Tại huyện miền núi Sơn Hà, tỉnh Quảng Ngãi có lần về công tác, tôi chứng kiến một người cha, tay ôm con nhỏ, còn tay kia cầm điếu thuốc phì phèo. Tôi nói, anh hút thuốc như thế thì con anh hít phải dễ bị lao phổi đó. Anh vẫn không tin đều tôi nói mà cứ thản nhiên phì phèo thuốc lá.
Hầu như ở nhiều vùng dân cư người đồng bào dân tộc thiểu số bà con chưa hiểu được tác hại của việc hút thuốc lá thụ động. Có lần về dự lễ hội ăn trâu ở thôn 02 xã Trà Thủy, huyện Trà Bồng, tôi bị nghẹt thở bởi khói thuốc lá. Bà con thản nhiên hút. Mỗi người dùng một điếu thì bàn nhậu đầy khói thuốc.
Tôi hỏi già làng Hồ Văn Nam, vì sao bà con mình nghiện thuốc lá nhiều như vậy. Già làng chậm rãi giải thích cho tôi hiểu. Ăn trầu, hút thuốc và uống rượu là tục lâu đời của người miền núi. Bởi đó, là câu chuyện đầu tiên khi mọi người tiếp xúc với nhau. Khó bỏ lắm nhà báo ơi. Già làng chép miệng thở dài.
Nhiều lần về các huyện miền núi, tôi giải thích cho bà con trong 03 thứ: Hút thuốc, ăn trầu và uống rượu thì hút thuốc có hại nhiều nhất cho sức khỏe. Khói thuốc lá gây ra nhiều bệnh cho con người, nhất là bệnh lao phổi. Đặc biệt, nhất là người già và trẻ em. Hút thuốc lá thụ động làm cho nhiều người bị mắc bệnh. Khi tôi giải thích nhiều người hiểu nhưng rồi lại quên. Họ xem hút thuốc lá như “Chuyện thường ngày ở huyện”. 
Chuyện không hay là, có cán bộ làm công tác ở bệnh viện huyện, phòng giáo dục huyện và chính quyền các địa phương miệng hô hào mọi người không hút thuốc lá nhưng bản thân mình thì lại thản nhiên hút thuốc. Lời nói và hành động của những cán bộ này lại mâu thuẫn với nhau. Đặc biệt, ở một số công sở vẽ, viết khẩu hiệu khá hay, như:“NO SMOKING “nghĩa là không hút thuốc lá, nhưng trước câu khẩu hiệu ấy, nhiều người vẫn đứng thản nhiên hút thuốc lá . Và tại các lễ hội ngồi cạnh trẻ con nhiều người vẫn ung dung hút thuốc.
Hút thuốc lá thụ động đang là vấn nạn ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Để hạn chế tình trạng này, chúng ta cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền gắn với hình thức xử phạt ở những nơi hội họp đông người, bệnh viện, trường học. Và cán bộ công chức phải là những hạt nhân gương mẫu đi đầu làm gương trong công tác tuyên truyền thực hiện phòng chống thuốc lá.
Bài và ảnh Đình Quang
