Tỷ lệ nợ công/GDP: Việt Nam đứng đầu khu vực

29/04/2016, 22:49

THCL Theo Báo cáo kinh tế vĩ mô quý I/2016 của Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) mới đây, Việt Nam không chỉ là nước có mức thâm hụt ngân sách lớn, mà tỷ lệ nợ công/GDP cũng thuộc diện cao nhất trong khu vực ASEAN.

Thâm hụt ngân sách

Theo TS. Nguyễn Đình Cung, Viện trưởng CIEM: Kỷ cương NSNN là một trong những vấn đề kinh tế vĩ mô nổi bật cần quan tâm hiện nay.

Trước hết đó là việc thâm hụt ngân sách ngày một tăng kể từ sau khi Chính phủ thực hiện gói kích cầu năm 2009. Theo đó, bội chi NSNN tăng từ mức 65,8 nghìn tỷ đồng năm 2011, lên 263,2 nghìn tỷ đồng năm 2015 (tăng từ 4,4% GDP năm 2011, lên 6,1% GDP năm 2015).

Số liệu của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) - Triển vọng kinh tế thế giới (WEO), chỉ ra rằng, năm 2015, thâm hụt NSNN của Việt Nam là 6,9% GDP, trong khi của Thái Lan là 1,2% GDP, Indonesia 2,3% GDP, Philippines 0,12% GDP và Campuchia 2% GDP.

WEO dự báo, mặc dù bội chi NSNN của nước ta có xu hướng giảm trong những năm tới, nhưng đến năm 2020, mức bội chi so với GDP của Việt Nam vẫn cao hơn nhiều so với các nước ASEAN và là nước duy nhất có nợ công/GDP tiếp tục tăng đến gần 68% GDP năm 2020.

Đại diện Cục Quản lý nợ và Tài chính quốc tế (Bộ Tài chính) cho biết, nợ công sẽ phải trả sớm hơn với lãi suất cao hơn. Vào năm 2017, Việt Nam không còn được vay theo điều kiện ODA từ WB và cũng chưa đầy 3 năm sau, ADB cũng sẽ chấm dứt ODA ưu đãi với Việt Nam giống như WB. Việt Nam sẽ không còn được vay vay ưu đãi khác từ ADB vào năm 2019.

PGS. TS. Nguyễn Ngọc Sơn, Trường ĐH Kinh tế quốc dân cho rằng: vốn ODA làm gia tăng nợ công và nợ nước ngoài. Dẫn chứng cho nhận định này, ông Sơn nêu: Viện trợ phát triển chính thức, viện trợ không hoàn lại chỉ chiếm không quá 25% nguồn vốn, còn lại phần lớn là khoản vay ưu đãi, do đó, ODA sẽ làm gia tăng nợ công, đặc biệt là nợ nước ngoài.

Nguyên nhân là do giai đoạn 2010 - 2012, Chính phủ vay nợ ngắn hạn nhiều, chủ yếu bằng trái phiếu kỳ hạn 1 - 2 năm. Đây sẽ là áp lực rất lớn đối với chi NSNN, nếu phát hành trái phiếu chính phủ không đạt mục tiêu đề ra.

Chi thường xuyên tăng cao

TS. Nguyễn Đình Cung chỉ ra một điểm đáng lưu ý trong điều hành ngân sách của Chính phủ những năm gần đây đó là chi đầu tư ngày càng giảm, chi thường xuyên và chi khác tăng lên.

TS. Cung nêu: Trong giai đoạn 2007 - 2013, chi đầu tư chiếm tỷ trọng trung bình trong tổng chi là 27,7%; tuy nhiên, trong năm (2014 - 2015), chi đầu tư chỉ còn 16,3% và 15,6% GDP.

Trong báo cáo của CIEM cũng nêu rõ: “Là một nền kinh tế ở mức thu nhập trung bình thấp, đầu tư công là rất quan trọng để tạo nền tảng kinh tế - kỹ thuật cho nền kinh tế. Do đó, tỷ lệ chi đầu tư thấp như vậy là một điều đáng lo ngại, mặc dù tổng đầu tư toàn xã hội năm 2015 vẫn đạt 32,6%, tăng 12% so với năm 2014, do đầu tư FDI và đầu tư tư nhân trong nước tăng cao”.

Nhiều ý kiến cho rằng, Chính phủ vay nợ trước tiên là để đầu tư phát triển, sau đó là bù đắp thiếu hụt tạm thời và các mục tiêu khác. Tuy nhiên, số liệu ngân sách những năm gần đây cho thấy, việc vay nợ nhằm bù đắp chi thường xuyên ngày càng tăng lên.

Theo nhận xét của Viện Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách (VEPR), ngân sách trả nợ lãi đang làm xói mòn nguồn vốn cho đầu tư phát triển - một hậu quả trực tiếp của tỷ lệ nợ công cao.

Cũng liên quan tới vấn đề nợ công tăng cao, trước đó, phát biểu tại Kỳ họp thứ 11, kỳ họp cuối cùng của Quốc hội Khóa XIII, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân nhận định: “5 năm qua, việc thực hiện một số chỉ tiêu kinh tế - xã hội chưa đạt kế hoạch; tăng trưởng kinh tế chưa bền vững, nợ công, nợ xấu ngày một tăng cao, tiềm ẩn nguy cơ gây bất ổn; mục tiêu đến năm 2020, nước ta cơ bản trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại không đạt được”,

Phan Chinh