắc, 4.100 người nhập viện và 43 trường hợp tử vong. So với cùng kỳ năm 2013, mặc dù số người vào nhập viện giảm, nhưng số vụ ngộ độc thực phẩm lại tăng; số trường hợp tử vong tăng 15 người (khoảng 50%). Từ đầu năm đến nay, mặc dù công tác bảo đảm vệ sinh an toàn thực phẩm (VSATTP) trên cả nước đã được cải thiện đáng kể, nhưng thực tế, số lượng cơ sở vi phạm vẫn lớn khiến nguy cơ mất an toàn thực phẩm (ATTP) luôn tiềm ẩn. Cũng theo thống kê, trong tổng số hơn 500 nghìn cơ sở được kiểm tra trong năm 2014, có đến hơn 100 nghìn cơ sở vi phạm (chiếm gần 21%).

Các vi phạm chủ yếu tập trung ở điều kiện vệ sinh cơ sở, dụng cụ, trang thiết bị sản xuất thực phẩm không bảo đảm... Tổng số tiền xử phạt các cơ sở sai phạm về ATTP trên cả nước năm 2014 lên đến 17 tỷ đồng.

Bên cạnh đó, các đoàn kiểm tra cũng đã tiến hành lấy hơn 14.000 mẫu thực phẩm để kiểm nghiệm. Các kết quả cho thấy, khoảng 13,6% số mẫu không bảo đảm chất lượng, thậm chí có những sản phẩm vi phạm tiêu chuẩn chất lượng nghiêm trọng. Đơn cử như: Thực phẩm chức năng chứa tân dược, thực phẩm nhiễm ecoli, coliform, nấm mốc... gấp nhiều lần tiêu chuẩn cho phép.

Những con số về vụ vi phạm, cơ sở vi phạm bị xử phạt nói trên phần nào đã thể hiện tinh thần quyết liệt, trong công tác bảo đảm ATTP của các cấp, các ngành nói chung.

Tuy nhiên, nhiều ý kiến cho rằng, đây cũng chỉ là "phần bề nổi trong tảng băng chìm", bởi vì thực tế trên thị trường vẫn còn nhiều các loại thực phẩm kém chất lượng, do vậy các vụ ngộ độc thực phẩm vẫn xảy ra.

Trong khi đó, để giải quyết tận gốc vấn đề ATTP thì không phải đơn giản, cứ có cầu, ắt sẽ có cung. Và như vậy, người tiêu dùng hằng ngày, hàng giờ vẫn phải đối mặt với tình trạng mất VSATTP.

Cần giải pháp đồng bộ Vấn đề VSATTP, nhất là trong dịp Tết càng trở nên căng thẳng hơn bao giờ hết, khi phải đối mặt với số lượng hàng hóa, thực phẩm rất lớn, khó kiểm soát. Ngay cả người tiêu dùng cũng khó phân biệt và chọn lựa cho mình sản phẩm an toàn. Mặc dù, các cơ quan chức năng đã tổ chức nhiều đợt thanh tra, kiểm tra, xử lý nhưng hàng không bảo đảm VSATTP vẫn xuất hiện quá nhiều.

Để tăng cường bảo đảm VSATTP trong dịp Tết, mới đây Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam đã giao Bộ Y tế chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành và địa phương tổ chức chiến dịch thanh tra, kiểm tra ATTP trong dịp Tết Nguyên đán Ất Mùi 2015. Theo đó, Bộ Y tế chủ trì, phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn xây dựng kế hoạch "Tháng hành động vì an toàn thực phẩm năm 2015", tập trung vào việc bảo đảm chất lượng vệ sinh, an toàn nông sản, lâm sản và thủy sản... Đồng thời, tiếp tục triển khai các chương trình, kế hoạch giám sát, thanh tra và xử lý vi phạm ATTP trong phạm vi toàn quốc; trước mắt, tập trung giải quyết vấn đề bảo đảm vệ sinh, an toàn trong giết mổ gia súc, gia cầm, nhất là tại các thành phố lớn và các vùng sản xuất nông sản thực phẩm.

Lãnh đạo các bộ, ngành, địa phương tổ chức các đoàn liên ngành đi kiểm tra tại các chợ đầu mối, chợ lớn ở các địa bàn trọng điểm về mất ATTP. Điều này đã khích lệ người dân có ý thức hơn trong việc hướng tới các sản phẩm thực phẩm sạch, sản xuất và kinh doanh có đạo đức và trách nhiệm. Cần xử lý thật nghiêm các cơ sở vi phạm, áp dụng và đề xuất các mức phạt nặng mới đủ sức răn đe những trường hợp cố tình gian dối, sản xuất và kinh doanh thực phẩm "bẩn", vô tình đầu độc người tiêu dùng, nhất là trong các dịp Tết, khi nhu cầu thực phẩm luôn tăng đột biến.

Người tiêu dùng cũng cần "sáng suốt" để lựa chọn những sản phẩm có nguồn gốc và an toàn, góp phần bảo đảm sức khỏe cho chính mình và cả cộng đồng.

"Để đón Tết an toàn, bảo đảm sức khỏe cho bản thân và cả gia đình, mỗi người dân cần lưu ý chọn mua và sử dụng thực phẩm ở những cơ sở có địa điểm cố định, địa chỉ rõ ràng, có uy tín, được phép kinh doanh thực phẩm; thực hiện đầy đủ các quy định về điều kiện sản xuất, kinh doanh thực phẩm".

Thu Hiền Chuyên gia dinh dưỡng

"Trong đấu tranh phòng, chống tình trạng mất VSATTP, không chỉ trông chờ đạo đức kinh doanh của doanh nghiệp, mà thái độ của người tiêu dùng cũng đóng vai trò quan trọng không kém. Nếu mọi người cùng đồng lòng "tẩy chay" các loại thực phẩm kém chất lượng, lựa chọn các thực phẩm tại các cơ sở có uy tín, thực phẩm đã được kiểm định, có nguồn gốc rõ ràng thì sức khỏe của người dân sẽ được đảm bảo, an toàn hơn".

NGUYỄN VĂN TOÀN Giám đốc Công ty TNHH Trần An, Hà Nội

"Dịp lễ, Tết, điều quan tâm nhất của người dân chúng tôi hiện nay là vấn đề VSATTP. Tôi thật sự lo lắng vì không biết nên ăn gì, uống gì, mua hàng ở đâu để được an toàn, vì ngay tại một số siêu thị cũng xảy ra việc thực phẩm kém chất lượng...".

NGUYỄN THU HỒNG Phường Khương Trung, quận Thanh Xuân, Hà Nội

Theo Nhân Dân