Thay thế xăng RON 92 bằng xăng sinh học E5: Khó cũng phải làm?

THCL Để bảo đảm đúng lộ trình áp dụng tỷ lệ phối trộn nhiên liệu sinh học (E5) với nhiên liệu truyền thống, Chính phủ yêu cầu, từ ngày 1/6, sẽ ngưng bán xăng A92 tại 8 tỉnh, thành phố, thay thế bằng xăng sinh học E5. Tuy nhiên, theo nhiều chuyên gia và các DN, việc thay thế khó có diễn biến thuận lợi…

Còn nhiều nan giải

Từ 1/6, 100% lượng xăng RON 92 tại Hà Nội, Hải Phòng, Đà Nẵng, Quảng Nam, Quảng Ngãi, Cần Thơ, Bà Rịa - Vũng Tàu, TP. HCM sẽ được thay thế bằng xăng E5. Đối với các tỉnh khác, đến ngày 1/6/2016, đạt tối thiểu 50% số lượng cửa hàng bán lẻ xăng dầu tại địa phương bán xăng E5 và 50% lượng xăng RON 92 được thay thế bằng xăng E5.

Ngoài ra, biện pháp trích lập Quỹ Bình ổn giá xăng dầu đối với xăng E5 thấp hơn xăng khoáng RON 92, cũng sẽ được duy trì nhằm tạo chênh lệch giá bán xăng E5 thấp hơn so với giá bán xăng khoáng RON 92 nhằm khuyến khích sử dụng xăng E5.

Tuy nhiên, thực tế sau hơn 1 năm triển khai cung cấp xăng E5 ra thị trường, tại một số địa phương, lượng tiêu thụ xăng E5 còn rất hạn chế. Theo các đại lý, chuyển sang bán xăng E5 phải đầu tư thêm bồn, trụ xăng… nhưng lượng tiêu dùng nhỏ, mức chiết khấu thấp, nhiều điểm cung cấp xăng E5 còn quá ít. Trong khi đó, giá xăng E5 hiện nay chỉ thấp hơn xăng khoáng truyền thống RON 92 từ 400 - 500 đồng/lít nên chưa hấp dẫn NTD.

Các DN đầu mối cũng gặp trở ngại trong quá trình chuyển đổi sang kinh doanh xăng E5 như đầu tư trạm pha chế, phối trộn xăng, lợi nhuận không nhiều…

Đại diện Công ty Xăng dầu Hà Sơn Bình cho biết: “Giá xăng RON 92 và RON 92 E5 chỉ chênh lệch 500 đồng/lít, chưa hấp dẫn NTD. Vì tiêu thụ chậm, chi phí đầu tư lớn, tỷ lệ hao hụt cao, phần lớn DN xăng dầu không hào hứng triển khai bán xăng sinh học”.

Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex) cũng cho rằng, nguồn Ethanol (phụ gia nhiên liệu pha trộn vào xăng thay phụ gia chì) sẽ phụ thuộc nhiều vào khả năng tiêu thụ của NTD, do đó sản lượng của E5 vẫn là một ẩn số.

Theo TS. Đoàn Văn Bình, Viện trưởng Viện Khoa học năng lượng (Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam), Quyết định 53 của Thủ tướng Chính phủ về lộ trình áp dụng tỷ lệ phối trộn nhiên liệu sinh học với nhiên liệu truyền thống; Văn bản số 173/TB-VPCP về phương án giá xăng sinh học và lộ trình áp dụng tỷ lệ phối trộn… cũng vẫn chỉ là khuyến khích, không bắt buộc NTD phải sử dụng xăng sinh học E5.

“Chính phủ cũng không thể bắt buộc NTD phải sử dụng xăng E5. Bởi theo quy định của Nghị định 83, việc điều hành giá xăng dầu theo thị trường và theo các nguyên tắc của thị trường, NTD có quyền được lựa chọn và sử dụng xăng theo sở thích và nhu cầu”, TS. Bình phân tích.

“Khó vẫn phải làm”!

Thứ trưởng Bộ Công thương Đỗ Thắng Hải khẳng định, việc đưa xăng sinh học ra thị trường là không dễ, nhưng vẫn phải làm để thúc đẩy sản xuất, tiêu thụ sản phẩm nhiên liệu sinh học.

Cả nước hiện có 7 nhà máy Ethanol (trong đó, có 4 nhà máy đạt tiêu chuẩn sản xuất Ethanol để phối trộn xăng sinh học E5) với năng lực pha chế 8,6 triệu tấn xăng E5. Nhìn chung, lượng xăng E5 hiện nay đủ đáp ứng nhu cầu của NTD. Xăng E5 có tác dụng giảm thiểu tác hại môi trường, góp phần bảo đảm chiến lược an ninh năng lượng quốc gia.

Năm 2012, Thủ tướng Chính phủ đã có Quyết định số 53/2012/QĐ-TTg về việc ban hành lộ trình áp dụng tỷ lệ phối trộn nhiên liệu sinh học với nhiên liệu truyền thống. Theo đó, từ ngày 1/12/2014, xăng E5 được sản xuất, phối chế, kinh doanh để sử dụng cho phương tiện cơ giới đường bộ tiêu thụ trên địa bàn các tỉnh, thành phố Hà Nội, TP. HCM, Hải Phòng, Đà Nẵng, Cần Thơ, Quảng Ngãi, Bà Rịa - Vũng Tàu. Đến nay, tuy có gần 8.000 cửa hàng bán xăng E5, nhưng tình hình tiêu thụ E5 đang gặp nhiều khó khăn.

Ông Hải cho biết, các địa phương đã tích cực triển khai đưa xăng sinh học vào lưu thông trên thị trường, nhưng kết quả cũng rất cách biệt. Đến cuối năm 2015, Quảng Ngãi có 97% số cửa hàng bán xăng E5; Hà Nội 20,4%, Cần Thơ 16,4%, Hải Phòng 7%...

Theo ông Phạm Đức Thắng, Phó TGĐ Petrolimex, hiện DN này đã có 2 nguồn cung cấp xăng E5 từ các điểm phối trộn do tập đoàn tự xây dựng, cùng với sự hỗ trợ của Công ty LHD Bình Sơn. Như vậy, sẽ bảo đảm đủ nguồn cung cấp xăng E5, đáp ứng hoạt động kinh doanh của Petrolimex trên toàn quốc.

Tuy nhiên, theo quy định của Nghị định 83, có rất nhiều loại hình phân phối như đại lý, tổng đại lý, thương nhân phân phối, thương nhân nhận quyền bán lẻ... Thương nhân phân phối lại được quyền mua của nhiều đơn vị, cho nên nếu chỉ phụ thuộc vào 1 - 2 đầu mối, sẽ không thể bảo đảm chắc chắn cung cấp xăng E5 cho cả hệ thống.

Vì vậy, để thực hiện được lộ trình cung cấp xăng E5 ra thị trường, trong khi xăng dầu vẫn do Nhà nước định hướng quản lý, khi triển khai rộng rãi, sản lượng lớn thì buộc phải xây dựng giá cơ sở hợp lý cho xăng E5 để vừa bảo đảm tính minh bạch, vừa bảo đảm kết quả kinh doanh hợp lý đối với các nhà tổ chức kinh doanh.

Nhà nước cần sử dụng đồng bộ nhiều công cụ giá, thuế và phí để có những đòn bẩy, kích thích nhu cầu cho NTD bằng cách giảm giá và xây dựng giá cơ sở với chi phí hợp lý nhằm khuyến khích kinh doanh xăng E5.

Việc tổ chức kinh doanh xăng E5 cũng phải được thực hiện một cách quyết liệt, được sự cổ vũ của các đơn vị tổ chức kinh doanh tham gia trong hệ thống phân phối. Đặc biệt, khi NTD thấy được hưởng lợi và bảo đảm an toàn về mặt kỹ thuật, sản lượng tiêu thụ xăng E5 - chắc chắn sẽ tăng lên, khi đó lộ trình tiêu thụ xăng E5 mới có thể đạt được theo tiến độ đã đề ra.

Tuấn Ngọc