Ảnh minh họa
LTS: Điều gì sẽ xảy ra khi Tổng thống Mỹ hủy bỏ cuộc gặp thượng đỉnh với nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong Un chỉ 3 tuần trước lịch dự kiến? Bài viết của cây viết bình luận các vấn đề an ninh - quốc phòng Alex Ward (Vox, Mỹ) cho thấy một số viễn cảnh đáng sợ.
Tổng thống Mỹ Donald Trump sẽ không gặp mặt nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong Un. Sự đổ vỡ này một lần nữa đã đẩy Washington và Bình Nhưỡng vào thế đối đầu trực diện sau một khoảng thời gian tưởng chừng như đã đạt được sự hòa giải nhất định.
Trong bức thư gửi ông Kim vào hôm 24/5, ông Trump viện dẫn một loạt lí do để giải thích cho quyết định không tham gia cuộc gặp thượng đỉnh, trong đó bao gồm "thái độ thù địch công khai và sự tức giận ghê gớm từ phía Triều Tiên".
Nhưng trên thực tế, có lẽ có những nguyên do sâu xa khác cho sự đổ vỡ lần này.
Nguyên do đầu tiên, Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ John Bolton đã làm Triều Tiên tức giận sau khi phát biểu hôm 14/5 rằng nước này có thể áp dụng "mô hình giải trừ hạt nhân Libya" để đóng băng và hủy bỏ hoàn toàn các chương trình hạt nhân của Bình Nhưỡng.
Đây là điều Triều Tiên không dễ dàng chấp nhận, đặc biệt sau những gì xảy ra với nhà lãnh đạo Libya Muammar Gaddafi. Libya đã từng phát triển hạt nhân cho tới năm 2003. Sau đó, ông Gaddafi kí kết một thỏa thuận với chính quyền tổng thống Mỹ George W. Bush, giao nộp toàn bộ nguyên liệu hạt nhân và cho Nhà Trắng biết Libya đã lấy được các loại vật liệu hạt nhân từ đâu.
Tới năm 2011, dưới sự hậu thuẫn từ nước ngoài, phe nổi dậy chống đối chính quyền ông Gaddafi đã truy lùng và sát hại nhà lãnh đạo này. Nếu Libya vẫn giữ vũ khí hạt nhân, có thể Mỹ đã không can thiệp vào cuộc nội chiến và ông Gaddafi đã không thiệt mạng. Dường như ông Kim hiểu rất rõ bài học này.
Kelsey Davenport, một chuyên gia hạt nhân tại Hiệp hội Kiểm soát Vũ khí, nhận xét: "Ông Kim Jong Un không muốn chịu số phận như ông Gaddafi: Bị lật đổ sau khi từ bỏ chương trình hạt nhân."
Bức thư ông Trump gửi nhà lãnh đạo Kim Jong Un.
Điều đó dẫn tới nguyên do thứ hai gây đổ vỡ cuộc gặp thượng đỉnh: Mỹ và Triều Tiên không thể đồng thuận lẫn nhau về chương trình hạt nhân của ông Kim.
Ông Trump muốn Bình Nhưỡng từ bỏ vũ khí hạt nhân và thường xuyên lên tiếng yêu cầu ông Kim thực hiện. Nhưng Triều Tiên chưa bao giờ nói sẽ từ bỏ chương trình hạt nhân, cho dù quốc gia này có nói sẽ dừng thử tên lửa, bom hạt nhân và phá hủy bãi thử nghiệm hạt nhân.
Hay nói cách khác, ông Trump đã dồn ép Triều Tiên quá mức.
"Nếu Mỹ buộc Bình Nhưỡng phải đơn phương từ bỏ chương trình hạt nhân, chúng tôi sẽ không tiếp tục đàm phàn và sẽ cân nhắc lại quyết định tham dự cuộc gặp mặt thượng đỉnh Mỹ - Triều," Kim Kye Gwan, thứ trưởng Ngoại giao Triều Tiên, phát biểu ngày 16/5.
Tại thời điểm hiện tại, viễn cảnh ấy đã xảy ra. "Cuộc gặp thượng đỉnh là một quyết định vội vàng, dựa trên nền tảng những hi vọng khó có thể trở thành hiện thực," Davenport nói.
Vậy chuyện gì sẽ xảy ra tiếp theo?
Từ thượng đỉnh tới chiến tranh
Trong một bài phỏng vấn gần đây, chuyên gia hạt nhân Vipin Narang đề cập tới 4 viễn cảnh, từ tốt đẹp tới tồi tệ nhất, về những gì có thể xảy ra nếu cuộc gặp ngày 12/6 bị hủy bỏ.
Trường hợp thứ nhất, cả hai bên sẽ trì hoãn cuộc gặp này bởi họ hiểu rằng còn lâu mới có thể đồng thuận trong vấn đề giải trừ hạt nhân. Tức là, Ngoại trưởng Mike Pompeo và cấp dưới sẽ có thêm thời gian để nối liền khoảng cách giữa Mỹ và Triều Tiêu. Nếu mọi vấn đề được giải quyết, các lãnh đạo sẽ ngồi vào bàn đàm phán trở lại. Đây là phương án ngoại giao theo hướng thông thường, thường thấy nhất.
Trường hợp thứ hai, Washington và Bình Nhưỡng trì hoãn gặp mặt nhưng sẽ không có thêm tiến triển gì bởi cả hai phía đã bất đồng quá sâu sắc. Dù vậy, mối quan hệ giữa hai quốc gia đã trở nên tốt đẹp hơn bởi ít nhất, Mỹ và Triều Tiên đã có những cuộc đối thoại trực tiếp.
Trường hợp thứ ba, "căng thẳng tăng nhanh như lúc mới giảm và mọi chuyện quay về năm 2017".
Điều đó có nghĩa là Triều Tiên sẽ tiếp tục thử tên lửa, và Mỹ sẽ gia tăng cấm vận. Hồi năm ngoái, ông Trump cam kết sẽ dội "lửa và thịnh nộ" lên Triều Tiên nếu nước này đe dọa Mỹ và đồng minh. Đáp lại, ông Kim thề sẽ "cho ông già Mỹ lẩm cẩm một bài học" vì đe dọa Triều Tiên.
Trường hợp cuối cùng, chiến tranh vũ trang sẽ nổ ra. Theo chuyên gia Narang, ông Trump có thể chọn phương án "giải trừ hạt nhân bằng vũ lực và lấy cuộc gặp thượng đỉnh thất bại làm bằng chứng cho thấy Mỹ không thể nào ngoại giao với Triều Tiên". Nhưng tất nhiên, điều đó cũng đồng nghĩa với việc "Mỹ đang tấn công một quốc gia hạt nhân".
Ông Narang cho rằng viễn cảnh thứ hai sẽ khả thi nhất trong khi tương lai về một cuộc chiến tổng lực là điều khó có thể xảy ra.
Tại sao chiến tranh là lựa chọn tồi tệ nhất?
Trước khi Tổng thống Trump tuyên bố hủy bỏ cuộc gặp với ông Kim Jong Un, Ngoại trưởng Pompeo cũng từng nói thẳng rằng, nếu không có được một thỏa thuận tốt, thì nước Mỹ sẽ quay lưng.
Và thực tế đã xảy ra đúng như vậy. Nhưng điều tồi tệ là trước đó, hai bên đã dọa dẫm nhau rất căng thẳng. Thứ Hai đầu tuần này, Phó Tổng thống Mỹ Mike Pence đã tuyên bố, nếu ông Kim Jong Un không chấp nhận thỏa hiệp, thì Triều Tiên có thể nhận kết cục như Libya - hứng mưa bom từ phương Tây và cuối cùng lãnh đạo bị lật đổ bằng vũ lực.
Điều này cho thấy viễn cảnh chiến tranh giữa Mỹ và Triều Tiên vẫn còn nguyên đó.
Yochi Dreazen, một cây bút bình luận của Vox từng nhận định về viễn cảnh khủng khiếp, theo đó, ông Kim Jong Un có thể ra lệnh trút xuống thủ đô Seoul 10.000 quả rocket trong 1 phút và khiến 300.000 người Hàn Quốc thiệt mạng ngay trong ngày đầu khai chiến. Đó là chưa kể đến kho vũ khí hóa học, vũ khí hạt nhân rất uy lực của Triều Tiên.
Nếu ông Kim Jong Un muốn gây thiệt hại cho đối phương nhiều hơn, ông có thể huy động đến lượng vũ khí hóa học khổng lồ (được cho là kho vũ khí hóa học lớn nhất và công nghệ tiên tiến nhất thế giới hiện nay. Chỉ tính riêng chất độc thần kinh Sarin, một số nguồn cũng cho rằng Triều Tiên có thể đang có từ 2.500 đến 5.000 mét khối)
Và chuyên gia này kết luận: "Một cuộc chiến trên bán đảo Triều Tiên sẽ khủng khiếp hơn nhiều những gì mà đa số chúng ta có thể hình dung. Hàng triệu người có thể sẽ thiệt mạng."
Do đó, chiến tranh sẽ là lựa chọn tồi tệ nhất. Các chuyên gia đều hi vọng ông Trump và ông Kim sẽ chọn con đường ngoại giao để giải quyết mọi vấn đề.
Liệu ông Trump và ông Kim có còn tin vào phương án ngoại giao và chịu ngồi lại với nhau hay không, đó là câu hỏi vẫn chưa có lời đáp trong thời điểm hiện tại.
Theo SOHA
