Theo thống kê, con số này cao hơn so với trung bình nhiều năm (trung bình khoảng 2 cơn bão, trong đó 0,8 cơn ảnh hưởng trực tiếp đến đất liền Việt Nam). Điều này đồng nghĩa với nguy cơ thiên tai gia tăng, đặc biệt khi mưa lớn trên diện rộng có thể xuất hiện ở nhiều khu vực ngay từ những ngày đầu tháng.
Dự báo trong đầu tháng 10, Bắc Bộ và Thanh Hóa có nguy cơ cao xuất hiện các đợt mưa lớn diện rộng. Khu vực từ Nghệ An đến phía Bắc Khánh Hòa cũng sẽ hứng chịu một số đợt mưa lớn, gây nguy cơ ngập úng tại đô thị và lũ quét, sạt lở đất tại vùng núi. Các địa phương còn lại trên cả nước trong tháng này cũng có nhiều ngày có mưa rào và dông, trong đó một số ngày ghi nhận mưa vừa, mưa to.
Tổng lượng mưa tháng 10 tại nhiều khu vực được dự báo xấp xỉ trung bình nhiều năm. Tuy nhiên, các tỉnh từ Quảng Trị đến Quảng Ngãi có thể cao hơn 10-30% so với mức trung bình. Ngoài ra, cơ quan khí tượng cũng cảnh báo nguy cơ xuất hiện nhiều hiện tượng thời tiết nguy hiểm khác như dông, lốc, sét, mưa đá và gió giật mạnh. Dù xảy ra cục bộ, phạm vi hẹp, song các hiện tượng này tiềm ẩn nguy cơ gây thiệt hại lớn về tài sản và cả tính mạng người dân.
Một yếu tố khác đáng lưu ý là không khí lạnh. Từ giữa tháng 10, không khí lạnh sẽ có xu hướng hoạt động mạnh dần. Dù vậy, nền nhiệt trung bình trên cả nước trong tháng được dự báo cao hơn khoảng 0,5-1°C so với trung bình nhiều năm, khiến diễn biến thời tiết càng thêm phức tạp.
Nhìn lại tháng 9 vừa qua, Biển Đông ghi nhận tới 4 cơn bão gồm bão số 7 Tapah, bão số 8 Mitag, bão số 9 Ragasa và bão số 10 Bualoi. Đây là tháng có tần suất bão dày đặc, gây tác động mạnh mẽ đến đất liền và đời sống người dân.
Miền Bắc trong tháng 9 liên tiếp trải qua nhiều ngày mưa, trong đó có 3 đợt mưa diện rộng kéo dài tổng cộng 14 ngày (9-12/9, 15-18/9 và 25-30/9). Đặc biệt, từ 25-30/9, do tác động của dải hội tụ nhiệt đới kết hợp với hoàn lưu bão số 10 và hội tụ gió trên cao, khu vực này có mưa rất lớn với lượng phổ biến 100-250mm. Nhiều địa phương như Sơn La, Hòa Bình, Lào Cai, Yên Bái và Hà Nội ghi nhận tổng lượng mưa 250-400mm, thậm chí có nơi cao hơn.
Cùng thời gian, Thanh Hóa đến Huế cũng hứng chịu 3 đợt mưa lớn diện rộng, trong đó đợt từ 26-30/9 do ảnh hưởng trực tiếp bão số 10 gây mưa to đến rất to. Tổng lượng mưa phổ biến 300-450mm, riêng Thanh Hóa và Nghệ An ghi nhận 450-600mm, có nơi vượt 600mm.
Các tỉnh duyên hải Nam Trung Bộ, Tây Nguyên và Nam Bộ cũng liên tiếp có mưa rào và dông. Từ 26-30/9, dưới tác động của gió mùa Tây Nam hoạt động mạnh, khu vực này ghi nhận mưa vừa, mưa to cục bộ với lượng 40-100mm. Phía Bắc duyên hải Nam Trung Bộ, do ảnh hưởng hoàn lưu bão số 10, lượng mưa đạt 80-200mm, có nơi trên 300mm.
Một số trạm khí tượng ghi nhận lượng mưa tháng vượt giá trị lịch sử cùng kỳ. Điển hình, trạm Lào Cai trong tháng 9 đo được 697mm, vượt xa kỷ lục 412,1mm của năm 2024; trạm Tuyên Quang (Hà Giang) đạt 699mm, vượt kỷ lục 638mm của năm 2020. Theo cơ quan khí tượng, tổng lượng mưa trên cả nước trong tháng 9 vừa qua phổ biến cao hơn trung bình nhiều năm 30-70%, một số nơi cao hơn 70-120%, riêng vùng núi phía Bắc vượt 120-220%.
Những số liệu trên cho thấy xu hướng gia tăng rõ rệt về mức độ khắc nghiệt của mưa bão trong những tháng cao điểm mùa mưa. Việc tháng 10 được dự báo có thêm 2-3 cơn bão và áp thấp nhiệt đới càng đặt ra yêu cầu cấp bách cho các địa phương trong việc chủ động ứng phó, tăng cường biện pháp phòng tránh thiên tai, giảm thiểu tối đa rủi ro cho người dân.
Thiên Trường (t/h)
