Xuất xứ hàng hóa là căn cứ pháp lý quan trọng để doanh nghiệp được hưởng ưu đãi thuế quan khi xuất khẩu hoặc nhập khẩu theo các FTA mà Việt Nam tham gia. Khi đáp ứng đầy đủ quy tắc xuất xứ, hàng hóa sẽ được cấp C/O hoặc được tự chứng nhận xuất xứ theo cơ chế của từng hiệp định, qua đó giúp giảm chi phí thuế, rút ngắn thời gian thông quan và nâng cao khả năng cạnh tranh tại thị trường quốc tế.
Theo bà Trịnh Thị Thu Hiền, Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương), quy định về xuất xứ hàng hóa để cấp C/O chỉ áp dụng cho hoạt động xuất khẩu và nhập khẩu. Hàng hóa có C/O hợp lệ được coi là đáp ứng yêu cầu pháp lý của nước nhập khẩu và được hưởng các ưu đãi đã cam kết trong FTA. Đây là nội dung mang tính pháp lý quốc tế, được các quốc gia đàm phán và thống nhất với nhau.
Về bản chất, C/O không chỉ là một chứng từ hành chính mà còn là sự xác nhận rằng sản phẩm đã được sản xuất, chế biến hoặc tạo ra giá trị gia tăng tại quốc gia xuất xứ theo đúng tiêu chí quy định. Các quy tắc này thường dựa trên ba nhóm nguyên tắc cơ bản, gồm: hàng hóa có xuất xứ thuần túy; hàng hóa được sản xuất từ nguyên liệu đã có xuất xứ; và hàng hóa sử dụng nguyên liệu không có xuất xứ nhưng đã trải qua quá trình gia công, chế biến tạo ra chuyển đổi cơ bản.
Trong khi đó, nhãn “Made in Vietnam” lại mang ý nghĩa hoàn toàn khác. Đây là thông tin do doanh nghiệp tự ghi trên sản phẩm lưu thông trong nước nhằm cung cấp thông tin cho người tiêu dùng, phục vụ hoạt động tiếp thị, xây dựng thương hiệu và tạo niềm tin trên thị trường nội địa. Việc ghi nhãn này không gắn trực tiếp với ưu đãi thuế quan và không thể thay thế cho C/O trong thương mại quốc tế.
Một nhầm lẫn phổ biến khác là việc đánh đồng xuất xứ hàng hóa với truy xuất nguồn gốc. Thực tế, truy xuất nguồn gốc nhằm theo dõi toàn bộ quá trình từ nguyên liệu, sản xuất, chế biến đến phân phối sản phẩm, phục vụ quản lý chất lượng, an toàn và minh bạch chuỗi cung ứng. Trong khi đó, xuất xứ hàng hóa chỉ tập trung vào việc xác định tiêu chí để hưởng ưu đãi thuế theo FTA. Hai cơ chế này có thể song hành nhưng không thay thế cho nhau.
Các chuyên gia khuyến nghị, việc hiểu đúng và phân biệt rõ giữa C/O, nhãn “Made in Vietnam” và truy xuất nguồn gốc sẽ giúp doanh nghiệp vừa bảo đảm tuân thủ pháp luật, vừa tận dụng hiệu quả ưu đãi thuế quan, đồng thời nâng cao uy tín và giá trị thương hiệu trong cả thị trường trong nước lẫn quốc tế.
Nam Sơn (t/h)
