Bản chất của bức xạ điện từ từ smartphone
Trên thực tế, mọi vật thể đều phát ra bức xạ điện từ do sự dao động nhiệt của các hạt cấu tạo nên chúng. Tuy nhiên, cường độ bức xạ này khác nhau tùy thuộc vào từng vật thể. Các thiết bị điện tử, bao gồm cả smartphone, cũng phát ra bức xạ điện từ với các bước sóng đặc trưng.
Để đánh giá mức độ bức xạ phát ra từ smartphone, người ta sử dụng chỉ số Tỷ lệ hấp thụ riêng (SAR - Specific Absorption Rate). SAR đo lường lượng năng lượng sóng điện từ mà cơ thể con người hấp thụ khi sử dụng điện thoại. Chỉ số SAR được tính bằng đơn vị Watt trên kilogram (W/kg), và một chiếc smartphone có chỉ số SAR càng cao đồng nghĩa với việc nó phát ra bức xạ càng lớn.
Giới hạn bức xạ cho phép trên toàn cầu và tại Việt Nam
Mức giới hạn bức xạ tối đa cho phép đối với smartphone có sự khác biệt giữa các quốc gia và khu vực. Ví dụ, Liên minh châu Âu (EU) quy định mức giới hạn SAR tối đa là 4 W/kg, trong khi Ủy ban Truyền thông Liên bang Hoa Kỳ (FCC) khuyến nghị mức tối đa chỉ là 1,6 W/kg.
Tại Việt Nam, Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia QCVN 134:2024/BTTTT do Bộ Thông tin và Truyền thông ban hành ngày 31/12/2024 quy định giới hạn SAR cho các thiết bị điện tử cầm tay và đeo trên người là 2 W/kg đối với vùng đầu và thân; 4 W/kg đối với các chi. Quy chuẩn này không áp dụng giới hạn SAR trên toàn cơ thể.
QCVN 134:2024/BTTTT sẽ bắt buộc áp dụng đối với điện thoại di động từ ngày 1/7/2026 và đối với các sản phẩm còn lại (máy tính bảng, máy tính xách tay, thiết bị đầu cuối thông tin di động mặt đất, không bao gồm thiết bị y tế cấy ghép và điện thoại phòng nổ) từ ngày 1/7/2027. Kể từ ngày 1/7/2025, các thiết bị di động muốn lưu thông trên thị trường Việt Nam phải được đo kiểm theo quy chuẩn này để phục vụ chứng nhận và công bố hợp quy.
Người dùng vẫn ưu tiên smartphone có bức xạ thấp
Mặc dù các nhà khoa học chưa đưa ra kết luận cuối cùng về mức độ nguy hiểm của bức xạ điện từ từ smartphone, người tiêu dùng vẫn có xu hướng lựa chọn những thiết bị có mức bức xạ thấp hơn để cảm thấy an tâm hơn trong quá trình sử dụng.
Một ví dụ điển hình là vào năm 2023, Apple đã từng bị cấm bán iPhone 12 tại Pháp do thiết bị này phát ra bức xạ vượt quá mức cho phép của Liên minh châu Âu. Để giải quyết vấn đề này, Apple đã phải phát hành bản cập nhật phần mềm nhằm điều chỉnh công suất phát sóng và giảm mức bức xạ phát ra từ thiết bị.
Các biện pháp giảm thiểu phơi nhiễm bức xạ từ điện thoại di động
Mặc dù bức xạ điện từ từ smartphone không mạnh và nguy hiểm như các loại bức xạ ion hóa (ví dụ như tia X, tia UV), và chưa có bằng chứng xác thực về tác động nguy hại đến sức khỏe, việc chủ động giảm thiểu sự hấp thụ bức xạ vẫn được nhiều người lựa chọn như một biện pháp phòng ngừa.
Cục Tần số Vô tuyến điện (Bộ Khoa học và Công nghệ) đã đưa ra một số khuyến nghị giúp người dùng giảm thiểu tiếp xúc với từ trường của điện thoại di động:
- Giữ điện thoại cách xa cơ thể: Chỉ cần giữ điện thoại cách cơ thể vài chục centimet khi không sử dụng có thể giảm đáng kể lượng bức xạ hấp thụ.
- Giữ khoảng cách khi gọi điện: Nên giữ điện thoại cách tai một khoảng nhỏ khi thực hiện cuộc gọi. Ưu tiên sử dụng loa ngoài hoặc tai nghe (có dây hoặc Bluetooth) vì chúng phát ra ít bức xạ hơn so với việc áp trực tiếp điện thoại vào tai.
- Để điện thoại trong túi xách, cặp hoặc ba lô: Khi không sử dụng, việc cất điện thoại trong các vật dụng này cũng giúp giảm đáng kể lượng năng lượng hấp thụ vào cơ thể.
- Hạn chế sử dụng điện thoại trong các tình huống sau:
- Tín hiệu yếu (1-2 vạch sóng): Điện thoại sẽ phải tăng cường công suất phát sóng để duy trì kết nối.
- Di chuyển nhanh: Thiết bị liên tục chuyển đổi giữa các trạm phát sóng, làm tăng mức bức xạ.
- Tải hoặc xem video dung lượng lớn: Nên tải video hoặc nhạc về xem offline thay vì xem trực tuyến.
- Tránh sử dụng các sản phẩm "chống bức xạ" không rõ nguồn gốc: Theo Ủy ban Thương mại Liên bang Hoa Kỳ (FTC), nhiều thiết bị quảng cáo là có khả năng chắn bức xạ có thể gây phản tác dụng, khiến điện thoại phải hoạt động mạnh hơn để duy trì kết nối, dẫn đến việc phát ra nhiều bức xạ hơn.
Dù chưa có kết luận dứt khoát về sự nguy hiểm của bức xạ điện từ từ smartphone, việc áp dụng các biện pháp phòng ngừa đơn giản vẫn là một cách để người dùng cảm thấy an tâm hơn trong quá trình sử dụng thiết bị di động hàng ngày.
Tâm An (t/h)
