Theo đó, tất cả hàng hóa kinh doanh trên nền tảng thương mại điện tử và siêu thị bắt buộc phải công bố chứng nhận tiêu chuẩn chất lượng rõ ràng. Nếu trước đây, các cá nhân và hộ kinh doanh tự do đăng bán sản phẩm trên các sàn thương mại điện tử mà không cần kiểm chứng, thì kể từ năm 2026, mọi hàng hóa buộc phải đi kèm chứng nhận tiêu chuẩn rõ ràng, có thể kiểm tra và truy xuất.
Sự phát triển mạnh mẽ của thương mại điện tử, với tốc độ tăng trưởng trung bình 20-25% mỗi năm, đã kéo theo thách thức lớn về kiểm soát hàng giả, hàng nhái. Mặc dù các số liệu kiểm tra, xử lý vi phạm liên tục tăng cao (gần 70.000 vụ trong năm 2024 và gần 20.000 vụ trong 9 tháng đầu năm 2025), quy mô vi phạm vẫn vượt xa khả năng kiểm soát truyền thống. Luật sửa đổi lần này là giải pháp toàn diện để giải quyết thực trạng đó.
Thay đổi mô hình quản lý và đột phá công nghệ
Luật sửa đổi lần này đánh dấu sự thay đổi căn bản trong tư duy lập pháp: chuyển từ quản lý hành chính sang quản trị rủi ro. Theo mô hình mới, sản phẩm và hàng hóa sẽ được phân thành ba nhóm: rủi ro thấp, trung bình và cao. Việc chuyển đổi này giúp cơ quan quản lý tập trung nguồn lực vào giám sát hiệu quả hơn, giảm thiểu các thủ tục hành chính không cần thiết.
Đối với nhóm hàng hóa có mức rủi ro thấp, doanh nghiệp được quyền tự công bố tiêu chuẩn áp dụng. Đối với nhóm rủi ro trung bình, doanh nghiệp cần thực hiện tự đánh giá sự phù hợp. Riêng nhóm có rủi ro cao, bắt buộc phải được đánh giá, chứng nhận bởi tổ chức độc lập nhằm bảo đảm an toàn và chất lượng tuyệt đối.
Luật cũng bổ sung các quy định nhằm giảm thiểu rào cản hành chính đối với hàng hóa nhập khẩu. Theo đó, đối với hàng hóa thuộc nhóm rủi ro trung bình, doanh nghiệp được phép công bố hợp quy dựa trên kết quả tự đánh giá hoặc chứng nhận từ tổ chức được công nhận, mà không cần công bố lại cho từng lô hàng cùng loại. Quy định này giúp tiết kiệm chi phí và thời gian thông quan, đồng thời vẫn bảo đảm yêu cầu chất lượng.
Lần đầu tiên, khái niệm Hạ tầng chất lượng quốc gia (NQI) được xác lập như một hệ sinh thái nền tảng. Hệ thống này sẽ được xây dựng trên nền tảng công nghệ số và trí tuệ nhân tạo, cho phép kết nối và chia sẻ dữ liệu giữa các cơ quan quản lý chất lượng, hải quan, hệ thống truy xuất nguồn gốc và hệ thống cảnh báo quốc tế. Đáng chú ý, việc truy xuất nguồn gốc sản phẩm cũng chính thức được luật hóa và trở thành bắt buộc đối với các mặt hàng có mức độ rủi ro cao. 
Siết chặt trách nhiệm trên thương mại điện tử
Trong bối cảnh thương mại điện tử ngày càng phổ biến, Luật đã bổ sung điều khoản riêng liên quan đến việc quản lý chất lượng hàng hóa trong môi trường giao dịch số.
Theo lộ trình giai đoạn 2026 - 2028, 100% sàn thương mại điện tử và siêu thị phải hiển thị "Hộ chiếu số sản phẩm" (DPP) hoặc mã QR. Các quy định mới đặt ra yêu cầu cao hơn đối với các doanh nghiệp trong việc minh bạch hóa thông tin sản phẩm.
Quan trọng hơn, chủ thể quản lý các nền tảng thương mại điện tử có trách nhiệm thực hiện các biện pháp kiểm tra, xử lý đối với các sản phẩm vi phạm quy định về chất lượng. Ngoài ra, các nền tảng này phải thiết lập và vận hành hệ thống tiếp nhận, giải quyết khiếu nại, phản ánh của người tiêu dùng liên quan đến chất lượng hàng hóa.
Đại diện Bộ Khoa học và Công nghệ, khẳng định những quy định mới sẽ đặt ra yêu cầu cao hơn đối với các doanh nghiệp trong việc minh bạch hóa thông tin sản phẩm. Luật sửa đổi lần này không chỉ đánh dấu sự thay đổi mạnh mẽ trong tư duy lập pháp, mà còn góp phần giảm chi phí tuân thủ, thúc đẩy năng lực cạnh tranh quốc gia, đồng thời kiến tạo một môi trường thương mại lành mạnh, minh bạch và bền vững trong thời đại số.
Thành Nam (t/h)
