Kiểm soát chặt từ hồ sơ
Trong chỉ đạo mới đây của Tổng cục Hải quan đã có những lưu ý đối với cục hải quan các tỉnh, thành phố trong quá trình làm thủ tục đối với các lô hàng đường nhập khẩu áp dụng thuế suất thuế nhập khẩu trong hạn ngạch thuế quan; khi nhập khẩu mặt hàng này người khai hải quan phải đáp ứng những điều kiện, giấy phép.
Bên cạnh đó, Tổng cục Hải quan cũng yêu cầu các đơn vị tiếp tục tăng cường thực hiện kiểm tra, giám sát và kiểm soát đối với mặt hàng đường mía nhập khẩu, đảm bảo kịp thời phát hiện, ngăn chặn tình trạng đường nhập lậu, gian lận thương mại hoặc lợi dụng các quy định về xuất xứ để trốn thuế, tính thuế không đúng quy định.
Có thể thấy, việc triển khai các giải pháp tăng cường quản lý đã được các đơn vị có liên quan triển khai quyết liệt trong thời gian qua trước những dấu hiện gian lận được nhận diện như: gian lận xuất xứ để lẩn tránh các biện pháp phòng vệ thương mại; gian lận về giá tính thuế; dấu hiệu bất thường về lượng đường nhập khẩu từ Indonesia, Myanmar, Lào và Malaysia vào Việt Nam.
Trong dự thảo kết luận cuối cùng vụ việc điều tra áp dụng biện pháp chống lẩn tránh áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại đối với một số sản phẩm đường mía thuộc các mã HS 1701.1300, 1701.1400, 1701.9100, 1701.9910, 1701.9990, và 1702.9091 nhập khẩu vào Việt Nam từ Campuchia, Indonesia, Lào, Malaysia và Myanmar của Cục Phòng vệ thương mại (Bộ Công Thương) cho thấy, khối lượng đường xuất khẩu từ Campuchia, Indonesia, Lào, Malaysia và Myanmar sang Việt Nam đều tăng nhanh trong thời kỳ điều tra so với giai đoạn trước, trong khi đó nhập khẩu đường của 5 nước này từ Thái Lan trong cùng thời kỳ có khối lượng lớn.
Cục Phòng vệ thương mại cho rằng, có sự dịch chuyển, gia tăng nhanh và mạnh lượng nhập khẩu từ 5 quốc gia bị điều tra sau khi Bộ Công Thương tiến hành điều tra đối với hàng hóa bị điều tra có xuất xừ từ Thái Lan, nhất là thời điểm tháng 02/2021 ngay trước khi Bộ Công Thương tiến hành áp dụng biện pháp chống bán phá giá và chống trợ cấp tạm thời, mức tăng lên tới gần 14.000% và tiếp tục tăng mạnh trong tháng 03/2021 với mức tăng gần 2.600%.
Tính chung trong giai đoạn từ tháng 02/2021 đến tháng 08/2021, lượng nhập khẩu từ 5 quốc gia bị điều tra đã tăng mạnh với mức tăng thấp nhất là 129% cho tới hơn 13.900%.
Trái ngược với xu hướng này, lượng nhập khẩu đường xuất xứ Thái Lan bắt đầu giảm mạnh từ tháng 3/2021, với mức giảm là 72%. Các tháng sau, lượng nhập khẩu từ Thái Lan vẫn tiếp tục suy giảm và đến tháng 08/2021, lượng nhập khẩu thấp nhất với mức giảm cao nhất là 92%.
Để tăng cường quản lý đối với mặt hàng đường mía, ngăn chặn tình trạng buôn lậu, lẩn tránh các biện pháp phòng vệ thương mại, tại thời điểm tháng 04/2022, Bộ Tài chính báo cáo, kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành tiếp tục tăng cường kiểm tra, kiểm soát đối với mặt hàng đường.
Trong đó, Bộ Tài chính chỉ đạo cơ quan Hải quan tăng cường kiểm tra, kiểm soát, phát hiện, xử lý các hành vi buôn lậu, gian lận thương mại đối với đường nhập khẩu qua biên giới thuộc địa bàn hoạt động của cơ quan hải quan. Bộ Công Thương chỉ đạo lực lượng quản lý thị trường tăng cường kiểm tra, kiểm soát, phát hiện, xử lý các hành vi buôn lậu, gian lận thương mại đối với mặt hàng đường lưu thông trên thị trường. Bộ Quốc phòng chỉ đạo lực lượng biên phòng tăng cường kiểm tra, kiểm soát, phát hiện, xử lý các hành vi buôn lậu, gian lận thương mại đường vận chuyển trái phép qua các đường mòn, lối mở.
Bên cạnh đó, Bộ Tài chính cũng kiến nghị Bộ Công Thương sớm kết thúc điều tra vụ lẩn tránh các biện pháp phòng vệ thương mại để ngăn chặn mặt hàng đường Thái Lan nhập khẩu vào Việt Nam thông qua các thị trường khác, theo các Hiệp định thương mại tự do khác để được áp các mức thuế suất thuế ưu đãi thấp hơn.
Đặc biệt, Bộ Tài chính đề xuất triển khai dán tem điện tử truy xuất nguồn gốc mặt hàng đường. Theo đó, Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn (là bộ quản lý ngành, lĩnh vực đối với mặt hàng đường) chủ trì, phối hợp với Bộ Tài chính (Tổng cục Hải quan), Bộ Khoa học và công nghệ, Bộ Công Thương và các cơ quan liên quan nghiên cứu trình Thủ tướng Chính phủ triển khai áp dụng tem điện tử truy xuất nguồn gốc đối với mặt hàng đường mía.
Chung tay ngăn chặn hành vi gian lận
Trước kiến nghị của Bộ Tài chính, mới đây Văn phòng Chính phủ đã có văn bản truyền đạt ý kiến chỉ đạo của Phó Thủ tướng Lê Văn Thành yêu cầu các Bộ: Công Thương, Tài chính, Quốc Phòng, Công an, Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tiếp tục thực hiện theo đúng ý kiến chỉ đạo của lãnh đạo Chính phủ. Đồng thời các đơn vị nghiên cứu, tiếp thu các kiến nghị của Bộ Tài chính để chủ động thực hiện các biện pháp phù hợp, kịp thời, hiệu quả theo chức năng, nhiệm vụ, thẩm quyền được giao và quy định của pháp luật nhằm tăng cường quản lý đối với mặt hàng đường mía, ngăn chặn tình trạng buôn lậu, lẩn tránh các biện pháp phòng vệ thương mại.
Về vụ việc điều tra áp dụng biện pháp chống lẩn tránh áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại đối với một số sản phẩm đường mía, hiện nay Cục Phòng vệ thương mại, Bộ Công Thương kiến nghị áp dụng biện pháp chống lẩn tránh đối với các doanh nghiệp có hoạt động sản xuất đường từ đường thô và không chứng minh được với cơ quan điều tra có hệ thống xác định chính xác nguồn gốc nguyên liệu đối với mỗi lô hàng sản xuất, xuất khẩu hoặc không nộp được các chứng từ, tài liệu theo yêu cầu chứng minh lô hàng không sử dụng nguyên liệu có xuất xứ từ Thái Lan.
Tâm An
