“Voi” trong chiến dịch Điện Biên Phủ Kỳ 1

60 năm trước, tại chiến dịch lịch sử Điện Biên Phủ, vào hồi 17h ngày 1/5/1954, pháo binh ta đã thực hiện trận tập kích hỏa lực mở đầu đợt tiến công thứ 3 nhằm đánh chiếm các cứ điểm còn lại của địch ở khu Đông... Ta nắm vững thời cơ thực hành tổng công kích, tiêu diệt toàn bộ Tập đoàn cứ điểm địch.

Kỳ 1: Chiến dịch mang tên Trần Đình

Trong chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ, pháo binh Việt Nam lúc đó tuy còn nhỏ nhưng có tác dụng lớn. Chỉ riêng việc “kéo pháo vào kéo pháo ra” cũng đã trở thành một câu chuyện huyền thoại…

Khẩu cao xạ 37mm mà Tô Vĩnh Diện dùng thân mình chèn càng pháo

Chiến đấu suốt 55 ngày đêm…

Đêm 6/5, vào hồi 20h30, bộ đội ta “lấy tiếng nổ của khối bộc phá 1.000 kg đặt sâu trong đường hầm cứ điểm Đồi A1, làm hiệu lệnh cho các hướng đồng loạt tiến công”. Hàng nghìn quả đạn đại bác của ta cùng lúc bay lên. Lần đầu tiên trên bầu trời Điện Biên Phủ, những vệt sáng xanh xuất hiện tới tấp nổ sáng rực cả cánh đồng Mường Thanh. Quân địch hoảng hốt kêu lên “Ca-ti-u-xa Việt Minh” và chúng càng thêm suy sụp tinh thần.

Sáng ngày 7/5, sau khi ta đã chiếm đóng cứ điểm Đồi A1 - cao điểm cuối cùng, quân ta đã ở thế ngồi trên đầu thù, Đại tướng Võ Nguyên Giáp, Tổng Chỉ huy Mặt trận gửi thư cho cán bộ, chiến sỹ: “… Trong cuộc tiến công đêm qua, ta đã tiêu diệt cứ điểm A1 và hàng loạt vị trí. Ta chỉ còn cách Sở Chỉ huy địch 300 m, ta phải tích cực kiên quyết tiêu diệt toàn bộ quân địch ở Điện Biên Phủ, lập nhiều chiến công để chúc thọ Bác Hồ”.

Những ngày cuối cùng của chiến dịch thật vô cùng sôi động. Để có ngày vinh quang ấy, quân và dân ta đã phải chiến đấu suốt 55 ngày đêm liên tục và gần 3 tháng trời chuẩn bị cho một chiến dịch lớn. Chỉ riêng việc “kéo pháo vào kéo pháo ra” - một câu chuyện đã trở thành huyền thoại về sử dụng pháo binh đã đủ thấy, đây là một kỳ tích trong lịch sử truyền thống của Binh chủng Pháo binh Anh hùng.

Cuối tháng 12/1953, sau khi chọn thung lũng lòng chảo Điện Biên Phủ làm căn cứ điểm, địch tập trung ở đây tới 16.200 quân, gồm 17 tiểu đoàn bộ binh, 1 phân đội xe tăng, 2 sân bay, 1 phân đội máy bay yểm trợ trinh sát, 2 căn cứ hỏa lực pháo 105 và 155 ly (40 khẩu loại 155 ly), căn cứ Mường Thanh có cả pháo ca-nông lựu 155 ly… hình thành một tập đoàn cứ điểm với 8 cụm cứ điểm, 49 cứ điểm.

Tham gia chiến dịch, ta có 4 đại đoàn chủ lực tinh nhuệ, gồm: Đại đoàn 308, Đại đoàn 312, Đại đoàn 316, Đại đoàn 304, 1 đại đoàn công pháo với sự xuất hiện lần đầu tiên của Trung đoàn Trọng pháo 45 (loại pháo cỡ 105 ly, nặng 2,5 tấn/khẩu). Ngày 22/12/1953, Trung đoàn Trọng pháo 45 đã cùng với Trung đoàn Pháo cao xạ 37 ly bắt đầu xuất phát trên chặng đường dài gần 600 km, từ Tuyên Quang qua Âu Lâu (Yên Bái), Tạ Khoa, đèo Lũng Lô, Cò Nòi (Sơn La), đèo Pha Đin, Tuần Giáo và tập kết ở km 63 đường Tuần Giáo (Điện Biên Phủ).

“Kéo pháo vào kéo pháo ra”

Ngày 14/1/1954, Bộ Tư lệnh chiến dịch mở hội nghị phổ biến kế hoạch tác chiến với mật danh “Chiến dịch Trần Đình”. Theo kế hoạch, cuộc tổng công kích chỉ diễn ra khoảng 3 đêm 2 ngày, vì ta đánh giá địch mới chiếm đóng tinh thần còn mệt mỏi, công sự còn sơ sài. Ta có ưu thế về binh lực, lại có pháo lớn. Dự kiến giờ G ngày 25/1/1954, nhưng để giữ được yếu tố bất ngờ, ta dùng pháo lớn đưa vào chiếm lĩnh trận địa, dùng sức người kéo pháo.

Hình thành Bộ Tư lệnh kéo pháo, do Đại đoàn trưởng Đại đoàn 312, Lê Trọng Tấn làm Chỉ huy trưởng, Chính ủy Đại đoàn 351 Công pháo, Phạm Ngọc Mậu làm Chỉ huy phó.

7h ngày 15/1, gần 6.000 bộ đội thuộc Đại đoàn 308, với 1 tiểu đoàn công binh, 1 đại đội sơn pháo tiến hành mở đoạn đường dài 15 km, rộng 3 m qua nhiều núi cao, suối sâu. Qua 1 ngày làm xong đường đúng tiêu chuẩn, đoạn đường bắt đầu từ cánh rừng Nà Nhem km 70 Tuần Giáo - Điện Biên Phủ, vắt qua đỉnh núi Pha Sông ở độ cao 1.150 m, đổ xuống bản Tẩu - nơi đặt trận địa pháo. Đường làm đến đâu ngụy trang đến đó. Cả lực lượng Đại đoàn 312, Trung đoàn Trọng pháo 45, Trung đoàn Pháo cao xạ 37 ly dùng sức người kéo pháo. Anh chị em hỏa tuyến vận chuyển 5.000 viên đạn đại bác (mỗi viên nặng 30 kg) và hàng vạn viên đạn cao xạ 37 ly vào trận địa.

Ngày 16/1, bắt đầu kéo pháo. Lúc đầu, cứ 20 bộ binh kéo 1 cỗ pháo nặng 2,5 tấn, còn pháo thủ đảm nhiệm nâng càng và chèn pháo. Khi kéo trên đường bằng phẳng, pháo chạy băng băng. Nhưng khi pháo vừa chạm đến 1 dốc đồi nhỏ thì bị chững lại, chỉ nhích được từng phân, từng tấc một cách vất vả. Bộ Chỉ huy kéo pháo tăng thêm 30 người, rồi 40 người kéo 1 khẩu, nhưng càng gặp núi cao, số người kéo càng tăng, lên đến  80 - 100 rồi trên 100 người/khẩu. Hai ngày đầu, chỉ kéo được 2 km, trong khi thời gian hạn định chỉ có 7 ngày phải kéo trên đoạn đường dài 15 km. Ngày thứ 3, sáng nghỉ rút kinh nghiệm, mở rộng thêm cua cho đoạn đường kéo, hạ bớt độ dốc, thiết bị thêm dây tời… Tiếng hô “hai ba nào” cũng xuất hiện ngay sau đó. Việc kéo pháo quả là một thử thách vô cùng gian khổ quyết liệt của bộ đội ta. Có dốc, độ dài lên tới 7 tời (mỗi tời dài 50 m). Nguy hiểm nhất vẫn là lúc ghìm cỗ pháo nặng 2,5 tấn lao xuống dốc 50 - 60 độ, chỉ sơ hở một chút là pháo rơi xuống vực sâu. Có những cán bộ và chiến sỹ đã anh dũng hy sinh lấy thân mình chèn pháo để bảo vệ pháo.

Chiều 25/1, sau 10 ngày đêm vô cùng gian khổ anh dũng, những khẩu trọng pháo đầu tiên đã vào vị trí trận địa sẵn sàng nổ súng, số còn lại vẫn đang trên đường kéo. Do vậy, giờ G được hoãn lại 24 tiếng. Trong lúc anh em lo lắng không hoàn thành thắng lợi nhiệm vụ của chiến dịch, thì ngày 26/1, Bộ Tư lệnh hạ lệnh kéo pháo ra vị trí tập kết ban đầu. Phương châm “Đánh nhanh thắng nhanh” được thay bằng phương châm “Đánh chắc tiến chắc”.

Bao nhiêu mồ hôi, xương máu của bộ đội sau 10 ngày đêm kéo pháo đã vượt qua. Bộ đội đang háo hức chờ ngày nổ súng. Nay được lệnh kéo pháo ra chuẩn bị lại, anh em rất phân vân. Chi bộ Đảng, chỉ huy các đơn vị trao đổi, hội kiến nhanh và động viên bộ đội kéo pháo ra. Tối ngày 26/1, bắt đầu kéo pháo ra. Lúc này, địch đã đánh hơi thấy các hoạt động của ta, chúng ra sức cho máy bay oanh tạc, pháo công kích đánh chặn. Sáng 5/2 (đúng mùng 3 Tết), khẩu pháo cuối cùng đã về đến bãi tập kết an toàn…

Xuân Phong