Giai đoạn 2020-2025 đi qua với những "cơn gió ngược" chưa từng có tiền lệ, từ đại dịch COVID-19 đến khủng hoảng kinh tế toàn cầu. Thế nhưng, Thanh Hóa vẫn băng băng về đích với những con số không tưởng. Tốc độ tăng trưởng GRDP bình quân giai đoạn 2021-2025 ước đạt 10.24%, một con số đáng mơ ước, đưa tỉnh đứng thứ 4 cả nước về tốc độ tăng trưởng và thứ 3 trong nhóm 10 tỉnh, thành phố có quy mô kinh tế lớn nhất.
Quy mô GRDP năm 2025 ước đạt 357.760 tỷ đồng, gấp 1.9 lần so với 5 năm trước. Thu nhập bình quân đầu người tăng vọt lên 3.750 USD. Thanh Hóa đã gia nhập "câu lạc bộ 50.000 tỷ" về thu ngân sách nhà nước, vững vàng trong Top 10 địa phương thu cao nhất. Chỉ riêng 9 tháng đầu năm 2025, tỉnh đã thu về 44.067 tỷ đồng, đứng thứ 9 cả nước.
Đằng sau những con số vĩ mô ấn tượng đó là một câu chuyện về tầm nhìn và sự quyết liệt, về việc biến một Nghị quyết thành một "đại công trường" phát triển. Thanh Hóa đã chính thức khẳng định vai trò là cực tăng trưởng mới, cùng với Hà Nội, Hải Phòng và Quảng Ninh, tạo nên "tứ giác phát triển" năng động của toàn miền Bắc.
Giải mã cú hích từ khu kinh tế Nghi Sơn
Nếu phải chỉ ra yếu tố then chốt tạo nên sự đột phá của Thanh Hóa, thì đó chính là khu kinh tế Nghi Sơn (KKTNS). Được thành lập từ năm 2006 và liên tục mở rộng, Nghi Sơn được Chính phủ định vị là một khu kinh tế tổng hợp đa ngành, với trọng tâm là công nghiệp nặng và công nghiệp cơ bản.
Lợi thế trời cho của Nghi Sơn là một trong số ít những địa điểm ở Bắc Việt Nam sở hữu cảng biển nước sâu lý tưởng (từ 15-18 mét). Đây chính là "thỏi nam châm" hút các siêu dự án lọc hóa dầu, luyện cán thép, và nhiệt điện.
Hiệu quả thu hút vốn đầu tư tại đây là một minh chứng rõ ràng. Tính đến nay, KKTNS và các KCN đã thu hút 725 dự án. Trong đó, 75 dự án FDI có tổng vốn đăng ký lên tới 13,677 tỷ USD. Nhưng con số ấn tượng nhất không phải là vốn đăng ký, mà là vốn thực hiện. Tổng vốn FDI thực hiện đã đạt 13,201 tỷ USD, tương đương tỷ lệ giải ngân vốn đạt mức gần 96,5%.
Con số "biết nói" này khẳng định một điều nhà đầu tư nước ngoài không chỉ cam kết trên giấy, họ đã thực sự bỏ tiền vào, xây dựng nhà máy và vận hành sản xuất. Tỷ lệ giải ngân cao ngất ngưởng này là một bảo chứng cho môi trường đầu tư thông thoáng, sự cam kết của chính quyền và niềm tin tuyệt đối của các tập đoàn quốc tế.
"Trái tim" của Nghi Sơn chính là nhà máy lọc hóa dầu Nghi Sơn (NSRP). Việc dự án này chính thức đi vào vận hành thương mại ổn định trong giai đoạn 2024-2025 đã kích hoạt toàn bộ nền kinh tế. Nó lý giải cho cú nhảy vọt 235,4% trong nguồn thu ngân sách từ các doanh nghiệp FDI (ghi nhận trong 7 tháng đầu năm 2025). Dòng dầu vàng đã bắt đầu tạo ra lợi nhuận, đóng góp vào ngân sách, biến Thanh Hóa từ một tỉnh nhận trợ cấp thành một địa phương tự chủ mạnh mẽ.
Nhờ "trái tim" Nghi Sơn, kim ngạch xuất khẩu của các doanh nghiệp tại đây giai đoạn 2021-2025 đạt gần 18,1 tỷ USD, và riêng năm 2025 ước đạt 8 tỷ USD, góp phần đưa Thanh Hóa trở thành một thế lực mới trên bản đồ xuất khẩu quốc gia.
Khi du lịch xóa bỏ định kiến và kiến tạo đô thị
Một nền kinh tế "khủng" không thể chỉ dựa vào một trụ cột. Nhận thức rõ điều này, Thanh Hóa đã thực hiện một chiến lược "hai cánh" đầy khôn ngoan: bên cạnh công nghiệp nặng, tỉnh tập trung phát triển dịch vụ - du lịch trở thành một trụ cột bổ sung, một "bộ đệm" tăng trưởng giúp nền kinh tế cân bằng và bền vững hơn.
Và cuộc "phục hưng" của Sầm Sơn là một kỳ tích điển hình. Từng bị gắn với định kiến "chặt chém, lạc hậu", Sầm Sơn đã có một cuộc lột xác ngoạn mục. Chiến lược "trải thảm đỏ" mời gọi các "đại bàng" du lịch như Sun Group đã biến Sầm Sơn thành một công trường kiến tạo. Hơn 24.000 tỷ đồng đã được huy động. Những công trình tầm vóc quốc tế như Quảng trường biển, trục cảnh quan lễ hội, và tổ hợp vui chơi giải trí Sun World Sầm Sơn đã thay đổi hoàn toàn diện mạo thành phố.
Kết quả thật ngọt ngào. Năm 2024, Sầm Sơn đón 8,86 triệu lượt khách, nhưng điều quan trọng hơn là tổng thu từ du lịch đạt 17,1 nghìn tỷ đồng, tăng trưởng tới 40,6% so với cùng kỳ. Con số này chứng minh Thanh Hóa đã thành công trong việc chuyển đổi từ du lịch "số lượng" sang du lịch "chất lượng", nâng cao giá trị thu về trên mỗi du khách. Toàn tỉnh, 6 tháng đầu năm 2025, tổng thu du lịch đạt 26.300 tỷ đồng.
Song song với du lịch, chiến lược đô thị hóa được đẩy mạnh. Thành phố Thanh Hóa được quy hoạch là một trong 12 đô thị trung tâm vùng, đang hướng tới tiêu chuẩn đô thị loại I. Hàng loạt khu đô thị mới với tổng vốn đầu tư hàng chục nghìn tỷ đồng từ nguồn vốn xã hội hóa đã và đang hình thành, tạo nên một diện mạo đô thị hiện đại, đáng sống, sẵn sàng thu hút và giữ chân nguồn nhân lực chất lượng cao phục vụ cho chính các khu công nghiệp và dịch vụ.
Tầm nhìn 2030 từ "đột phá" sang "bền vững" thách thức chuyển đổi kép
Mục tiêu của Thanh Hóa là tốc độ tăng trưởng GRDP bình quân đạt 11% trở lên trong giai đoạn tới. Nhưng "cuộc chơi" giờ đã khác. Dư địa phát triển theo chiều rộng (dựa vào đất đai, tài nguyên) đã dần cạn kiệt. Thách thức về chất lượng nguồn nhân lực và đặc biệt là rủi ro môi trường từ một nền công nghiệp nặng quy mô lớn là điều không thể xem nhẹ.
Để hiện thực hóa khát vọng "Tỉnh kiểu mẫu", Thanh Hóa hiểu rằng mình phải bước vào giai đoạn 2 của cuộc chuyển mình: từ tăng trưởng "đột phá" sang tăng trưởng "bền vững". Lời giải nằm ở chiến lược "Chuyển đổi kép": Số hóa và Xanh hóa.
Chuyển đổi Số (Digital Transformation) là mệnh lệnh để nâng cao năng suất. Tỉnh đang tập trung thay đổi nhận thức và hành vi, chuyển từ phương thức truyền thống sang phương thức số, với mục tiêu nâng cao tỷ trọng kinh tế số trong GRDP, tối ưu hóa quản trị và tăng sức cạnh tranh cho doanh nghiệp.
Chuyển đổi Xanh (Green Transformation) là lựa chọn cấp bách để phát triển bền vững, đặc biệt là tại "đầu tàu" Nghi Sơn, nơi chiếm tỷ lệ lớn về phát thải. Đây là yêu cầu bắt buộc để phù hợp với cam kết Net Zero 2050 của Việt Nam và cũng là "chìa khóa" để thu hút thế hệ vốn FDI chất lượng cao, những nhà đầu tư luôn đặt tiêu chuẩn Môi trường, Xã hội và Quản trị (ESG) lên hàng đầu.
Một hành động cụ thể, mang tính biểu tượng cho quyết tâm này chính là sáng kiến "Nghi Sơn Xanh". Đây không chỉ là một khẩu hiệu. Chiến dịch làm sạch biển 2025 vừa qua đã thu hút hơn 400 tình nguyện viên và 31 doanh nghiệp (trong đó có cả "người khổng lồ" NSRP), thu gom 30 tấn rác thải. Sáng kiến này là một nỗ lực hợp tác đa phương, đặt yếu tố con người và thiên nhiên vào trung tâm của sự phát triển công nghiệp, một bước đi khôn ngoan để quản trị rủi ro danh tiếng và xây dựng lòng tin cộng đồng.
Thanh Hóa đã hoàn thành xuất sắc giai đoạn "đột phá" bằng một chiến lược tập trung hóa nguồn lực hiệu quả. Giờ đây, với tầm nhìn Chuyển đổi Kép, tỉnh đang chứng minh mình không chỉ có khát vọng lớn mà còn có một chiến lược khôn ngoan để duy trì đà tăng trưởng, không chỉ về số lượng mà còn về chất lượng, xứng đáng với vị thế là cực tăng trưởng mới, năng động và bền vững của Tổ quốc.
Tâm An
