Sau hơn 20 năm nghiên cứu và phát triển, Yeast Era – một doanh nghiệp công nghệ sinh học của Việt Nam – đã đưa ra câu trả lời khác. Bằng công nghệ lên men sinh khối vi sinh, tinh bột từ các nguyên liệu nông nghiệp quen thuộc như gạo có thể được chuyển hóa thành protein sinh học chỉ trong vòng 20 giờ, không cần chăn nuôi, không cần giết mổ. Đây được xem là một bước tiến đáng chú ý trong nỗ lực tái cấu trúc ngành thực phẩm toàn cầu.
Khi quy trình sản xuất thực phẩm truyền thống chạm tới giới hạn
Sản xuất thực phẩm hiện nay đang đứng trước những thách thức mang tính hệ thống. Đất nông nghiệp bị suy thoái trên diện rộng, trong khi nông nghiệp tiêu thụ phần lớn nguồn nước ngọt của thế giới. Biến đổi khí hậu khiến thời tiết cực đoan gia tăng, làm năng suất giảm và rủi ro dịch bệnh trong chăn nuôi ngày càng khó kiểm soát. Cùng lúc đó, dân số toàn cầu tiếp tục tăng, kéo theo nhu cầu protein ngày một lớn.
Chăn nuôi, dù từng là trụ cột của an ninh lương thực, lại đang trở thành nguồn phát thải khí nhà kính đáng kể, đặc biệt là methane. Việc phụ thuộc vào kháng sinh, hormone tăng trưởng và thức ăn công nghiệp cũng làm dấy lên lo ngại về sức khỏe cộng đồng. Trong bối cảnh đó, mở rộng chăn nuôi không còn là lời giải bền vững cho bài toán protein.
Lên men sinh khối: tái định nghĩa cách con người tạo ra protein
Công nghệ mà Yeast Era phát triển dựa trên một nguyên lý sinh học đơn giản nhưng mạnh mẽ: vi sinh vật có khả năng chuyển hóa carbon thành protein. Điểm khác biệt nằm ở việc kiểm soát và công nghiệp hóa quá trình này. Trong hệ thống lên men khép kín, vi sinh vật được nuôi dưỡng trong điều kiện tối ưu, sử dụng nguồn carbon sạch từ tinh bột.
Chỉ sau 16–24 giờ, sinh khối giàu protein, chất xơ hòa tan và các hợp chất sinh học đã được tạo ra. Nếu để sản xuất 1 tấn protein bằng chăn nuôi cần nhiều tháng, thậm chí nhiều năm, thì với lên men sinh khối, khối lượng tương đương có thể hoàn thành trong một ngày. Quan trọng hơn, quá trình này gần như không phụ thuộc vào đất đai, khí hậu hay mùa vụ – những yếu tố khiến nông nghiệp truyền thống dễ tổn thương trước biến đổi khí hậu.
Protein từ sinh khối vi sinh không phải là bản sao của thịt hay sữa theo nghĩa hình thức. Thay vào đó, nó đóng vai trò thay thế về giá trị dinh dưỡng và chức năng sinh học. Nguồn protein này không chứa lactose, không cholesterol, không purine, dễ tiêu hóa và phù hợp với nhiều nhóm người tiêu dùng, từ người cao tuổi đến người có rối loạn chuyển hóa hoặc không dung nạp sữa.
Bên cạnh protein, sinh khối vi sinh còn chứa beta-glucan từ nấm men và các postbiotic – những thành phần được đánh giá cao trong việc hỗ trợ miễn dịch, cải thiện hệ tiêu hóa và điều hòa chuyển hóa. Đây là lợi thế mà thực phẩm chăn nuôi truyền thống khó có thể hội tụ cùng lúc.
Thay đổi logic của chuỗi sản xuất thực phẩm
Điểm cốt lõi của công nghệ lên men sinh khối không chỉ nằm ở sản phẩm cuối cùng, mà ở việc thay đổi tận gốc cách con người sản xuất thực phẩm. Protein được tạo ra trong nhà máy sinh học vận hành liên tục, sử dụng rất ít nước, diện tích nhỏ và giảm tới hơn 95% lượng phát thải khí nhà kính, gần như không phát sinh methane.
Việc một doanh nghiệp Việt Nam làm chủ công nghệ lên men sinh khối ở quy mô công nghiệp cho thấy Việt Nam đang dần chuyển vai, từ nơi cung cấp nguyên liệu nông nghiệp sang quốc gia tạo ra công nghệ lõi. Khi hạt gạo có thể được chuyển hóa thành protein chỉ trong 20 giờ, tương lai thực phẩm không còn bị giới hạn bởi đồng ruộng hay trang trại, mà đang được định hình bởi khoa học và đổi mới sáng tạo.
Nam Sơn
