Trong khuôn khổ Kỳ họp thứ 6, Quốc hội khóa XIII, sáng ngày 5/11, Quốc hội nghe Ủy viên Ủy ban thường vụ Quốc hội, Chủ nhiệm Ủy ban pháp luật của Quốc hội, Ủy viên Ủy ban Dự thảo sửa đổi Hiến pháp (DTSĐHP) năm 1992, Trưởng Ban biên tập DTSĐHP năm 1992 Phan Trung Lý trình bày Báo cáo tổng hợp ý kiến thảo luận tại Tổ và giải trình về những vấn đề có ý kiến khác nhau trong quá trình thảo luận tại Tổ.

Đối với nội dung quy định về vai trò của kinh tế nhà nước tại điều 51, báo cáo cho thấy có những luồng ý kiến khác nhau: 14 ý kiến nhất trí với nội dung quy định tại khoản này; 10 ý kiến băn khoăn về quy định "kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo" vì quy định như vậy mâu thuẫn với quy định "các thành phần kinh tế bình đẳng". Hơn nữa, thực tế vừa qua cho thấy nhiều doanh nghiệp nhà nước chưa thể hiện được vai trò chủ đạo và đã có nhiều tập đoàn, tổng công ty nhà nước hoạt động không hiệu quả; Một vài ý kiến đề nghị bổ sung vào Dự thảo Hiến pháp quy định về các thành phần kinh tế cụ thể.

Trước đó, thảo luận tại tổ vào sáng 23/10, đa số các ý kiến đều nhất trí Hiến pháp cần hiến định vai trò chủ đạo của kinh tế nhà nước. Đại biểu Nguyễn Thị Quyết Tâm (TP. HCM) cho rằng: Hiến pháp cần khái quát, nhưng cũng cần phải thể hiện được sự minh bạch, rõ ràng, ổn định. Vì vậy, trong trường hợp này, nếu nói được rõ các thành phần kinh tế thì sẽ thấy được chính sách ổn định của Nhà nước và sự công bằng giữa các thành phần kinh tế.

Nhấn mạnh sự cần thiết quy định “kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo” trong Hiến pháp, song đại biểu Trần Hoàng Ngân (TP. HCM) cho rằng, kinh tế nhà nước ở đây không có nghĩa chỉ là doanh nghiệp nhà nước, hiện nay kinh tế nhà nước góp trong tổng vốn đầu tư chỉ có 9%. Vì vậy, nếu quy định không khéo sẽ dẫn đến hiểu nhầm.

Theo đó, đại biểu Trần Hoàng Ngân đề nghị bổ sung thêm tại khoản 3 Điều 51 như sau: “Kinh tế nhà nước bao gồm: ngân sách nhà nước, Quỹ dự trữ quốc gia, các tài nguyên quốc gia do doanh nghiệp nhà nước sử dụng và các khoản khác giữ vai trò chủ đạo.”

Đại biểu Bùi Văn Tỉnh (Hòa Bình) đề nghị cơ quan soạn thảo cần làm rõ hơn khái niệm kinh tế nhà nước, bởi không thể đánh đồng kinh tế nhà nước với doanh nghiệp nhà nước.

Bên cạnh những nội dung đã được thể hiện trong Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý DTSĐHP trình Quốc hội tại phiên họp trước, Ủy ban DTSĐHP nhận thấy, việc khẳng định vai trò chủ đạo của kinh tế nhà nước nhằm thể hiện bản chất chế độ kinh tế của Nhà nước ta, thể hiện rõ định hướng xã hội chủ nghĩa và vai trò của kinh tế nhà nước trong nền kinh tế thị trường ở nước ta. Hơn nữa, “kinh tế nhà nước” là một khái niệm rộng, chứ không đồng nhất kinh tế nhà nước với doanh nghiệp nhà nước.

“Do vậy, việc quy định “kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo” không mâu thuẫn với nguyên tắc bình đẳng và cạnh tranh giữa các thành phần kinh tế”, ông Phan Trung Lý nhấn mạnh.

Về ý kiến đề nghị bổ sung các thành phần kinh tế cụ thể khác trong Hiến pháp, như đã thể hiện trong Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý DTSĐHP trình Quốc hội tại phiên họp trước, Ủy ban DTSĐHP nhận thấy, nếu liệt kê cụ thể các thành phần kinh tế sẽ không bảo đảm tính khái quát của Hiến pháp. Vì vậy, Ủy ban DTSĐHP đề nghị Quốc hội cho giữ quy định về các thành phần kinh tế như Dự thảo.

Về chính sách khuyến khích đầu tư (khoản 3 Điều 51), có ý kiến đề nghị bổ sung từ “doanh nhân” vào khoản 3 để ghi nhận vai trò và trách nhiệm của doanh nhân trong công cuộc xây dựng, phát triển đất nước.

Ủy ban DTSĐHP thấy rằng, trong công cuộc xây dựng và phát triển đất nước thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa thì doanh nghiệp, doanh nhân có vai trò rất quan trọng. Do đó, tiếp thu ý kiến này của đại biểu Quốc hội, khoản 3 Điều 51 được thể hiện lại như sau: “Nhà nước khuyến khích, tạo điều kiện để doanh nhân và các tổ chức, cá nhân khác đầu tư, sản xuất, kinh doanh, góp phần phát triển đất nước. Tài sản hợp pháp của cá nhân, tổ chức đầu tư, sản xuất, kinh doanh được pháp luật bảo hộ và không bị quốc hữu hóa”.

Tiến Dũng