Trò chơi "Ngày xuân" của người Thái Mường Lò

Cứ mỗi độ xuân về, khi không khí xuân tràn ngập mọi làng bản thì cũng là lúc diễn ra các lễ hội tưng bừng, náo nhiệt tô điểm cho bức tranh xuân càng thêm rực rỡ. Mường Lò - Nghĩa Lộ là một trong những địa phương lưu giữ được nhiều nét văn hóa đặc sắc, trong đó có văn hóa dân tộc Thái vùng Tây Bắc.

Trò chơi "Ngày xuân" của người Thái Mường Lò

Theo lời kể của các già làng, trưởng bản, các trò chơi dân gian dân tộc thường được tổ chức trong các ngày lễ, ngày tết các dịp lễ hội như hội "lồng tồng"; "sên bản, sên mường"... Tham gia các trò chơi thường là thanh niên, nam nữ theo hình thức thi tài giữa các bản, làng với nhau chọn ra đội giỏi nhất. Phần thưởng là những tràng pháo tay, sự thán phục của bà con và những tặng phẩm mang ý nghĩa tinh thần do bàn tay cần cù lao động của những người nông dân làm ra như: gà, vịt, bánh trưng... Đến nay, cuộc sống khấm khá hơn phần thưởng có thể được thay thế bằng tiền và các hiện vật có giá trị hơn.

Xã Nghĩa An - Thị xã Nghĩa Lộ, dân số chủ yếu là đồng bào dân tộc Thái với nhiều nét văn hoá đặc sắc được lưu giữ. Nơi đây được du khách gọi với cái tên thân thương là "Làng du lịch" của Mường Lò - Nghĩa Lộ.

Bà Hoàng Thị Phượng - Phó bí thư Thường trực Đảng uỷ xã Nghĩa An cho biết: Năm nào cũng vậy cứ đến ngày 15 tháng giêng hàng năm, xã lại tổ chức các hoạt động văn hoá, văn nghệ, thể dục thể thao xôi nổi với các trò chơi truyền thống như: kéo co, đẩy gậy, leo cột mỡ…Tạo không khí vui tươi, phấn khởi cho bà con trong những ngày đầu năm mới.

Một trong những trò chơi không thể thiếu được của người Thái Mỗi độ xuân về là tung còn. Nghệ nhân Điêu Thị Xiêng - Xã Nghĩa An kể: "Tung còn là một trò vui đặc biệt không thể thiếu của người Thái trong những ngày lễ tết, nhất là vào mùa xuân. Không biết trò chơi tung còn ra đời từ khi nào, nhưng nó được bà con yêu thích và lưu truyền đến nay"

Nghệ nhân Điêu Thị Xiêng cho biết thêm, Để chuẩn bị cho ngày hội tung còn, các chàng trai, cô gái Thái đã chuẩn bị khâu còn trước vài tháng. Những chàng trai vạm vỡ đang độ tuổi bẻ gãy sừng trâu thì lên rừng tìm những cây tre thật dài, đẹp và bền. Còn các cô thôn nữ thắt đáy lưng ong, miệng chúm chím như cánh hoa ban ngồi bên hiên nhà sàn thoăn thoắt khâu còn. Quả còn được bàn tay khéo léo của các cô thiếu nữ Thái khâu bằng vải thổ cẩm, trái còn to bằng quả cam lớn, bên trong có nhồi bông, vải vụn, hoặc hạt của cây bông, bên ngoài còn được trang điểm bằng các "rua" đủ màu sắc sặc sỡ. Nơi diễn ra hội tung còn được tổ chức trên một khoảng đất rộng và tương đối bằng phẳng, sườn dốc thoải hoặc trên những thửa ruộng bậc thang.

Trò chơi thường kéo dài suốt mấy ngày hội và mỗi khi bóng chiều dần buông, họ lại kéo nhau về nhà già làng, trưởng bản cùng nhau quây quần nâng chén rượu nồng chúc nhau năm mới khỏe mạnh, hạnh phúc, nhà nhà đầy thóc, đầy ngô, lợn gà đầy chuồng. Rồi cùng đánh chiêng, trống hòa vào vòng xòe quanh đống lửa ấm áp tình người và không khí xuân tưởng chừng không bao giờ dứt. Hội tung còn, làm cho tình yêu  trai gái thêm bền chặt thêm hương cho sắc xuân Mường Lò

Đẩy gậy cũng là một trong những môn thể thao truyền thống, thường được tổ chức vào dịp đầu xuân, trong những ngày tết, ngày hội văn hóa, thể thao. Vào những dịp này, đẩy gậy đã tạo nên vẻ đẹp mang đậm màu sắc dân tộc, hình ảnh đặc trưng của lễ hội miền núi.

Anh Đinh Công Thiết - Thôn Đêu II - Xã Nghĩa An chia sẻ : Đẩy gậy là môn thi cần đến sức khỏe và sự khéo léo của VĐV. Tuy cần nhiều sức mạnh, nhưng để thắng được đối thủ, người chơi cũng cần có kỹ, chiến thuật, sự khéo léo, dẻo dai và tâm lý ổn định. Đã có không ít anh chàng "thấp bé nhẹ cân" mà lại thắng được nhiều đối thủ "to con" hơn mình. Người chơi "giỏi" là người luôn giữ được bình tĩnh. Những cuộc thi đẩy gậy luôn khiến người xem càng cảm thấy thích thú. Không chỉ những người trực tiếp tham gia chơi mà ngay chính khán giả cũng có nhiều diễn biến tâm trạng dõi theo từng hiệp đấu, lúc thì xuýt xoa tiếc rẻ, lúc lại reo lên sảng khoái, xen lẫn tiếng trống cổ vũ dồn dập...Sau cuộc đấu, các đối thủ lại khoác tay, cùng nâng chén rượu, tâm sự với nhau về cuộc sống, công việc, nhiều khi nhờ đó mà có thêm bạn.

Ông Triệu Quang Chiến, Phó phòng Văn hóa - Thông tin - thể thao Thị xã Nghĩa Lộ cho biết, Hiện nay, không chỉ dừng lại ở các trò chơi truyền thống, phong trào. Các trò chơi dân tộc đã được đưa vào các giải đấu phong trào của thị xã của Tỉnh Yên bái. Đó là yếu tố quan trong đóng góp tích cực trong công tác bảo tồn, phát huy những nét đẹp văn hóa dân tộc

Đối với khách du lịch khi đến Mường Lò vào dịp đầu xuân được cảm nhận không khí lễ hội với các trò chơi dân tộc Thái và được hòa nhập với đất trời, thiên nhiên, núi rừng và con người bước vào sự sinh sôi, nảy nở sức song mới Tây bắc

Nguyễn Nhật Thanh

Đài TT &TH xã Nghĩa Lộ, Yên bái