Thời gian qua, việc thu thuế chuyển nhượng bất động sản (BĐS) được nhiều cơ quan báo chí phản ánh nảy sinh nhiều vấn đề bất cập như lúng túng với việc "xác định giá đúng", thất thu thuế chuyển nhượng BĐS…
Về việc này, đại diện Bộ Tài chính cho biết, đã tiếp thu, triển khai các giải pháp chống thất thu thuế, đảm bảo minh bạch giao dịch chuyển nhượng BĐS.
Cụ thể, Tổng cục Thuế đã có công văn số 1381/TCT-DNNCN ngày 28/04/2022 về triển khai các giải pháp chống thất thu trong hoạt động chuyển nhượng bất động sản và công văn số 1488/TCT-KTNB ngày 10/05/2022 về việc bổ sung hướng dẫn xây dựng kế hoạch KTNB và công tác phòng chống tham nhũng năm 2022.
Theo đó, đề nghị Cục thuế các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương chủ động tham mưu UBND tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương để chỉ đạo Sở Tài nguyên và Môi trường, các cơ quan có liên quan thực hiện các nội dung nêu tại công văn 3849/BTC-TCT ngày 28/04/2022 của Bộ Tài chính; chỉ đạo quán triệt các phòng, đội tham gia công tác xử lý hồ sơ chuyển nhượng BĐS thực hiện nghiêm túc các quy định về trình tự, thủ tục xử lý hồ sơ xác định nghĩa vụ tài chính; xây dựng kế hoạch kiểm tra chuyên đề về tính liêm chính của cán bộ thuế trong công tác chống thất thu thuế đối với hoạt động chuyển nhượng bất động sản; có biện pháp xử lý hoặc kiến nghị các cơ quan nhà nước có thẩm quyền thực hiện các biện pháp xử lý đối với hành vi trốn thuế trong hoạt động chuyển nhượng, kinh doanh bất động sản theo quy định của pháp luật.
Theo đại diện Bộ Tài chính, tại các văn bản quy phạm pháp luật về quản lý thuế và quy trình về quản lý thuế hiện hành đã có hướng dẫn liên quan về trình tự cách xử lý, trách nhiệm của cơ quan thuế. Do đó, không cần phải ban hành quy trình riêng để hướng dẫn cụ thể trong trường hợp người nộp thuế kê khai giá chuyển nhượng BĐS thấp hơn giá chuyển nhượng thực tế.
Cũng theo đại diện Bộ Tài chính, thời gian tới, Tổng cục Thuế sẽ chỉ đạo cơ quan thuế các cấp tiếp tục tăng cường công tác tuyên truyền để người dân hiểu đầy đủ, chính xác về nghĩa vụ và lợi ích trong việc thực hiện nộp thuế chuyển nhượng BĐS; những rủi ro, trách nhiệm khi kê khai giá không đúng, đồng thời tập trung xây dựng cơ sở dữ liệu về giá đã giao dịch và kê khai thuế để làm căn cứ tính thuế theo quy định của Luật Quản lý thuế.
Về lâu dài, Bộ Tài chính kiến nghị cấp có thẩm quyền trong thời gian tới thực hiện một số giải pháp như: tổ chức rà soát các văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến hoạt động kinh doanh, chuyển nhượng BĐS để sửa đổi, bổ sung đảm bảo thống nhất, đồng bộ. Bên cạnh đó, cấp thẩm quyền cần bổ sung quy định giao dịch chuyển nhượng BĐS phải thanh toán qua ngân hàng để minh bạch trong kiểm soát giao dịch của các ngành, phục vụ công tác quản lý giao dịch tài sản, BĐS của các chủ thể trong xã hội của các cơ quan quản lý Nhà nước nói chung và quản lý thuế nói riêng.
Chỉ đạo "chung chung" gây hệ lụy, nhũng nhiễu
Phát biểu trước Quốc hội mới đây, đại biểu Phan Thái Bình (đoàn Quảng Nam) đã nêu ra loạt vấn đề rất đáng chú ý trong việc chống thất thu thuế kinh doanh chuyển nhượng BĐS.
Theo ông Bình, thị trường BĐS đã góp phần quan trọng vào sự phát triển chung của nền kinh tế. Tuy nhiên, tình trạng "bán nhà 2 giá", tức là giá thực tế cao hơn nhiều giá kê khai trong kinh doanh, chuyển nhượng BĐS còn phổ biến, gây thất thu ngân sách.
Để khắc phục vấn đề này, đại biểu cho biết Bộ Tài chính, Bộ Tư pháp đã có nhiều văn bản để thực hiện các biện pháp chống thất thu thuế, hướng dẫn kê khai đúng giá trị chuyển nhượng. Việc này bước đầu có kết quả, nâng cao hiệu quả quản lý Nhà nước, đảm bảo nguồn thu. Tuy nhiên, ông Phan Thanh Bình thẳng thắn cho rằng các chỉ đạo hướng dẫn của Bộ Tài chính, Tổng cục Thuế thời gian qua còn "chung chung", chưa giải quyết được triệt để gốc vấn đề mà ngược lại còn phát sinh bất cập, hệ lụy trong quá trình thực hiện.
Đáng chú ý, đại biểu nêu ra vấn đề rất lớn, đó là khi kinh doanh, chuyển nhượng BĐS thì người dân chịu mức thuế cao hơn, theo giá thị trường. Nhưng khi bị thu hồi, đền bù thì áp theo giá Nhà nước, thấp hơn giá thị trường. Điều này dẫn đến "bất bình đẳng".
Ông Bình cũng chỉ ra việc các cơ quan thuế hiện nay không có cơ sở pháp lý rõ ràng để công nhận hay không công nhận mức giá kê khai trong hợp đồng công chứng là giá giao dịch thực tế. Do vậy, khi áp dụng biện pháp để chống thất thu, các địa phương không thống nhất, mỗi địa phương, mỗi người lại áp dụng một kiểu.
Từ phản ánh của cử tri, ông Bình cho biết có một số cơ quan thuế cấp huyện có biểu hiện tùy tiện trong việc áp giá tính thuế. Nhiều nơi yêu cầu người dân chấp nhận giá trị tính thuế cao hơn gấp 1,5-2 lần giá Nhà nước quy định mới được giải quyết hồ sơ. Trường hợp thấp hơn mức trên thì bị "ngâm" hoặc "mời lên làm việc nhiều lần", trả hồ sơ về với lý do chưa sát với thị trường.
Tuy nhiên, theo ông Bình, căn cứ như thế nào để sát thị trường thì không rõ ràng, không minh bạch. Thực tế, có nhiều địa phương chậm giải quyết hồ sơ, tình trạng quá hạn rất lớn. Điều này ảnh hưởng nghiêm trọng đến việc kinh doanh đời sống người dân.
Bên cạnh đó ông Bình cho rằng, có một số cán bộ thuế còn nhũng nhiễu, chấp nhận tiêu cực để giải quyết thuận lợi. Về nguyên tắc, cá nhân thực hiện 2 giá giao dịch thì phải chịu trách nhiệm trước pháp luật cả về hành chính và hình sự, những hành vi này cần được xử lý nghiêm minh. Tuy nhiên, các chỉ đạo Bộ Tài chính, Tổng cục thuế, UBND một số địa phương và một số cơ quan liên quan… còn chung chung thời gian qua, chưa giải quyết được các nhiệm vụ nêu trên.
Việc chỉ đạo chung chung, không có giải pháp rõ ràng về pháp lý và kỹ thuật, theo ông Bình, vô tình dẫn đến nguy cơ là công cụ phương tiện, để một số cơ quan, cán bộ thu, chủ thể khác như công chứng có điều kiện nhũng nhiễu, trục lợi, tham nhũng tiêu cực, gây khó người dân.
Trước tình trạng nêu trên, đại biểu Bình đã đề nghị Quốc hội sớm hoàn thiện hành lang pháp lý về đất đai, thuế. Trong đó quy định xác định giá đất theo giá thị trường đúng như quy định của Luật đất đai. UBND các địa phương cần cập nhật, bám sát giá đất nhà nước để tính thuế và tính chi phí bồi thường cho người dân khi thu hồi đất cho người dân, đảm bảo sự công bằng trong mối quan hệ này.
Đại biểu cũng đề nghị Bộ Tài chính, Tổng cục Thuế phải quy định rõ ràng các biện pháp chống thất thu thuế theo đúng quy định pháp luật, để các cơ quan thuế địa phương đảm bảo tính thống nhất, công khai, minh bạch, đưa thị trường phát triển lành mạnh, tránh tình trạng nhũng nhiễu, lạm quyền, khó khăn cho người dân.
Lê Pháp (T/h)
