Thị trường vốn phát triển, nhu cầu minh bạch ngày càng cao
Những năm gần đây, Việt Nam đạt nhiều thành tựu kinh tế quan trọng, trở thành điểm đến hấp dẫn của dòng vốn trong và ngoài nước. Cùng với đó, thị trường vốn phát triển nhanh, đóng vai trò then chốt trong huy động nguồn lực cho đầu tư.
Từ khi Nghị định 88/2014/NĐ-CP về dịch vụ XHTN được ban hành, lĩnh vực này dần khẳng định vị thế không thể thiếu trong hệ sinh thái tài chính. XHTN giúp tăng tính minh bạch, hỗ trợ định giá rủi ro và là công cụ quan trọng để phát triển thị trường trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) bền vững.
Đối với nhà đầu tư, XHTN là căn cứ đánh giá năng lực tài chính và khả năng trả nợ của doanh nghiệp, giúp định lượng rủi ro trước khi đầu tư. Với doanh nghiệp phát hành, kết quả XHTN thể hiện uy tín và minh bạch, đồng thời giúp họ cải thiện quản trị và giảm chi phí huy động vốn khi đạt thứ hạng cao.
Bước tiến lớn với quy định xếp hạng tín nhiệm bắt buộc
Theo Bộ Tài chính, một trong những bước tiến quan trọng là việc áp dụng quy định XHTN bắt buộc với TPDN. Quy định này đã có hiệu lực từ năm 2023 đối với trái phiếu phát hành ra công chúng và từ năm 2024 với trái phiếu phát hành riêng lẻ.
Nghị định 245/2025/NĐ-CP đánh dấu bước ngoặt khi yêu cầu doanh nghiệp phát hành trái phiếu ra công chúng phải có XHTN, hướng thị trường đến minh bạch và chuẩn mực hơn. Cùng với việc sửa đổi Luật Chứng khoán và Luật Doanh nghiệp, khung pháp lý về XHTN đang ngày càng hoàn thiện, tạo hành lang cho các tổ chức cung cấp dịch vụ hoạt động chuyên nghiệp, minh bạch.
Hiện hơn 140 doanh nghiệp trong các lĩnh vực bất động sản, chứng khoán, năng lượng và sản xuất đã tham gia XHTN. Năm 2024, có 216,6 nghìn tỷ đồng trái phiếu của 54 tổ chức phát hành được xếp hạng, chiếm 46,3% tổng giá trị phát hành toàn thị trường. Trong 10 tháng đầu năm 2025, giá trị trái phiếu có XHTN đạt 287,4 nghìn tỷ đồng – tăng gấp 2,1 lần so với cùng kỳ năm trước. Đến cuối tháng 10, dư nợ trái phiếu của các tổ chức được XHTN đạt gần 461 nghìn tỷ đồng, tương đương 33,7% tổng dư nợ TPDN toàn thị trường.
Những con số này cho thấy XHTN đang trở thành tiêu chuẩn mới, là “tấm hộ chiếu tín nhiệm” giúp doanh nghiệp tiếp cận nguồn vốn dài hạn với chi phí hợp lý hơn.
Hướng tới xây dựng văn hóa xếp hạng tín nhiệm
Theo Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, khung pháp lý về XHTN đã được hoàn thiện qua nhiều văn bản như Luật Chứng khoán 2019, Luật sửa đổi 2024, Nghị định 155/2020/NĐ-CP và Chiến lược phát triển thị trường chứng khoán đến năm 2030. Chiến lược này xác định rõ nhiệm vụ phát triển các tổ chức XHTN, tiến tới hình thành văn hóa sử dụng kết quả xếp hạng trong đầu tư và phát hành.
Bộ Tài chính đang phối hợp với ADB và các đối tác quốc tế triển khai chương trình hỗ trợ kỹ thuật, đào tạo và phổ biến pháp luật về XHTN. Trong tháng 11/2025, hai hội thảo tiếp theo tại Hà Nội và TP.HCM sẽ tập trung thảo luận về cơ chế giám sát, kiểm soát nội bộ và phòng ngừa xung đột lợi ích trong hoạt động xếp hạng.
Các chuyên gia cho rằng việc phát triển văn hóa XHTN là yếu tố cốt lõi để thị trường vốn vận hành minh bạch và bền vững. Khi doanh nghiệp coi trọng XHTN như thước đo uy tín, thị trường sẽ tự điều chỉnh theo hướng kỷ luật và hiệu quả hơn.
Chính phủ Việt Nam đang ưu tiên hoàn thiện khung pháp lý cho thị trường vốn theo thông lệ quốc tế, hướng đến một môi trường đầu tư an toàn, hiệu quả và minh bạch. Trong tiến trình này, XHTN được xem là “chìa khóa vàng” giúp kết nối doanh nghiệp và nhà đầu tư trên nền tảng tin cậy.
Hội thảo lần này không chỉ góp phần lan tỏa thông điệp về phát triển thị trường XHTN minh bạch, lành mạnh, mà còn khẳng định quyết tâm của Chính phủ trong việc hình thànhvăn hóa xếp hạng tín nhiệm tại Việt Nam – nơi kết quả xếp hạng trở thành chỉ dấu uy tín và kênh tham khảo tin cậy cho cả nhà đầu tư trong và ngoài nước.
Phương Thảo(t/h)
