Hành vi vi phạm về BHXH có thể sẽ bị xử lý hình sự

Thứ trưởng Bộ LĐ-TB&XH Lê Quân 

Thay đổi mức lương đóng BHXH

2018 là năm quan trọng có nhiều đổi mới trong chính sách lương, BHXH đối với NLĐ. Một trong số đó là điều chỉnh lương tháng làm căn cứ đóng BHXH. Quy định này đã khiến không ít doanh nghiệp thậm chí cả NLĐ băn khoăn, lo lắng vì mức đóng BHXH cao ảnh hưởng tới thu nhập hàng tháng.

Theo Thứ trưởng Bộ LĐ-TB&XH Lê Quân, trên hợp đồng lao động có hai khoản thể hiện rõ nhất là mức lương và các khoản phụ cấp như phụ cấp độc hại, phụ cấp chức vụ… đã bao gồm phần lớn thu nhập cơ bản và ổn định của NLĐ. “Khi chúng ta bổ sung thêm các khoản thu nhập khác mà trước đây không được tính vào đóng BHXH như sáng kiến, năng suất, điện thoại, xăng xe, ăn trưa… thì mức đóng BHXH của các doanh nghiệp sẽ không tăng nhiều, thậm chí nhiều doanh nghiệp sẽ không có sự thay đổi gì về mức đóng BHXH”.

Còn theo ông Bùi Sỹ Lợi - Phó chủ nhiệm Ủy ban Các vấn đề xã hội của Quốc hội: "Về việc công khai, minh bạch trong đóng BHXH, thì phải trả sổ cho NLĐ để NLĐ kiểm soát quá trình đóng BHXH của mình; thứ hai, phải công khai minh bạch mức đóng BHXH, để NLĐ nhìn vào mức đóng có thể biết sẽ được hưởng lợi ở mức bao nhiêu.

Hiện nay, có khoảng 2,3 triệu người đang hưởng lương hưu, theo mức đóng BHXH hiện tại thì tổng số tiền đóng của những người đang hưởng lương hưu chỉ chi trả được khoảng 10 năm, nếu tính tuổi bình quân của những người hưởng lương hưu theo thống kê hiện nay là trên 24 năm thì sẽ không còn quỹ lương, buộc Nhà nước phải hỗ trợ. Do vậy, chúng ta nên công khai minh bạch vấn đề này để cho NLĐ và doanh nghiệp được biết".

Nói về tác động chính sách đối với khi điều chỉnh chính sách từ 1/1/2018, ông Bùi Sỹ Lợi cho biết thêm: Các doanh nghiệp và bản thân NLĐ cho rằng mức đóng BHXH ở Việt Nam có tỷ trọng cao. Hiện nay mức đóng BHXH là 22%, trong đó 14% là doanh nghiệp đóng, 8% là NLĐ đóng.

Nhưng lại đóng trên nền rất thấp, các doanh nghiệp đóng trên tiền lương tối thiểu, do đó mức đóng BHXH để làm căn cứ hưởng lương hưu thấp. Phải đóng trên tiền lương thật, thu nhập thật để tích lũy cho mai sau, NLĐ khi về già, sẽ có lương hưu cao hơn, bảo đảm đời sống tốt hơn.

Ông Trần Đình Liệu - Phó tổng giám đốc BHXH Việt Nam nhận định, trước những thay đổi trong cách tính đóng BHXH, để chuẩn bị cho công tác này, ngay từ năm 2016, 2017 BHXH Việt Nam đã tập trung tuyên truyền về pháp luật chính sách đóng – hưởng để các doanh nghiệp cũng như NLĐ nắm bắt được chính sách; tập trung thông tin tuyên truyền đến đơn vị, người lao động dưới nhiều hình thức như phát tờ rơi, tọa đàm, phát thanh, truyền hình, cử cán bộ xuống trực tiếp đơn vị hướng dẫn....

Xử lý hình sự hành vi vi phạm pháp luật BHXH

Theo Phó tổng giám đốc BHXH Việt Nam Trần Đình Liệu, hiện nay có trên 600.000 doanh nghiệp, nhưng mới có khoảng 250.000 doanh nghiệp tham gia BHXH. Năm 2017, BHXH Việt Nam đã kiểm tra gần 100.000 doanh nghiệp, trong đó khoảng 60.000 doanh nghiệp gần như không còn trên địa bàn, địa chỉ sản xuất, kinh doanh.

Quốc hội đã cân nhắc rất kỹ khi đưa vào 3 Điều 214, 215, 216 trong Bộ luật Hình sự. Việc vi phạm hành vi đóng và hưởng được cụ thể hóa trong Bộ luật Hình sự thể hiện tính nghiêm trọng của các hành vi vi phạm. Các hành vi vi phạm như chiếm đoạt tiền BHXH, BH thất nghiệp; lập hồ sơ giả hoặc làm sai lệch nội dung hồ sơ BHXH, hồ sơ BH thất nghiệp lừa dối cơ quan BHXH; dùng hồ sơ giả hoặc hồ sơ đã bị làm sai lệch nội dung lừa dối cơ quan BHXH hưởng các chế độ BHXH, BH thất nghiệp. Mức hình phạt cao nhất như chiếm đoạt tiền BHXH, BH thất nghiệp 500 triệu đồng trở lên thì bị phạt tù từ 5 năm đến 10 năm.

Theo Thứ trưởng Bộ LĐ-TB&XH Lê Quân, hiện nay, đã có các quy định xử phạt vi phạm hành chính và cũng không hình sự hóa tất cả các hành vi trốn đóng BHXH. Bộ luật Hình sự đưa vào xử phạt tù đối với những trường hợp gian lận, gian dối, dùng thủ đoạn.

“Để triển khai, chúng ta đang chờ hướng dẫn thế nào là gian dối, thế nào là gian lận, dùng thủ đoạn. Như vậy, chúng ta sẽ có căn cứ pháp lý giải thích rõ hơn. Giải pháp hình sự để xử lý những trường hợp để làm gương và đòi hỏi những biện pháp mạnh hơn trong việc tuân thủ pháp luật”, ông Quân nói.

Trong thời gian tới, Bộ LĐ-TBXH sẽ phối hợp tích cực với các cơ quan có liên quan (TAND Tối cao, Viện KSND Tối cao, BHXH Việt Nam và các cơ quan liên quan khác) xây dựng các văn bản hướng dẫn cụ thể để triển khai nội dung nêu trên của Bộ luật Hình sự.

Thanh Bình