Để rũ bỏ trách nhiệm, công ty xin đóng cửa mỏ, dừng khai thác, san lấp hoàn lại mặt bằng, dù hậu quả của việc khai thác đã rõ mồn một.
Công ty kiếm lời, người dân khốn khó
Ngày 21/8/2009, UBND tỉnh Thái Nguyên cấp Giấy phép khai thác khoáng sản số 2024/GP-UBND cho Công ty CP Luyện kim đen Thái Nguyên khai thác mỏ sắt Chỏm Vung Tây, tại khu vực xã Cây Thị; phương pháp khai thác lộ thiên; diện tích khai thác 9,7795 ha; thời hạn khai thác 10 năm.
Theo 3 quyết định của UBND huyện Đồng Hỷ về phê duyệt phương án, dự toán, bồi thường, hỗ trợ - GPMB dự án khai thác mỏ sắt Chỏm Vung Tây thì: Đợt 1, công ty phải bồi thường cho 6 hộ dân số tiền khoảng 1,8 tỷ đồng; đợt 2 phải bồi thường cho 9 hộ dân, số tiền khoảng 6,5 tỷ đồng; đợt 3 phải bồi thường cho 3 hộ dân, khoảng 3,7 tỷ đồng.
Trên thực tế, mặc dù công ty chưa thực hiện GPMB theo quyết định của cơ quan có thẩm quyền, nhưng đã tiến hành khai khai thác kiểu “xôi đỗ” ở mỏ sắt Chỏm Vung Tây để kiếm lời. Theo báo cáo của Công ty CP Luyện kim đen Thái Nguyên, từ cuối năm 2013 - 9/2016, công ty đã tổ chức khai thác với tổng sản lượng 86.589 tấn.
Việc khai thác mỏ sắt mang lại lợi nhuận lớn cho công ty, trong khi nhiều gia đình gặp nguy hiểm do việc khai thác tiến hành ngay sát nhà dân, nhưng công ty… “mặc kệ”.
Trong quá trình khai thác mỏ sắt của Công ty CP Luyện kim đen Thái Nguyên nhiều nhà dân bị nứt nhà, sụt lún
Bức xúc trước việc khai thác của Công ty CP Luyện kim đen Thái Nguyên, người dân đã nhiều lần phản ánh, gửi đơn thư kiến nghị lên các cấp chính quyền, đề nghị giải quyết. Chính quyền địa phương cũng đã họp lên họp xuống trong suốt thời gian dài, nhưng vẫn không thể xử lý dứt điểm.
Đóng cửa mỏ sắt, rũ bỏ trách nhiệm (?)
Từ đầu năm 2017, người dân liên tiếp gửi đơn thư kêu cứu về tình trạng nứt nhà, sụt lún, mất nước. Khi đó, lãnh đạo Công ty CP Luyện kim đen Thái Nguyên trả lời: Việc gây sụt lún, nứt nhà cửa, mất nước, chưa có căn cứ, cơ sở pháp lý của các cơ quan chuyên môn khẳng định do công ty gây ra, do vậy, công ty chưa nhận, thực hiện trách nhiệm.
Trong một văn bản gửi UBND tỉnh Thái Nguyên, phía Công ty CP Luyện kim đen Thái Nguyên đề cập việc đóng cửa mỏ Chỏm Vung Tây, ngừng khai thác, san lấp hoàn trả lại mặt bằng. Đồng thời, công ty tuyên bố tạm dừng chi trả tiền GPMB do đã quá thời hạn cuối cùng công ty đưa ra là ngày 19/1/2017 và công ty đã có phương án kế hoạch sản xuất, kinh doanh khác.
Ngày 7/7/2017, trao đổi với PV, ông Chu Phương Đông, Giám đốc Công ty CP Luyện kim đen Thái Nguyên cho biết: Đến nay, đơn vị mới thực hiện chi trả tiền bồi thường GPMB đối với 8 hộ dân theo quyết định thu hồi đất của UBND huyện. Đầu năm 2017, công ty dừng khai thác bởi người dân yêu cầu bồi thường giá cao đối với hiện tượng sụt lún, mất nước. Dự kiến, cuối năm 2017, khi cơ quan chức năng có kết luận chỉ rõ nguyên nhân, đối tượng khai thác dẫn đến hiện tượng nêu trên, thì công ty khai thác trở lại.
Ông Đông nhấn mạnh, công ty đã dừng khai thác nên trong kết luận của cơ quan chức năng về đối tượng gây ra sụt lún, nứt nhà, mất nước không phải là Công ty CP Luyện kim đen Thái Nguyên (?!)
Nói như ông Đông thì việc mất nước, sụt lún, nứt nhà, là do doanh nghiệp khác gây ra, chứ không liên quan đến hoạt động khai thác của Công ty Luyện kim đen Thái Nguyên, mặc dù thực tế hậu quả của việc khai thác đã quá rõ.
Cụ thể, tại Văn bản số 892/STNMT-TNN của Sở TN&MT Thái Nguyên nêu rõ: Ngày 15/4/2016, UBND tỉnh đã có Văn bản số 1114/UBND-KTN gửi Bộ TN&MT, đề nghị cử cán bộ về xác định nguyên nhân gây ra sụt lún, nứt nhà. Ngày 13/5/2016, Bộ TN&MT đã cử Đoàn công tác (thuộc Viện Khoa học địa chất và khoáng sản) phối hợp với Sở TN&MT, các đơn vị liên quan, tiến hành khảo sát, nghiên cứu khu vực. Kết quả, điều tra, nghiên cứu, Viện Khoa học địa chất và khoáng sản đã đưa ra kết luận về nguyên nhân mất nước, rạn nứt nhà cửa, sụt nứt đất tại xóm Hòa Bình, xã Cây Thị, là do các moong khai thác nhỏ lẻ của Công ty CP luyện kim đen Thái Nguyên tác động gây ra.
Trao đổi với PV, ông Nguyễn Bá Chính, Phó giám đốc Sở TN&MT Thái Nguyên cho biết: Có ý kiến cho rằng công ty “tuyên bố” đóng cửa mỏ, không tiến hành khai thác nữa nhằm rũ bỏ trách nhiệm.
Tuy nhiên, thực tế, dù công ty xin đóng cửa mỏ, nhưng cơ quan chức năng không đồng ý. Riêng đối với các hộ dân bị ảnh hưởng trong vùng dự án khai thác quặng sắt mỏ Chỏm Vung Tây, xã Cây Thị, của Công ty CP Luyện kim đen Thái Nguyên, huyện Đồng Hỷ yêu cầu công ty thực hiện chi trả tiền đền bù GPMB đối với các hộ dân đã có quyết định thu hồi đất và quyết định phê duyệt phương án dự án bồi thường GPMB của UBND huyện.
Kể cả, trong trường hợp nếu Công ty CP Luyện kim đen Thái Nguyên có đóng cửa mỏ không khai thác nữa, thì vẫn phải chịu trách nhiệm về thiệt hại mà công ty đã gây ra cho các hộ dân trong vùng dự án.
Hoan Nguyễn
