Đối với hàng hoá quá cảnh, thủ tục hải quan và công tác kiểm tra, giám sát đã được quy định đầy đủ, cụ thể cho từng loại hình quá cảnh, trung chuyển tại các Nghị định và Thông tư hướng dẫn. Trên cơ sở đó, ngành Hải quan triển khai giám sát chặt chẽ theo đúng quy trình pháp lý, đồng thời đẩy mạnh hiện đại hóa công cụ quản lý. Nổi bật là việc tăng cường áp dụng seal định vị điện tử đối với hàng hoá quá cảnh, hàng vận chuyển từ kho ngoại quan và hàng kinh doanh tạm nhập – tái xuất thuộc diện vận chuyển chịu sự giám sát hải quan. Giải pháp này giúp theo dõi hành trình hàng hóa theo thời gian thực, giảm nguy cơ can thiệp trái phép và nâng cao hiệu quả quản trị rủi ro trong chuỗi logistics quá cảnh.
Trong công tác quản lý hải quan đối với nguyên liệu nhập khẩu phục vụ gia công, sản xuất xuất khẩu, Cục Hải quan đã chủ động tổ chức 2 cuộc kiểm tra việc chấp hành pháp luật về thủ tục và quy trình quản lý doanh nghiệp, trọng tâm vào các loại hình gia công, sản xuất xuất khẩu doanh nghiệp chế xuất và doanh nghiệp trong khu phi thuế quan, được thực hiện tại Chi cục Hải quan Khu vực I và V. Kết quả kiểm tra là cơ sở quan trọng để đánh giá mức độ tuân thủ, kỷ cương thực thi và tính chặt chẽ của quy trình nghiệp vụ tại địa phương.
Song hành, Cục Hải quan đã báo cáo Bộ Tài chính nhằm tham gia xây dựng cơ chế, chính sách mới về chế độ kiểm tra, giám sát hải quan trong khuôn khổ các đề án chiến lược như Khu thương mại tự do và Trung tâm tài chính quốc tế. Mô hình chính sách này dự kiến sẽ được mở rộng trong thời gian tới tại nhiều địa phương trọng điểm, bao gồm TP. Hồ Chí Minh và Quảng Ninh, nhằm tạo hành lang pháp lý đồng bộ cho các mô hình kinh tế mới, nâng cao tính cạnh tranh quốc gia và cải thiện môi trường đầu tư.
Ngành Hải quan cũng kịp thời phân tích, đánh giá và kiến nghị điều chỉnh đối với các vấn đề nhạy cảm, nổi cộm, chưa chặt chẽ về mặt pháp lý nhưng có tác động rộng lớn đến xã hội và môi trường đầu tư kinh doanh của doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài. Các nội dung kiến nghị đáng chú ý gồm điều chỉnh chính sách thủ tục xuất nhập khẩu tại chỗ và nhóm chính sách liên quan đến mặt hàng nhạy cảm như thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng – những mặt hàng đang đặt ra thách thức mới về quản lý, thuế và kiểm soát gian lận xuất xứ.
Trước những thiệt hại nghiêm trọng do thiên tai, bão lũ tại khu vực miền Trung và Tây Nguyên, thực hiện chỉ đạo của lãnh đạo Bộ, Cục Hải quan đã ban hành Văn bản số 37959/CHQ-VP ngày 24/11/2025 nhằm chỉ đạo, hướng dẫn các Chi cục Hải quan Khu vực và các đơn vị liên quan triển khai thủ tục hải quan đối với hàng hóa nhập khẩu viện trợ phục vụ khắc phục hậu quả thiên tai. Cơ quan Hải quan đồng thời chủ động nắm bắt thiệt hại thực tế của doanh nghiệp, triển khai hỗ trợ kịp thời trong quá trình tái thiết và ổn định sản xuất, tập trung tháo gỡ khó khăn về thủ tục và chính sách thuế xuất nhập khẩu, giúp doanh nghiệp sớm phục hồi hoạt động và duy trì chuỗi cung ứng.
Tuy nhiên, công tác kiểm tra, giám sát tại địa phương vẫn còn một số hạn chế do khối lượng văn bản quy phạm pháp luật ban hành liên tục, thời gian xây dựng và cập nhật chính sách kéo dài, gây áp lực lớn lên nguồn lực triển khai. Một bộ phận doanh nghiệp nhận thức tuân thủ pháp luật chưa cao, cùng với việc cập nhật dữ liệu trên hệ thống hải quan còn chưa đầy đủ, dẫn đến khó khăn trong theo dõi, quản lý tập trung và đánh giá tuân thủ theo thời gian thực. Đáng chú ý, tình trạng lợi dụng các loại hình quá cảnh, tạm nhập – tái xuất và vận chuyển chịu sự giám sát hải quan để trốn thuế, buôn lậu, gian lận thương mại, giả mạo xuất xứ vẫn diễn biến phức tạp và tinh vi.
Bước sang năm 2026, ngành Hải quan xác định tiếp tục triển khai quyết liệt và đồng bộ các biện pháp kiểm soát hải quan và nghiệp vụ quản lý rủi ro. Công tác kiểm tra, kiểm soát sẽ tập trung vào các tuyến biên giới, cửa khẩu, địa bàn logistics trọng điểm và các nhóm mặt hàng cấm, hàng có giá trị lớn, thuế suất cao, mặt hàng nhạy cảm dễ bị lợi dụng gian lận.
Đồng thời, tăng cường giám sát đối tượng, phương tiện xuất nhập cảnh (XNC) và các loại hình trọng điểm như: Gia công, SXXK, đầu tư miễn thuế, quá cảnh, chuyển cửa khẩu, kho ngoại quan, tạm nhập – tái xuất, tạm xuất – tái nhập, vận chuyển độc lập… nhằm ngăn chặn, phát hiện sớm, bắt giữ và xử lý hiệu quả các hành vi buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả, hàng cấm, vi phạm quyền sở hữu trí tuệ, vận chuyển trái phép hàng hóa, ma túy qua biên giới và các loại tội phạm khác trong lĩnh vực hải quan, qua đó bảo đảm kỷ cương thực thi, minh bạch thương mại và an toàn chuỗi cung ứng quốc gia.
HàTrần (t/h)
