Thực phẩm bẩn, nỗi lo chưa có hồi kết

Mặc dù các cơ quan chức năng đã tăng cường kiểm tra, xử lý, nhưng thực trạng vi phạm vẫn tiếp diễn phức tạp, cho thấy cuộc chiến với thực phẩm bẩn vẫn còn nhiều cam go và chưa có dấu hiệu sớm chấm dứt. Phóng viên Thương hiệu & Công luận đã cuộc phóng vấn ông Nguyễn Văn Hường - Chi cục trưởng QLTT tỉnh Nghệ An về vấn đề này.

Thời gian qua, Nghệ An liên tục phát hiện các vụ việc liên quan đến thực phẩm bẩn như: Giá đỗ ngâm hóa chất, nội tạng thối... Chi Cục Quản lý thị trường tỉnh đã triển khai những biện pháp gì để kiểm soát và ngăn chặn tình trạng này?

Ông Nguyễn Văn Hường:An toàn vệ sinh thực phẩm là vấn đề có tác động lớn đến sự phát triển kinh tế, xã hội, là mối quan tâm hàng đầu của người tiêu dùng trong giai đoạn hiện nay. Để bảo vệ sức khỏe của nhân dân, xác định đây là vấn đề cấp thiết có tầm quan trọng đặc biệt, thời gian qua Sở Công thương đã chỉ đạo Chi cục QLTT quyết liệt triển khai đồng bộ nhiều giải pháp từ tham mưu đến đấu tranh trực tiếp, xây dựng các Kế hoạch đấu tranh, mở đợt cao điểm, phối hợp với các lực lượng chức năng, chính quyền địa phương để tăng cường các hoạt động kiểm tra, kiểm soát, kịp thời phát hiện, xử lý, ngăn chặn tối đa các vi phạm về ATTP trên phạm vi địa bàn tỉnh.

Bên cạnh đó công tác tuyên truyền phổ biến chính sách pháp luật về an toàn thực phẩm được xác định là nhiệm vụ trọng tâm, đi trước một bước trong các hoạt động bảo đảm An toàn thực phẩm của đơn vị. Việc tuyên truyền về ATTP cho các đối tượng người tiêu dùng, các tổ chức, cá nhân hoạt động sản xuất kinh doanh thực phẩm trên địa bàn đã được đẩy mạnh với nhiều hình thức đa dạng, phong phú. nhất là trong Tháng hành động vì an toàn thực phẩm 15/4 - 15/5 theo chỉ đạo của cấp trên. Công khai thông tin các vụ việc vi phạm trên các phương tiện thông tin đại chúng để có tác dụng răn đe, cảnh tỉnh. Tổ chức hướng dẫn, tuyên truyền trực tiếp, gắn với quá trình thực thi công vụ, kiểm tra kiểm soát thị trường; đối thoại, tham gia các cuộc tập huấn tại địa phương; tổ chức kí cam kết với hộ kinh doanh, doanh nghiệp… để tạo sự lan tỏa cũng như nâng cao ý thức chấp hành pháp luật trong mọi tầng lớp nhân dân.

Thời gian từ đầu năm 2025 đến nay lực lượng QLTT đã xử lý 526 vụ vi phạm trong hoạt động thương mại trên thị trường với tổng giá trị thu phạt đạt 2 tỷ 713 triệu đồng.

Đối với các vi phạm liên quan đến An toàn thực phẩm đã xử lý vi phạm hành chính gần 100 vụ việc đặc biệt có 01 vụ việc vi phạm liên quan đến mặt hàng lương thực đã chuyển Cơ quan Công an điều tra, xem xét yếu tố hình sự, tổng thu phạt đạt 787 triệu đồng với nhiều hàng hóa thực phẩm vi phạm như gần 7 tấn đường nhập lậu, gần 4 tấn sản phẩm động vật, thực phẩm (gà đông lạnh, nội tạng động vật, giò, xúc xích…) không rõ nguồn gốc xuất xứ đã bị tiêu hủy, 174 kg mỳ chính giả mạo nhãn hiệu …; các vụ việc vi phạm về ATTP điển hình được phát hiện, xử lý kịp thời đã được nhân dân đồng tình ghi nhận, tạo dư luận tốt trong xã hội trong tỉnh thời gian qua .

Đâu là nhóm hành vi vi phạm phổ biến nhất và những thủ đoạn nào của các đối tượng bị đánh giá là tinh vi, phức tạp nhất?

Ông Nguyễn Văn Hường: Đối với nhóm các hành vi vi phạm về An toàn thực phẩm nổi lên là các vi phạm về vận chuyển, kinh doanh thực phẩm không rõ nguồn gốc xuất xứ, không đủ điều kiện lưu thông trên thị trường và một số hàng hóa là thực phẩm nhập lậu, không có hóa đơn, chứng từ, giấy tờ liên quan để chứng minh nguồn gốc hợp pháp hàng hóa.

Một số phương thức thủ đoạn phổ biến như:

- Một số đối tượng sử dụng các loại xe vận tải hàng hóa, vận tải hành khách Bắc Nam để vận chuyển, cất giấu các loại hàng hóa vi phạm về ATTP chủ yếu là các sản phẩm nội tạng động vật không rõ nguồn gốc xuất xứ, không có chứng nhận kiểm dịch, bằng cảm quan có dấu hiệu hư hỏng, không đủ điều kiện về ATTP để lưu thông trên thị trường; quá trình vận chuyển thường vào thời gian cao điểm hoặc vào đêm khuya, sáng sớm nhằm trốn tránh sự kiểm tra của lực lượng chức năng nhưng bằng việc cài cắm cơ sở, lực lượng QLTT đã phối hợp các lực lượng chức năng để bắt giữ và xử lý các vụ việc vi phạm.

- Một số Doanh nghiệp, Hộ kinh doanh cố định trên địa bàn kinh doanh các loại thực phẩm không rõ nguồn gốc, không có các hóa đơn chứng từ, giấy tờ liên quan để chứng minh nguồn gốc hợp pháp của hàng hóa; một số đối tượng lợi dụng môi trường TMĐT để kinh doanh các loại hàng hóa thực phẩm nhập lậu, thực phẩm không rõ nguồn gốc, thực phẩm xách tay qua mạng xã hội zalo, facebook…  

Việc kiểm tra, xử lý các cơ sở nhỏ lẻ, chợ dân sinh hay hàng quán vỉa hè thường gặp nhiều khó khăn. Chi Cục QLTT đã có những giải pháp gì để khắc phục hạn chế này và đảm bảo tính răn đe?

Ông Nguyễn Văn Hường: Thời gian qua trong công tác kiểm tra, kiểm soát để ngăn chặn tình trạng vi phạm An toàn thực phẩm tại các cơ sở kinh doanh nhỏ lẻ không có địa điểm cố định, không thuộc diện cấp Giấy chứng nhận đủ điều kiện, tại các chợ dân sinh hay hàng quán vỉa hè Chi Cục QLTT đã chỉ đạo các Đội QLTT phối hợp với các cơ quan y tế, chính quyền địa phương, Ban quản lý chợ để tăng cường kiểm tra kiểm soát, tiêu hủy các hàng hóa vi phạm thực phẩm không rõ nguồn gốc xuất xứ. thực phẩm nhập lậu, không đủ điều kiện lưu thông trên thị trường.

Bên cạnh việc kiểm tra, kiểm soát lực lượng quản lý thị trường phối hợp với chính quyền địa phương tuyên truyền nâng cao nhận thức cho các tổ chức, cá nhân kinh doanh về các quy định của pháp luật về an toàn thực phẩm, tác hại của việc sử dụng thực phẩm không rõ nguồn gốc, không bảo đảm an toàn thực phẩm và các chế tài xử phạt theo quy định của pháp luật.

Đối với vụ việc giá đỗ có chứa chất cấm 6-Benzylaminopurine, Chi Cục QLTT đã phối hợp ra sao với các lực lượng liên ngành như công an, y tế, và kết quả xử lý hiện nay ra sao?

Ông Nguyễn Văn Hường: Vụ việc giá đỗ nói trên là điểm sáng trong cả nước trong công tác đấu tranh trấn áp tội phạm về An toàn thực phẩm của các lực lượng chức năng trong BCĐ 389 của tỉnh Nghệ An trong thời gian qua. Theo đó, ngày 18/4/2025 lực lượng Công an tỉnh đã xác lập và triệt phá thành công chuyên án “Vi phạm quy định về an toàn thực phẩm” khởi tố và bắt tạm giam 4 đối tượng sản xuất 3.500 tấn giá đỗ ngâm hóa chất cấm “nước kẹo” để kích thích tăng trưởng (tên khoa học là chất 6-Benzylaminopurine (6- BAP)). Hiện vụ việc đang được cơ quan Công an điều tra và làm rõ theo quy định pháp luật.

Trong bối cảnh lực lượng Quản lý thị trường còn nhiều khó khăn về nhân lực, phương tiện, Chi Cục có kiến nghị gì để nâng cao hiệu quả công tác phòng, chống thực phẩm bẩn trong thời gian tới?

Ông Nguyễn Văn Hường: Trong bối cảnh còn có những khó khăn để tiếp tục tăng cường kiểm tra kiểm soát, ngăn chặn tình trạng vi phạm về An toàn thực phẩm, Chi cục tập trung thực hiện các giải pháp sau:

- Tiếp tục quán triệt, thực hiện nghiêm các văn bản chỉ đạo của UBND Tỉnh, Sở Công thương, Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước trong công tác phòng, chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả đặc biệt là trong lĩnh vực ATTP.

Thời điểm hiện tại tập trung triển khai đợt cao điểm theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Chỉ thị số 13/CT-TTg, Công điện số 65/CĐ-TTg, Công điện số 72/CĐ-TTg theo đó cần tập trung đấu tranh, kiểm tra kiểm soát bên cạnh đó phải làm tốt công tác phòng ngừa không được để các hoạt động vi phạm về sản xuất, buôn bán Thực phẩm trong lĩnh vực, phạm vi quản lý diễn biến phức tạp trên địa bàn.

- Bám sát phân công, phân cấp và thực hiện nghiêm các quy định tại Nghị định số: 15/2018/NĐ-CP ngày 02/02/2018 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật an toàn thực phẩm, theo đó đã phân công, phân cấp rõ trách nhiệm quản lý nhà nước về an toàn thực phẩm đối với từng lĩnh vực, mặt hàng, địa bàn cụ thể cho từng Bộ, ngành, địa phương để có thể triển khai thực hiện một cách đồng bộ, có hiệu quả.  

- Đẩy mạnh công tác tuyên truyền phổ biến pháp luật trên các phương tiên thông tin đại chúng.

Theo đó vấn đề ngăn chặn tình trạng vi phạm về An toàn thực phẩm không phải là trách nhiệm riêng ai mà đòi hỏi cần phải có sự vào cuộc quyết liệt, đồng bộ, trách nhiệm của toàn xã hội và cả hệ thống chính trị, chính quyền địa phương các cấp và cả trong việc nâng cao nhận thức của người tiêu dùng để trở thành người tiêu dùng thông thái, chọn mua các sản phẩm phù hợp với thị hiếu, đảm bảo sức khỏe gia đình. Người tiêu dùng khi mua hàng thực phẩm nên lựa chọn điểm bán hàng là siêu thị, chợ truyền thống và các cơ sở kinh doanh cố định uy tín tránh mua hàng trôi nổi; lựa chọn các sản phẩm có nhãn hàng hóa, địa chỉ, hạn sử dụng, ngày sản xuất rõ ràng, sản phẩm nhìn theo cảm quan có màu sắc tự nhiên, bề ngoài nguyên vẹn, hạn chế thực phẩm, hoa quả, rau củ trái mùa.

- Đẩy mạnh công tác phối hợp giữa các cơ quan chức năng, phối hợp giữa các cơ quan chức năng với hiệp hội doanh nghiệp để tạo được sự đồng bộ.

Các giải pháp cần đưa ra như từ khâu sản xuất ngành Nông nghiệp cần xây dựng cấp phép các vùng trồng trọt, chăn nuôi sạch, không có hóa chất, thuốc bảo vệ thực vật cấm, ngành Y Tế trong công tác cấp phép, công bố các sản phẩm thực phẩm và công tác hậu kiểm, kiểm tra chất lượng thực phẩm hàng hóa, các cơ quan Quản lý thị trường, Công an, Biên phòng, Y Tế, Công thương, Nông nghiệp… phối hợp trong việc kiểm tra kiểm soát thị trường, nắm thông tin chính xác để xử lý triệt xóa bỏ các đường dây ổ nhóm vi phạm về ATTP trên địa bàn, các doanh nghiệp sản xuất cũng cần thiết lập, mở rộng kênh phân phối, bán lẻ để cung ứng trực tiếp được hàng hóa tới tận tay người tiêu dùng với giá bán hợp lý, đảm bảo chất lượng. Từ đó các vi phạm về ATTP sẽ được ngăn chặn một cách triệt để.

Trong trường hợp khi nghi ngờ mua phải các hàng không đảm bảo ATTP hoặc phát hiện các thông tin vi phạm của các tổ chức, cá nhân kinh doanh trên địa bàn thì người dân cần khiếu nại, phản ánh ngay đến các cơ quan chính quyền, Y tế địa phương, Hội bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng của tỉnh hoặc qua cơ quan Quản lý thị trường (số điện thoại đường dây nóng các Đội trưởng Đội QLTT phụ trách địa bàn đã đăng tải trên website: nghean.dms.gov.vn) để lực lượng QLTT tiếp nhận xác minh và xử lý thông tin theo quy định.

Trân trọng cảm ơn ông!

Lê Quyết (thực hiện)