Con số kim ngạch xuất khẩu đạt được năm 2018 được xem là kỉ lục mới của ngành nông nghiệp Việt Nam, khẳng định vị thế cường quốc về xuất khẩu nông sản trên thế giới (hiện Việt Nam đang đứng thứ 15 và đã xuất khẩu nông sản các loại sang thị trường hơn 180 quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới).
Đáng chú ý là mặc dù chưa hết năm, nhưng đã có mặt hàng đạt kim ngạch vượt so với cả năm 2017 như cà phê đạt 3,3 tỉ USD (năm 2017 đạt 3,21 tỉ USD).
Kết quả này đạt được trong bối cảnh thị trường thế giới năm 2018 có nhiều biến động, tiêu biểu là cuộc chiến tranh thương mại Mỹ - Trung; sự gia tăng bảo hộ thông qua các tiêu chuẩn về quản lí chất lượng và an toàn vệ sinh thực phẩm của các nước thị trường nông sản lớn của Việt Nam bao gồm Mỹ, EU, Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc… đối với các sản phẩm nông nghiệp nhập khẩu.
(Ảnh minh họa)
Năm 2018, thị trường thế giới liên tục ghi nhận sự sụt giảm mạnh của giá cả các mặt hàng cây công nghiệp quan trọng như hồ tiêu, mía đường, cà phê, cao su… Tuy nhiên, ngành nông nghiệp Việt Nam đã vượt lên các khó khăn nhờ duy trì tốt các thị trường và đẩy mạnh sản lượng xuất khẩu.
Theo đó, kim ngạch xuất khẩu nông lâm thủy sản của Việt Nam chỉ tính riêng đến hết 11 tháng đầu năm 2018 đã đạt 36,3 tỉ USD, tăng 9,1% so với cùng kỳ năm 2017 (cả năm 2017, giá trị kim ngạch xuất khẩu của ngành nông nghiệp đạt 36,37 tỉ USD). Đáng chú ý là thặng dư tăng hơn so với năm 2017, đạt 7,5 tỉ USD.
Trong đó, giá các mặt hàng chủ lực của Việt Nam như cà phê, điều và cao su mặc dù giảm khá nhiều nhưng nhờ tăng sản lượng xuất khẩu nên nước ta vẫn duy trì được kim ngạch ở mức cao. Ví dụ xuất khẩu cà phê 11 tháng ước đạt 3,3 tỉ USD; xuất khẩu hạt điều đạt 2,25 tỉ USD; cao su đạt 1,87 tỉ USD...
Đáng chú ý, gạo, cà phê, rau quả, thuỷ sản là những mặt hàng có sự gia tăng cả về sản lượng và giá trị kim ngạch xuất khẩu. Trong đó, giá trị xuất khẩu thủy sản trong 11 tháng đạt 8,1 tỉ USD (tăng 6,8%); rau quả đạt 3,5 tỉ USD, tăng 11,6% so với cùng kỳ năm 2017.
Với những kết quả đạt được trong năm 2018, Bộ NN&PTNT cho biết, năm 2019, ngành nông nghiệp sẽ phấn đấu đạt tốc độ tăng trưởng GDP ngành đạt 3,0%, kim ngạch xuất khẩu khoảng 43 tỉ USD.
Để thực hiện được mục tiêu này, Bộ NN&PTNT nhấn mạnh việc phát triển thị trường, tháo gỡ rào cản, tạo thuận lợi cho tiêu thụ nông sản là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu.
Thực tế cho thấy, dù đang xếp thứ 15 thế giới song lĩnh vực xuất khẩu nông sản của nước ta đang ngày càng phải đối mặt với đầy rẫy khó khăn, sự cạnh tranh ngày càng gay gắt đến từ các đối thủ khác trên thế giới.
Không chỉ khó khăn về giá cả và nhu cầu, các thị trường xuất khẩu lớn của Việt Nam ngày càng đặt ra các tiêu chuẩn kỹ thuật khắt khe đối với nông sản nhập khẩu. Tiêu biểu là thị trường Trung Quốc không chỉ nâng cao tiêu chuẩn về chất lượng nông sản nhập khẩu, mà còn tăng cường quản lí và siết chặt thương mại biên giới. Thị trường EU vẫn giữ cảnh báo thẻ vàng đối với thủy sản khai thác nhập khẩu từ Việt Nam, đồng thời dự thảo các quy định mới về các chất sử dụng trên sản phẩm giống cây trồng;
Đối với thị trường Hoa Kỳ cũng tiếp tục duy trì và gia tăng các biện pháp bảo hộ thông qua áp thuế chống bán phá giá đối với các mặt hàng thủy sản Việt Nam, tiếp tục chương trình Thanh tra đối với cá da trơn theo Đạo luật Nông nghiệp (Farm Bill), đang triển khai mạnh mẽ việc áp dụng Đạo luật Lacey Act đối với nhóm hàng gỗ và sản phẩm gỗ;
Thị trường Nhật Bản và Hàn Quốc cũng thường xuyên rà soát, điều chỉnh các quy định về an toàn thực phẩm và gia tăng tần suất kiểm tra hàng nông thủy sản nhập khẩu, gây bất lợi đến tiến độ xuất khẩu của Việt Nam vào các thị trường này
Để hoá giải những rào cản này, các chuyên gia cho rằng ngành nông nghiệp cần làm tốt hơn việc phân tích thông tin, dự báo thị trường, đặc biệt là những thị trường trọng điểm như Mỹ, châu Âu, Nhật Bản, Trung Quốc, Hàn Quốc, Asean..., kịp thời cảnh báo các quy định về rào cản, vấn đề phát sinh có thể gặp đối với hàng xuất khẩu; tổ chức thực hiện các hoạt động xúc tiến thương mại, quảng bá sản phẩm nông lâm thuỷ sản tại thị trường nước ngoài...
Đinh Hoàng
